به گزارش خبرگزاری تسنیم از گرگان، استان گلستان در حال تجربه سومین خشکسالی شدید در نیم قرن اخیر است که تبعات فراوانی از جمله افت ۲۰ سانتی متری سطح آب های زیرزمینی را به دنبال داشته است. در چنین شرایطی استحصال بی رویه از منابع آب زیرزمینی توسط چاه های مجاز و حفر چاه های غیرمجاز از دلایلی است که سبب شده منابع زیرزمینی به شدت کاهش یابد و تنش ناشی از کمبود آب گریبانگیر بسیاری از نقاط شهری و روستایی شود.

یکی از عوامل افزایش تعداد چاه های غیرمجاز، مشارکت نکردن همه ذی نفعان در مدیریت منابع آب زیرزمینی، رشد کند توسعه در سایر بخش ها مثل صنعت، خدمات و گردشگری و سهم اندک اشتغال در این بخش ها و اعمال قوانین و سیاست های نامناسب در بخش کشاورزی است.

در این میان، نبود قوانین بازدارنده یا مجازات متناسب با جرم، ارزان بودن بهره برداری از منابع از جمله آب زیرزمینی، تمرکز بر تامین اشتغال در بخش کشاورزی و همراهی نکردن یا بی توجهی سایر دستگاه ها برای کنترل و جلوگیری از حفر چاه های غیرمجاز و حتی تشویق و ایجاد انگیزه در متخلفان از طرف بخش مصرف کننده و اعمال سیاست های تشویقی نیز از مباحثی است که در افزایش تعداد چاه های غیرمجاز موثر بوده است.

باید همواره بر این موضوع کلیدی تاکید کرد که منابع آب زیرزمینی یکی از منابع مهم کشور است و حفظ آن از وظایف وزارت نیرو است، ولی انجام این وظیفه عزم ملی در سطح حاکمیت را می طلبد.

از طرفی پراکنش منابع مذکور شامل چاه ها، چشمه ها و قنوات، خشکسالی و تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت، افزایش نیاز به آب و سیاست های ناکارآمد توسعه و اشتغال بدون انجام مطالعات آمایش سرزمین باعث سوق اشتغال به سمت استفاده از منابع آب زیرزمینی، افزایش فشار بر منابع مذکور و وضعیت نامتعادل کنونی در آبخوان های کشور شده است.

هر چند در سال های اخیر برخورد هایی درجهت جلوگیری از حفر چاه های غیر مجاز و انسداد آن ها در شهرستان های استان شده، اما برای ازبین رفتن کامل این معضل باید دستگاه های مربوطه باحساسیت و قاطعیت وارد عمل شوند.

فعالیت ۳۲ اکیپ گشت و بازرسی منابع آب زیرزمینی در گلستان

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای استان گلستان در همین رابطه، از فعالیت ۳۲ اکیپ گشت و بازرسی منابع آب زیرزمینی و شناسایی ۳۱۰ حلقه چاه غیرمجاز جدید در۴ ماه ابتدای سال جاری خبر داد و گفت: حدود ۱۵ هزار حلقه چاه فاقد پروانه و در اصطلاح غیرمجاز در استان داریم که بین ۵ تا ۲۰ متر عمق دارند و سطح زیرکشت آنها نیز از نیم هکتار تا ۲ هکتار است که عمدتا کشاورزان خرده مالک را شامل می شود.

جواد تیموری اظهار داشت: جلوگیری از حفر حدود ۹۰ حلقه چاه غیرمجاز، معرفی بیش از ۲۶۰ حلقه چاه غیرمجاز به دادگاه جهت رسیدگی قضایی، پر و مسلوب المنفعه کردن ۷۳ حلقه چاه غیرمجاز با حکم قضایی و جلوگیری از برداشت یک میلیون و صد و پنجاه هزار مترمکعب آب از سفره های آب زیرزمینی از این طریق از جمله اقدامات برای جلوگیری از آبخوان خواری در استان در سال جاری است که با همین بضاعت اندک انجام شده است.

افزایش درخواست های لایروبی و کف شکنی و جابه جایی چاه ها در گلستان به دلیل خشکسالی

تیموری همچنین از توقیف ۳ دستگاه حفاری غیرمجاز و توقیف ۱۱ دستگاه ادوات حفاری غیرمجاز نیز در ۴ ماه ابتدای سال جاری خبر داد و افزود: در ۴ ماه ابتدای سال از حفر ۸۷ حلقه چاه غیرمجاز در استان گلستان توسط نیروهای گشت و بازرسی شرکت آب منطقه ای گلستان جلوگیری به عمل آمده است و در همین مدت همچنین ۲۶۱ مورد چاه غیر مجاز نیز به مراجع قضایی برای صدور حکم معرفی شده اند.

معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای از لایروبی، کف شکنی و جابه جایی ۲۲۱ حلقه چاه در ۴ ماه ابتدای سال جاری در استان، به دلایل خشکسالی و کاهش سطح آب های زیرزمینی خبر داد و گفت: ۳۹ حلقه چاه برای لایروبی، ۴۳ حلقه برای کف شکنی، ۱۳۹ حلقه نیز اقدام به جابه جایی انجام شد که نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد در مجموع افزایش داشته است.

کاهش ۲۰ هزار هکتاری کشت شالی در گلستان

وی ادامه داد: استفاده بی رویه از منابع با ارزش زیرزمینی به مرور باعث کم شدن آب و نداشتن آب در برخی از چاه ها و در نهایت سبب خشکی چاه ها می شود که کشاورزان برای حل این موضوع اقدام به لایروبی، کف شکنی و جابه جایی چاه ها می کنند که در سال های خشکسالی این امر تشدید می شود.

تیموری اضافه کرد: امسال برای جلوگیری از خسارت خشکسالی، پیشنهاد حذف زراعت شالی به شیوه غرقابی با استفاده از آب چاه و کاهش ۲۰ درصدی سطح زیرکشت (با استفاده از آبخوان ها) به سازمان جهاد کشاورزی و بهره برداران داده شده بود که کشت شالی نسبت به سال گذشته ۲۰ هزار کاهش داشت و در سطح ۶۰ هزار هکتار از اراضی استان کشت شد.

گلستان استانی کشاورزی است و طبق اعلام مدیران شرکت آب منطقه ای، ۸۷ درصد آب این استان در بخش کشاورزی مصرف می شود. در شرایط حاضر که با خشکی کم سابقه در این استان روبه رو هستیم نیاز است که نسبت به مدیریت کشت محصولات کشاورزی بر اساس الگوی کشت استان اقدام شود و سطح زیر کشت محصولات کاهش یابد تا بتوانیم از خشکسالی سال جاری با خسارت های کمتری گذر کنیم.

انتهای پیام/۵۸۱/ح