خبرگزاری مهر- گروه استان ها: جنگل ها اهمیتی حیاتی دارند زیرا مأوای متنوع ترین جوامع زیستی جهان و غنی ترین تنوع زیستی زمین هستند. همچنین جنگل ها توانایی تعدیل آب و هوای جهان را دارند و شرایط آب و هوایی کل زمین را پایدار نگه می دارند. این نقش آن ها به حدی مهم است که تخریب آن ها می تواند موجب تغییراتی در مقیاس عظیم و گسترده در آب و هوای کره زمین شود.

طبق فرموده مقام معظم رهبری حل مسائل زیست محیطی همچون آلودگی هوا، پدیده ریزگردها و دست اندازی به جنگل ها و مراتع و فضاهای سبز نیازمند برنامه ریزی، تدبیر، پیگیری مستمر و جدی و قاطعیت دستگاه های مرتبط است.

حفظ محیط زیست یک وظیفه حاکمیتی است که باید با تهیه سند ملی محیط زیست و پیوست زیست محیطی برای همه طرح های عمرانی و صنعتی و همچنین جرم انگاری تخریب محیط زیست، به این وظیفه بسیار مهم، عمل شود.

اسلام و ادیان الهی همواره بر لزوم احساس مسئولیت انسان در قبال طبیعت و حفظ تعادل میان انسان و طبیعت تأکید کرده اند زیرا عامل اصلی بروز مشکلات زیست محیطی، بر هم خوردن این تعادل است.

جنگل یک ثروت محسوب می شود و لازم است با تدبیر به هنگام در بحران ها حفظ شود. خطر حریق در جنگل های چهارمحال و بختیاری به علت کاهش بارش ها و خشکی گیاهان جنگلی روز به روز در این استان تشدید می شود به طوری بخشی از جنگل های این استان در سالجاری طعمه حریق شد و بسیاری از درختان نابود شدند.

حریق در ۱۱۵ هکتار از جنگل های چهارمحال و بختیاری

به گفته مدیرکل مدیریت بحران چهارمحال و بختیاری، از ابتدای سال جاری تاکنون ۱۱۵ هکتار از جنگل های و مراتع استان دچار آتش سوزی شده است.

مرتضی زمان پور افزود: خسارت ناشی از آتش سوزی جنگل های ملی و بین المللی بلوط قابل برآورد نیست چراکه هر درخت در چرخه طبیعت ارزش بسیار بالا و غیرقابل شمارشی دارد که قابل قیمت گذاری نیست.

این در حالی است جنگل های چهارمحال و بختیاری لحظه به لحظه در سالجاری دچار حریق می شوند و بخش قابل توجهی از آنها نابود می شود.

هم اکنون منطقه «چارطاق» شهرستان اردل از مهمترین مناطق جنگلی چهارمحال و بختیاری است که خطر آتش سوزی در آن بسیار زیاد است و تمهیدات لازم برای مقابله با آتش سوزی در این منطقه اندیشیده نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد در گفت و گو با خبرنگار مهر در خصوص قرق منطقه چارطاق اردل و احتمال آتش سوزی آن، اظهار داشت: زمانی که از آتش سوزی صحبت می شود امکان دادن یا عدم رخ دادن آن مطرح است.

پژمان طهماسبی با بیان اینکه در منطقه چارطاق اردل عواملی که احتمال آتش سوزی را افزایش می دهد، وجود دارد، تصریح کرد: سوخت مورد نیاز برای ایجاد آتش سوزی مانند چوب و پوشش گیاهی بسیار زیاد، عوامل انسانی، وجود شیشه که مانند ذره بین عمل می کند، باد که موجب توسعه آتش سوزی می شود و اکسیژن هوا که وقتی باد می وزد به شدت آتش سوزی را گسترده تر می کند، بنابراین تمام این موارد در منطقه چهار طاق اردل وجود دارد و احتمال آتش سوزی در این منطقه بسیار بالا است.

دکتری اکولوژی مرتع افزود: سال گذشته و امسال بارندگی در فصل بهار در این منطقه بسیار خوب بوده که رویش گیاهان علفی یکساله و چند ساله را به یکباره زیاد می کند و در حقیقت این گیاهان سوخت مناسبی برای آتش سوزی هستند.

امسال این مواد سوختنی این منطقه به شدت افزایش یافته و مشخص نیست آتش سوزی امروز رخ دهد یا روزهای آتی اما قطعا دور یا زود در این منطقه آتش سوزی رخ خواهد داد و آن زمان هیچ کس نمی تواند آن را کنترل کند زیرا میزان سوخت آتش بسیار بالا است طهماسبی بیان کرد: امسال این مواد سوختنی این منطقه به شدت افزایش یافته و مشخص نیست آتش سوزی امروز رخ دهد یا روزهای آتی اما قطعا دور یا زود در این منطقه آتش سوزی رخ خواهد داد و آن زمان هیچ کس نمی تواند آن را کنترل کند زیرا میزان سوخت آتش بسیار بالا است.

وی گفت: میزان کربنی که از گیاه گرفته می شود در این منطقه ۱۵ تن در هکتار است که ما سال های گذشته این میزان را اندازه گیری کرده ایم و این کربن مانند بنزین عمل می کند و حتی اگر هلیکوپتر برای اطفای حریق اعزام شود به دلیل اینکه قسمتی از منطقه صعب العبور است عملا کاری نمی توان کرد.

عضو هیأت علمی دانشگاه شهرکرد تصریح کرد: تنها قسمتی از این منطقه صعب العبور نیست.

وی ادامه داد: «عرص» گیاهی موجود در این منطقه است که بسیار دیر زیست و سرعت رشد آن کم است، این گیاه مامن بسیاری از موجودات است و اگر هنگام آتش سوزی بسوزد به هیچ وجه قابل بازگشت نیست به دلیل این که این گیاه صددرصد از بین می رود زیرا سوخت زیادی برای آتش به وجود می آورد.

طهماسبی بیان کرد: خطری که این گیاه را تهدید می کند به مراتب بیشتر از سایر گونه ها است زیرا رویش مجدد این گیاه ۵۰۰ تا ۶۰۰ سال طول می کشد.

دکتری اکولوژی مرتع بیان کرد: گونه های علفی دیگری در این منطقه وجود دارد که نادر هستند و در حریق از بین می رود و تا چند سال رشد نخواهد کرد.

راهکارهای مقابله با آتش سوزی اجرایی نشده اند

وی افزود: این منطقه به دلیل این که یک ذخیره گاه است، توسط منابع طبیعی غرق شده است که راهکارهای زیادی برای جلوگیری از آتش سوزی با منابع طبیعی استان مطرح شده که متأسفانه تاکنون اجرایی نکردند.

طهماسبی اظهار داشت: این منطقه حتما باید در یک مدت محدود آخر فصل چرا منطقه توسط دام چرا شود و این امر با در نظر گرفتن مسائل اجتماعی باشد، جوامع محلی باید آموزش داده شود تا با همکاری معتمدین، همیاران محیط زیست و منابع طبیعی و مدیریت بحران در زمان حریق آماده باشند.

وی با بیان اینکه همچنین باید هر سال در این منطقه آتش بر ایجاد شود زیرا گیاهان یک ساله در آتش بر رشد می کند، گفت: هماهنگی لازم با استان های دیگر برای داشتن بالگرد با هماهنگی مدیریت بحران نیز از دیگر راهکارهای جلوگیری از آتش سوزی است.

منابع طبیعی نمی خواهد با جوامع محلی ارتباط برقرار کند تا چرای هدفمند دام شکل گیرد

طهماسبی گفت: چرا در این منطقه باید در شهریور ماه باشد تا آتش سوزی کاهش یابد اما در این زمان اگر دام وارد منطقه شود دیگر نمی توان مشکلات را مدیریت کرد و باید این موضوع حل شود اما منابع طبیعی نمی خواهد با جوامع محلی ارتباط برقرار کند تا چرای هدفمند دام شکل گیرد.

عضو هیئت علمی دانشگاه شهرکرد گفت: اکنون اگر چرا در منطقه شکل گیرد می تواند آثار منفی داشته باشد.

وی گفت: برای مقابله با گسترش آتش سوزی مهمترین راه توانمندسازی جوامع محلی و تشکل های زیست محیطی با همکاری دهیاری ها و معتمدین محل است که توانمندسازی جوامع محلی دو بعد فیزیکی و اجتماعی دارد.

طهماسبی ادامه داد: از نظر فیزیکی باید امکانات اطفای حریق مانند کفش و لباس در اختیار آنها قرار گیرد و از نظر اجتماعی باید نسبت به تشکیل تشکل اقدام شود تا هنگام آتش سوزی به صورت خودجوش فعالیت کنند و همواره آماده باشند.

این پژوهشگر گفت: اگر آتش سوزی در این منطقه رخ دهد تمام پوشش گیاهی منطقه به خاکستر تبدیل می شود و گیاهان علفی سطحی (زیراشکوب) و درختی به شدت از بین می رود.

طهماسبی بیان کرد: همچنین تمام درختان بلوط، زبان گنجشک، عرص، بادام های وحشی و گونه های درختچه ای از بین می رود.

دکتری اکولوژی مرتع بیان کرد: در آتش سوزی مناطق دیگر استان نیز ۹۹ درصد عوامل انسانی عمدی و غیرعمدی دخیل است که منابع طبیعی می تواند این مهم را مدیریت کند اما تاکنون این گونه نبوده است.

وی با اشاره به وجود یک میلیون و ۶۰۰ هزار عرصه در استان، تصریح کرد: منابع طبیعی به عنوان نماینده دولت باید جوامع محلی را آماده کند که این مهم ظرفیتی است که برای سایر مسائل زیست محیطی نیز می تواند نقش مؤثری ایفا کند و این نماینده دولت تنها مدیریت و نظارت داشته باشد اما این گونه نبوده است.

در آتش سوزی مناطق دیگر استان نیز ۹۹ درصد عوامل انسانی عمدی و غیرعمدی دخیل است که منابع طبیعی می تواند این مهم را مدیریت کند اما تاکنون این گونه نبوده است طهماسبی با اشاره به بارش های خوب امسال و سال گذشته در فصل بهار، گفت: آتش سوزی های امسال قابل پیش بینی بوده اما از سال گذشته تاکنون دستگاه متولی کاری نکرده و تنها هنگام بحران به دنبال انجام اقدامی است.

وی تصریح کرد: منابع طبیعی باید جوامع محلی را فعال می کرد که این امر صورت نگرفت و این اقدام هزینه بر نیست بلکه انرژی بر است و باید در محیط رفت و جلب اعتماد کرد که بسیاری از مشکلات را حل خواهد کرد اما متأسفانه اکنون دیگر مردم اعتماد خود به دولت را از دست دادند و رغبتی نسبت به طرح های آن نشان می دهد و این نشان از این است که منابع طبیعی به عنوان نماینده دولت در این حوزه به خوبی جلب اعتماد نکرده است.

طهماسبی بیان کرد: آتش سوزی ها روز به روز افزایش می یابد و مدل های آب و هوایی نشان می دهد در استان شاهد تغییر اقلیم هستیم به این شکل که بارندگی ها در بهار زیاد است و هوا در فصل تابستان و بهار گرم می شود که این امر تغییر پوشش گیاهی به سمت گونه های علفی را به دنبال دارد که این مهم آتش سوزی را زیاد می کند و این احتمال در سال های آینده نیز بیشتر می شود.

سهم بارش های بهاره در چهارمحال و بختیاری بیش از فصل زمستان بود

کارشناس سازمان هواشناسی در چهارمحال و بختیاری در گفت و گو با خبرنگار مهر گفت: از عواملی که در سال های اخیر موجب آتش سوزی شده بارندگی های فصل بهار است که این امر در کشور بیش از حد نرمال بوده است.

مهرداد قطره افزود: در استان بارش بهاره ۲۵ تا ۳۰ درصد و گاهی تا ۳۵ درصد در فصل بهار می رسد که این امر رویش گیاهان علفی را در پی دارد و در نهایت با گرم شدن هوا و خشک شدن علوفه ها، آتش سوزی اتفاق می افتد.

معاون سابق توسعه و پیش بینی هواشناسی چهارمحال و بختیاری ادامه داد: این امر در سال های گذشته هم اتفاق افتاده و عمده بارش ها در پاییز و بهار بوده است.

قطره با بیان اینکه اکنون این شکل از بارش در تمام استان های کشور برقرار است، گفت: در سال جاری نیز سهم بارش های بهاره در استان بیش از فصل زمستان بود که این امر موجب می شود دمای هوا در تابستان امسال یک تا دو درجه بیش ازحد نرمال افزایش یابد.

وی بیان کرد: با تغییر اقلیم، بارش برف در زمستان نیز کمتر شده و بیشتر بارش ها به شکل باران است و همین امر آتش سوزی را بیشتر می کند و تابستان امسال را از نظر آتش سوزی بحرانی تر می کند.

کارشناس هواشناسی در چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: یکی از نشانه های تغییر اقلیم جابجایی فصول است که اکنون این مهم اتفاق افتاده و از ناهنجاری اقلیمی حکایت دارد.

قطره گفت: معمولا اواخر فصل بهار نیز گرد و غبار و باد از کشور عراق وارد استان می شود و همین مورد نیز آتش سوزی ها را تشدید می کند.

قطعا مجموعه مدیریت اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان از تغییر اقلیم و تأثیر بارش ها و باد و همچنین خیزش گرد و غبار که علت داخلی و خارجی دارد، به خوبی مطلع است لذا با وجود پیش بینی متخصصان و اهل فن همچنان منتظر می ماند تا زمان وقوع بحران و آتش سوزی دست کمک آن هم به سوی دیگران دراز کند که این اقدامی شایسته و مدبرانه نیست و نباید از اهمیت جنگل و تأثیر آن در زندگی و تنفس افراد و … غافل شد.

علاوه بر اینکه موجودات و گیاهان بسیاری که با ارزش هستند، آسیب می بینند و در موارد بسیاری این آسیب قابل جبران نیست و تنها یک کارنامه نامطلوب در مدیریت و حفاظت جنگل های استان برای آیندگان به جا می گذارد که البته نباید آیندگان تاوان این بی تدبیری را دهند.

همچنین اقدامات این اداره کل در آلودگی هوا شهرکرد و ایجاد ریزگرد در استان بر کسی پوشیده نیست و اکنون شاهد خیزش ریزگرد و ایجاد بیماری تنفسی برای شهر شهرکرد که روزی پاک ترین شهر نامیده می شد، هستیم و اکنون همین ریزگردها که حل نشدند، آتش سوزی جنگل ها را توسعه می دهد.

این روزها از دست دادن جان یک فعال محیط زیست کشور در راستای مقابله با آتش سوزی دل همگان را به درد آورده لذا نباید دست روی دست بگذاریم تا چنین اتفاق ناخوشایندی برای هر قشری که با آتش مقابله می کنند، رخ دهد که با جان انسان شوخی نمی توان کرد و جان انسان بازیچه مدیریت و بازی های سیاسی برای ماندن در مسند مدیریت نیست.

اما متأسفانه این اتفاق در استان در حریق جنگل های بلوط بلند رخ داد و یک جوان امدادگر جان خود را از دست داد، در آخرین آتش سوزی جنگل های چهارمحال و بختیاری در تیرماه در منطقه بلوط بلند این استان رخ داد یک امداد گر به نام سید محمد مهدی حسینی دچار حادثه شد و فوت کرد.

در همین هنگام تنها شاهد یک پیام تسلیت از سوی منابع طبیعی استان هستیم و در همان زمان هم سعی می شود که وسعت آتش سوزی کمتر جلوه دهد.

منابع طبیعی در مصاحبه با رسانه می گوید تنها بارش باران می تواند برای جلوگیری از حریق کمک کننده باشد و در تلاش است بگوید چه اقدامی کرده اما آیا می تواند همان گونه از کاستی های کار خود در آتش سوزی ها اینقدر مشتاق با رسانه ها سخن بگوید؟

بهتر نیست به جای تلاش برای مخفی کردن وسعت آتش سوزی ها و کم کاری ها، برای تأمین تجهیزات و اعتبارات تلاش کرد و کاری ارزشمند برای مقابله با حریق در جنگل های استان انجام داد.