به گزارش مشرق، عفو و بخشش یکی از خصلت های نیکویی است که هر فردی می تواند واجد آن شود. فراهیدی می نویسد: «عفو آن است که از عقوبت کسی که مستحق عقوبت است صرف نظر کنی.» (العین، ج ۲، ص ۲۵۸)

اهمیت این خصلت به حدی است که خداوند در آیات متعددی از قرآن آن را به خود اختصاص داده است؛ تعابیری مثل «إن الله کان عفوا غفورا» در آیه۴۳ سوره نساء و عبارت «فإن الله کان عفوا قدیرا» در آیه۱۴۹ نساء آنجا که فرمود «إن تبدوا خیرا أو تخفوه أو تعفوا عن سوء فإن الله کان عفوا قدیرا؛ اگر کار خیری را آشکار کنید، یا آن راپنهان دارید یا از بدی [ دیگران ] گذشت کنید، [ کاری مورد پسند خدا انجام داده اید ] ؛ یقینا خدا همواره گذشت کننده و تواناست» گویای این مهم است.

به طور قطع کسی که در پی رابطه دوستانه و صمیمی بین هم نوعان است، باید اهل عفو و گذشت باشد. این اخلاق که برآمده از کرامت نفس و بزرگ منشی افراد است، خارج از قواعد فقهی و حقوقی است. خداوند در سوره شورا آیه۴۰ در این باره می فرماید «و جزاء سیئة سیئة مثلها فمن عفا و أصلح فأجره علی الله إنه لا یحب الظالمین؛ هر بدی را مجازاتی است همانند آن، اما هر کس عفو کند و راه صلح در پیش گیرد، مزدش با خداست؛ زیرا که او ستمکاران را دوست ندارد.»

در احادیث عترت(ع) نیز ارزش گذاری خاصی برای خصلت عفو صورت گرفته است؛ به عنوان نمونه امیرالمؤمنین در روایتی ثواب عفو را غیر قابل شمارش معرفی کرده و فرمود «دو چیز است که (عظمت) ثواب آن ها قابل ارزیابی نیست: یکی عفو و اغماض و دیگری عدل و انصاف؛ شیئان لا یوزن ثوابهما: العفو و العدل.» (غرر الحکم و درر الکلم، ص۴۱۴) همچنین پیامبر گرامی اسلام(ص) صفت «عفو» را خصلت جوانمردان معرفی کرده و فرمود: فتوت و بزرگ منشی ما خاندان رسالت، عفو و اغماض از کسی که به ما ظلم کرده و بذل و عطا به کسی که ما را محروم نموده است؛ مروتنا اهل البیت العفو عمن ظلمنا و إعطاء من حرمنا.» (تحف العقول، ص ٣٧)

ثمرات عفو و گذشت:

کسی که اهل عفو و گذشت باشد همواره نزد دیگران سیادت و آقایی دارد و همواره اکرام می شود؛ همچنان که امام صادق(ع) در روایتی سه چیز را مایه سیادت و آقایی برشمردند که یکی از موارد آن، عفو و گذشت از بدی های دیگران است؛ «سه چیز است که در هر که باشد آقا و سرور است: خشم فرو خوردن ،گذشت از بدکردار، کمک و صله رحم با جان و مال؛ ثلاث من کن فیه کان سیدا: کظم الغیظ و العفو عن المسییء و الصله بالنفس و المال» (تحف العقول، ص۳۱۷)

همچنین کسی که اهل عفو و گذشت از خطاهای دیگران باشد، گامی به سوی تزکیه قلب برداشته است؛ زیرا فردی که واجد این خصلت نباشد، به طور قطع کینه و کدورت بر صفحه قلبش می نشیند و صفا و زلالیت را از انسان سلب می کند؛ بنابراین عفو سبب دوری از کینه می شود همچنان که پیامبر گرامی اسلام(ص) فرمود «از یکدیگر گذشت کنید تا کینه های میان شما از بین برود؛ تعافوا یسقط الضغائن بینکم.» (نهج الفصاحة، ص۳۸۵)

با این توصیفاتی که درباره صفت عفو داشتیم، تصور اینکه ظهور و بروز آن را در گستره جامعه ای بزرگ مشاهده کنیم، تصوری آرمانی خواهد بود، اما جامعه اربعینی این تصور را تبدیل به حقیقتی عینی کرد.

در این همایش جهانی شاهدیم که مردم در نهایت لطف و کرامت و عفو و اغماض با یکدیگر برخورد می کنند و از خطاهای ریز و درشت یکدیگر به راحتی عبور می کنند تا بتوانند بر زلالیت قلب خویش بیفزایند. کسانی که تجربه حضور در سفر اربعین را دارند، این خصلت برایشان در بین زائران اربعینی بسیار جلوه گر است.

این مسئله ما را رهنمود می کند به این سو که اگر جامعه ای اسلامی، ایمان به معارف اهل بیت(ع) پایه آن باشد و مسئولان آن به دنبال تثبیث این ارزش های ایمانی در آن جامعه باشند، ارزش های الهی همچون عفو و گذشت در چنین جامعه ای نهادینه می شود و زمینه را برای یک شهر آرمانی فراهم می کند.