به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، محمد محمودی کیا، استادیار گروه اندیشه سیاسی در اسلام پژوهشگده امام خمینی (ره) و انقلاب اسلامی، در یادداشتی اختصاصی برای تسنیم پس از فرمایشات روز گذشته رهبر انقلاب در بزرگداشت شهدای استان زنجان، به نقش عنصر دین در حدوث و تداوم انقلاب اسلامی پرداخته است که متن کامل آن را در زیر می خوانیم:

دیدگاهی مختلفی از سوی محققان و پژوهشگران تاریخ انقلاب و متخصصان جامعه شناسی انقلاب در داخل و خارج از کشور نسبت به ماهیت رخداد انقلاب و دگرگونی عمیق سیاسی ایران در سال ۱۳۵۷ وجود دارد که هر یک بنا به زاویه دید و سلایق یا منافع شخصی، جریانی و یا سیاسی خود به تبیین رخداد انقلاب پرداخته و روایت خود را از انقلاب برجسته می کنند.

از این منظر رویکردهای مختلف و گاه متعارضی نسبت به ماهیت، ریشه ها و کنشگران انقلاب به چشم می خورد که بدون تردید با توجه به میزان مقبولیت و فراگیری شعارها و نیز حضور نمادهای اسلامی و شیعی در جریان رخداد انقلاب، سهم قابل توجهی از ریشه ها، علل و کنشگران انقلاب را می توان برخاسته از هویت دینی و مذهبی جامعه ایرانی دانست.

لذا به باور قاطبه محققان، تاریخ نگاران، تحلیل گران، پژوهشگران و ناظران داخلی و خارجی، انقلاب ایران در سال ۵۷ انقلابی اسلامی به شمار می آید؛ انقلابی با درون مایه های مذهبی و تأثیرپذیرفته از رهبری شبکه روحانیون شیعه و در رأس آن ها، تکیه بر رهبری دینی و سیاسی حضرت امام خمینی(س).

مخالفت صریح و علنی امام خمینی با تصویب لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی در مهر ۱۳۴۱، تحریم انتخابات متعاقب اعلام اصول شش گانه انقلاب سفید از سوی محمدرضا پهلوی، قیام خونین ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ در نتیجه دستگیری امام خمینی، اعتراض امام خمینی نسبت به تصویب قانون کاپیتولاسیون و سپس تبعید ایشان به بورسا در ترکیه و سپس به نجف اشرف در عراق و نیز پیامدهای شهادت فرزند ارشد امام خمینی مرحوم آیت الله سید مصطفی خمینی، و دست آخر برگزاری سریالی مراسم های یادبود برای شهیدان قیام مردم قم که نسبت به اهانت روزنامه اطلاعات در ۱۷ دی ماه ۱۳۵۶، در تبریز، یزد، جهرم، تهران، اصفهان، کرمان، و شیراز برگزار شد، همگی از جمله مصادیق و حوادث برجسته ای هستند که ماهیت اسلامی مکنون در انقلاب و نیز نقش ارزش های دینی رخداد انقلاب را بیش از پیش برجسته می ساخت.

برگزاری مراسم های یادبود کشته شدگان حوادث مذکور که دیگر نام شهید بر آنها الصاق شده بود به تشدید مبارزات مذهبی علیه رژیم شاه منجر شد تا جایی که شاه با انتخاب جعفر شریف امامی دست به تغییراتی صوری در شیوه حکمرانی خود زده و ظاهرا اقدام به بازسازی چهره خود مبتنی بر ارزش های اسلامی کرد که مهم ترین این اقدامات تغییر مبدا تاریخ به هجرت رسول مکرم (ص) و یا تعطیلی مراکز فساد در سطح شهرها بود.

راهپیمایی روز ۱۳ شهریور ۱۳۵۷ که مصادف با عید فطر بود نمایش تمام عیاری علیه رژیم سلطنت و اقدامی سازمان یافته توسط نیروهای مذهبی اعم از روحانیون و بازاریان تلقی می شد. این دست اقدامات با فرارسیدن ماه محرم و آغاز مراسم عزاداری سید و سالار شهیدان به نقطه اوج خود رسید چنانچه تظاهرات مردم در روزهای عاشورا و تاسوعای آن سال نمایشی کامل از نمادهای سیاسی آن روزگار و دست نوشته ها و تصاویری از رهبران انقلاب و چهره برجسته مبارز علیه استبداد نظام سلطنت بود.

اگر چه تحلیل تک بعدی از رخداد انقلاب و تقلیل تمام انگیزه های انقلاب به مذهب، تصویر جامع و کاملی از نقش نیروهای انقلاب به دست نمی دهد و لاجرم نیازمند اتخاذ یک رویکرد جامع و منظومه ای نسبت به ریشه های بروز انقلاب و نیز نیروهای دخیل بر فرایند انقلاب هستیم، با این وصف نمی توان نقش برجسته دین و نمادهای دینی را در رخداد انقلاب نادیده گرفت.

طبعا علاوه بر نقش نیروهای داخلی، نمی توان از تاثیر و نقش عوامل بیرونی همچون وابستگی شدید رژیم شاه به امریکا نیز غفلت کرد. همچنین نقش توسعه نیافتگی ایران، محرومیت، گسست طبقاتی شدید و فقر در جامعه از جمله ریشه های شکل گیری انقلاب اسلامی سال ۱۳۵۷ هستند.

لذا تاکید بر نقش مولفه ها و نمادهای دینی در رخداد انقلاب به معنای انکار و یا کم اهمیت شمردن نقش و تاثیر دیگر عوامل و مولفه ها در رخداد انقلاب ایران در سال ۱۳۵۷ نیست، بلکه صرفا این تاکید برجسته ساختن فضایی است که کنش انقلابی در چارچوب آن به عینیت رسید و هنجارهای حاکم بر رفتار انقلابی بر اساس آن سامان یافت.

انتهای پیام/