کتاب امنیت زیستی در حقوق بین الملل به قلم دکتر آرامش شهبازی، عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی توسط موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر منتشر شد.

به گزارش ایسنا ، نویسنده این کتاب تلاش کرده در چهار بخش مهمترین محورهای مرتبط با موضوع امنیت زیستی را تشریح کرده و در فصل آخر راهکارهایی را برای جمهوری اسلامی ایران در این زمینه ارائه دهد.

در مقدمه این کتاب آمده است:

مفاهیمی چون امنیت زیستی یا ایمنی زیستی شاید در اولین نگاه از جنس مفاهیم حقوقی و حقوق بین الملل به نظر نرسند؛ اما تعمق بیشتر در ابعاد این مفاهیم و تحولات علمی و عملی صورت گرفته در ارتباط با مفهوم امنیت در جوامع ملی و بین المللی، پیوستگی و همبستگی امنیت زیستی با امنیت ملی و به تبع آن، امنیت بین المللی را بیشتر به منصه ظهور می رساند. نباید از نظر دور داشت که پیوسته خلئی جدی در تحقق مفهوم امنیت زیستی در حقوق بین الملل موجود است و همین خلأ مانع از تحقق مفاهیم بنیادین امنیت زیستی و مؤلفه های زیرمجموعه های آن، ازجمله سلامت عمومی، ایمنی زیستی و امنیت انسانی می شود؛ درنتیجه، به ویژه مفهوم امنیت زیستی، به عنوان موضوع اصلی این نوشتار، شاخص های تحقق آن و تعهدات ملی و بین المللی دولت ها در راستای تحقق آن از اهمیتی اساسی برخوردار است.

بااین حال، باید توجه داشت که حتی علی رغم چارچوب های هنجاری سخت، قواعد عرفی و حتی بعضا غیرالزام آور و نرم، در این حوزه از حقوق بین الملل، همچنان ابهاماتی جدی در تفسیر و اجرای تعهدات دولت ها در این زمینه موجود است و این چالش جدی فراروی جامعه بین المللی با آسیب پذیری همگانی در مقابل اقسام مختلف تهدیدات زیستی که نه تنها یک چهارچوب حقوقی منسجم و سازمان یافته در این زمینه را به تصویر می کشد، سیاست ملی، اقتصاد، بازرگانی، سلامت عمومی، محیط زیست، و گردشگری را نیز متأثر می سازد مگر در سایه اهداف و اصول غایی حقوق بین الملل و همکاری و هماهنگی بازیگران در سطوح مختلف، قابل تحلیل و تنظیم نیست.

از این منظر، تهدیدات علیه مردمان بومی، سرقت از بانک های ژن جهانی، توسل به جنگ های بیولوژیک ناشی از ضعف ساختار هنجاری موجود، بیوتروریسم، اگروتروریسم و همه مصادیق تهدیدات زیستی، امروزه چنان مردم جهان را به تأمل واداشته است که حتی پیشرفته ترین کشورها نیز گاه خود قربانی محسوب می شوند. شیوع ویروس کووید ۱۹ در اوایل سال ۲۰۲۰، از ووهان چین و معمای پیچیده ای که از آن به عنوان سلاح بیولوژیک یاد می شود، تلنگری جدی برای بازاندیشی در موضوعات مرتبط با امنیت زیستی، شاخص های آن، رژیم حقوقی موجود و خلأهای ساختاری و اجرایی در این حوزه است که این طرح پژوهشی درصدد پرداختن به آنهاست و به ویژه می کوشد تا با ارائه چشم اندازی از وضعیت موجود، به ابعاد و جنبه های مختلف این تهدیدات برای جمهوری اسلامی ایران در صحنه بین المللی بپردازد. پاندمی کرونا که امروزه کلیه جنبه های زندگی انسان معاصر را تحت تأثیر قرار داده و همچنان آینده بسیاری از مفاهیم و موضوعات جدی حقوق بین الملل را به مخاطره افکنده است، نه اولین و نه آخرین تهدید زیستی قلمداد می شود. بااین حال، تأمل جدی در کلیه جنبه ها و مواجهه با ابهامات و خلأهای هنجاری موجباتی را برای مقابله مؤثرتر با آفات و مخاطرات ناشی از آن فراهم می سازد.

این نوشتار، با توجه به فقر منابع حقوقی در زمینه رژیم حقوقی بین المللی حاکم بر تهدیدات زیستی می کوشد تا با ورود به برخی ابعاد موضوع، زمینه پژوهش ها و تدقیق بیشتر در این زمینه را فراهم کند. لذا، در بخش نخست، با توجه به ابهام در حدود و ثغور برخی مفاهیم در این زمینه، به شناسایی مفاهیم پرداخته می شود؛ در بخش دوم، مصادیق تهدیدات زیستی مورد بررسی قرار گرفته و در بخش سوم که مرکز ثقل و کانون تمرکز این نوشتار است، راهکارهای مقابله با تهدیدات زیستی در چهارچوب حقوق بین الملل مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته است. در تکمیل بحث، در بخش چهارم، با توجه به لزوم آسیب شناسی قوانین ملی درباره این موضوع، زمینه ای برای طرح مباحث عمیق تر در ادبیات حقوقی کشور فراهم شده تا ضمن بازاندیشی در نحوه مواجهه با تعهدات ملی و همچنین تدوین و تنظیم قوانین منسجم، باب تهدیدات زیستی تا حد ممکن مسدود شود و مخاطرات ناشی از آن به حداقل برسد.

کتاب امنیت زیستی در حقوق بین الملل نوشته دکتر آرامش شهبازی عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی در ۱۸۰ صفحه توسط موسسه مطالعات و تحقیقات بین المللی ابرار معاصر تهران اخیرا منتشر شده است.



انتهای پیام