خبرگزاری مهر -گروه دین و اندیشه-عصمت علی آبادی: امروز پنجم شعبان المعظم سالروز میلاد باسعادت حضرت امام زی العابدین علیه السلام است. به همین مناسبت با حجت الاسلام عابدی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به گفتگو نشستیم که در ادامه حاصل آن را می خوانید:

*در مقدمه مختصری از تاریخچه زندگی امام سجاد علیه السلام بفرمائید

امام علی بن الحسین ( ع) مشهور به سید الساجدین و زین العابدین فرزند امام حسین ( ع) است و برای مادر بزرگوارش نام هایی مثل سلامه، شهربانو یا غزاله ذکر کرده اند . امام علی بن الحسین در مدینه متولد شد. سال تولد ایشان را ۳۸ ق یا ۳۶ ق دانسته اند . حضرت در روز پنج شنبه نیمه ماه جمادی الاخری یا پنجم شعبان به دنیا آمد. دو سال از زمان حیات جدش را درک کرد و مدت امامتش سی و پنج سال در عصر یزید، معاویه بن یزید، مروان بن حکم، عبدالملک بن مروان و ولیدبن عبد الملک بود و در سال ۹۵ ق به شهادت رسید. سه نظر (۹۲، ۹۴، ۹۵) درباره سال شهادت ایشان گزارش شده و محل شهادت حضرت مدینه و محل دفن ایشان، بقیع در کنار عمویش امام حسن بن علی (ع) است.

*مفسران قرآن زیادی از محضر ایشان مستفیض شدند مفسران هم دوره امام سجاد چه کسانی بودند؟

امام سجاد (ع) علاوه بر ابن عباس از مفسران صحابی، با عموم مفسران تابعی هم دوره بود و با تعداد زیادی از آنان ارتباط یا مواجهه داشت و از این حیث در ابعاد مختلفی در جایگاه تأثیر گذاری بر تفسیر آنان بود. تابعان زیادی که نقش مهمی نیز در تکون جایگاه تفسیر داشتند، با امام هم عصر و برخی متأثر از حضرت بودند، مانند ابومحمد سعیدبن جبیر که (تلاشگر علما) که از استادان برخی مفسران دوره بعد مثل ضحاک بود. سعیدبن مسیب نیز از دیگران مفسران این دوره است که از شخصیت های تأثیر گذار است و امام زین العابدین فرموده بود سعیدبن مسیب داناترین مردم نسبت به شناخت آثار گذشتگان و در رأی فقیه ترین ایشان است. امام کاظم وی را از حواریون امام سجاد دانسته است. طاووس بن کیسان (۱۰۶ ق ) دیگر فقیه و مفسر تابعی نیز از اصحاب امام است.ابان بن تغلب بن رباح (۱۴۱ ق ) از مفسران آن دوره هم از اصحاب امام سجاد ( ع) است و شخصیتی تأثیر گذار و نویسنده معانی القرآن و نیز القرائات بود؛ ابواسامه عدوی مدنی ( زیدبن اسلم ) فقیه و مفسر بود وی دارای کتاب تفسیری بود وبه نقل ابن حجر از علی بن الحسین کسب فیض کرده بود. و طوسی او را از اصحاب امام سجاد معرفی کرده است که با حضرت نشست وبرخاستهای زیادی داشت؛ ابو حمزه ثمالی (۱۵۰ ق ) نیزاز مفسرانی است که با امام سجاد معاصر بود و روایت فراوانی از ایشان نقل کرده است. از سوی دیگر مفسرانی یا شخصیت های علمی از تابعان نیز که در جبهه مقابل قرار داشتند گاهی از حضرت متأثر می شدند است مانند زهری که در مواردی امام با وی مواجهه داشته است. علاوه بر این امام سجاد ( ع) درباره مسائل قرآنی مورد سوال و محل مراجعه بود. از جمله دو نفر از اهالی عراق تصریح کردند که برای پرسش در مورد برخی آیات به ایشان مراجعه کرده اند ؛ در حج محل مراجعه برای سوالات مردم و پاسخ های قرآنی بود. مردی از عراق یا یکی از قضات کوفه هم از وی پرسش قرآنی داشتند. شاگردان و و دوستان حضرت نیز مانند ابوخالد کابلی از امام سوالات قرآنی داشتند.

* مراجعات به ایشان در ابعاد مختلف بود، از جمله مباحث مربوط به قیامت و امام در برابر این مراجعات چند نقش ایفا می کرد آنها را بفرمائید

اول، تبیین قرآنی شخصیت اهل بیت و خاندان پیامبر (ص):