به گزارش خبرگزاری تسنیم از اردبیل، منطقه حفاظت شده نئور به عنوان بخشی از منطقه حفاظت شده لیسار که تنها در نام از آن حفاظت می شود بیش از ۱۴ سال است که گرفتار سوءتدبیر مدیران شده و چرخه های زیستی آن مختل شده است.

بزرگ ترین دریاچه آب شیرین دائمی استان تحت عنوان دریاچه نئور با مساحت ۴۲۰ هکتار در این منطقه واقع است. این دریاچه با زیبایی خاص و تنوع زیستی زیاد، در ارتفاع ۲۵۰۰ متری کوه های تالش از ارتفاعات البرز غربی، در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان اردبیل واقع شده است.

این اکوسیستم به تعبیر کارشناسان یکی از اکوسیستم های کم نظیر دشت، کوه و آب است که از گذشته مامن گونه های کم نظیر گیاهی و جانوری بوده و ماهی قزل آلای رنگین کمان آن شهرت جهانی داشته است.

ضعف مطالعه پیرامون منطقه حفاظت شده

مطابق اعلام محیط زیست استان اردبیل وجود شرایط اقلیمی مناسب و فراوانی منابع آب زیرزمینی، فون و فلور غنی را به حوضه دریاچه بخشیده است و در ارتفاعات و کوه های اطراف دریاچه تنوع نسبتا زیادی از رستنی ها و حیات وحش وجود دارد که شامل ۷۰ گونه گیاهی شناسایی شده است که استفاده دارویی، خوراکی و صنعتی دارند.

دریاچه همچنین ۹۰ گونه جانوری بومی و مهاجر دارد که ۷ گونه از آبزیان، ۲ گونه دوزیست، ۱۰ گونه خزنده، ۲۳ گونه پستاندار و ۴۸ گونه پرنده، فون آن ناحیه را تشکیل می دهد. در حوضه آبریز دریاچه نئور مجموعه ای از گیاهان استپی و کشتزارهای گندم، جو، عدس نخود وغیره وجود دارد. گونه غالب در داخل دریاچه را بارهنگ آبی تشکیل میدهد.

اما یکی از عمده ترین مشکلات نئور ضعف مطالعات پیرامون آن است به طوری که هر چند به تعبیر برخی کارشناسان ماهی قزل آلای رنگین کمان بومی این منطقه است، به تعبیر گروهی دیگر قزل آلای رنگین کمان یکی از گونه های نادر است که در دریاچه در سال های قبل خانه گزینی داشته و در واقع شرایط زیستی آن در تناسب با اقلیم دریاچه نیست.

با این وجود گروهی از کارشناسان از میگویی یاد می کنند که به عنوان بومی دریاچه و خوراک ماهی قزل آلا بوده و گفته می شود به دلیل اختلال در اکوسیستم دریاچه روبه انقراض است.

میگوی گاماروس که به اعتقاد صیادان عامل اصلی قرمز بودن گوشت ماهی قزل آلا و لذیذ بودن آن است و موجب می شده تا قزل آلای رنگین کمان به عنوان یکی از ماهیان پرطرفدار در منطقه استقبال شود.

اما در سال ۸۴ با وارد کردن ماهی مهاجم کاراس دریاچه مرگ تدریجی خود را آغاز کرد.

بی توجهی مدیران وقت به تخریب نئور

در سایه غفلت مدیران وقت از وضعیت این تالاب با شهرت جهانی که ذکر آن رفت، ماهی کپور از نوع ماهیان مهاجم که متجاوز از کف دست انسان نیست، لانه گزینی خود را آغاز کرد.

سرسختی این ماهی مهاجم موجب شد تا در مدت اندکی و تنها در طول چند سال ماهی قزل آلا از بین رفته و گونه میگوی گاماروس نیز از دست برود.

تا جایی که اعتراض فعالان محیط زیست و رسانه ها به وضعیت وخیم دریاچه در نهایت در سال ۹۳ مسئولان را وادر به آغاز مطالعه این دریاچه و حذف گونه کاراس کرد.

مسئولان ماهی قرمز عید را مقصر کردند

در حالی که صیادان به یاد دارند بچه ماهی کپور به صورت گسترده وارد دریاچه شده است، در اقدام ناشیانه ای مسئولان وارد کردن ماهی قرمز عید را دلیل تخریب محیط زیست نئور اعلام کردند و در مورد زمان و دلایل ورود ماهی کاراس هیچ گاه اظهار نظری نشد.

تا جایی که گفته می شد به دلیل اینکه ماهی قرمز عید نیز گونه ای از ماهیان مهاجم و مقاوم است در ۱۳ به در و سایر مواقع مردم با ریختن آن به دریاچه محیط زیست را آلوده کردند. اما حجم تخریب در مقایسه با حجم ورود ماهیان قرمز باورکردنی نبود و عملا حیات ماهی قزل آلا متوقف شده بود.

اجرای طرح از پیش شکست خورده

در نهایت احیا تالاب نئور در قالب قرارداد پژوهشی تحت عنوان «مطالعات مدیریت جامع دریاچه نئور به منظور احیا و حفاظت پایدار تالاب» مابین اداره کل حفاظت محیط زیست استان اردبیل با پژوهشکده آبزی پروری آب های داخلی کشور در سال ۹۳ آغاز و در سال ۹۴ مورد تائید و تصویب قرار گرفت.

در آن مقطع زمانی مدیرکل وقت محیط زیست استان اردبیل گفت: بر اساس نتایج این مطالعه که به منظور حذف گونه مهاجم کاراس و احیا گونه میگوی گاماروس در تالاب انجام شد، ارائه راهکار ترکیبی از صید و حذف فیزیکی با تور دامی و مبارزه بیولوژیکی با استفاده از رهاسازی گونه اردک ماهی از اهم موارد پیشنهادی بود که مورد تائید قرار گرفت.

امسال در سال ۱۳۹۸ احیای دریاچه با اردک ماهی عملا محکوم به شکست بوده و به اعتقاد صیادان به حدی بی فایده بودن این طرح واضح و مبرهن بود که بارها در جلسات مختلف تاکید شد و هر فردی کمی از ماهیان اطلاع داشته باشد می داند که اردک ماهی قادر به از بین بردن کاراس نیست.

بار دیگر مطالعه نئور ضروری است

اما نئور از آن جایی دل فعالان محیط زیست را به درد آورده که تخریب اکوسیستم آبی موجب رشد جلبک ها و تداوم تخریب اکوسیستم درختان و جنگل های پیرامون نیز شده است.

هر چند محیط زیستی ها معتقدند از جمله دلایل تخریب پیرامون نئور چرای بی رویه دام است اما عملا مشاهده شد میزان تخریب برنامه های به ظاهر احیا و صیانت بیش از چرای یک گوسفند است.

در پاسخ به وضعیت کنونی نئور و برنامه پیشنهادی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان اردبیل به ضرورت مطالعه دریاچه تاکید کرد.

سعید شهند با تاکید به اینکه گروهی از صیادان استفاده از تور، سموم و یا برق را برای از بین بردن گونه کاراس پیشنهاد می کنند، گفت: هر اقدامی باید با مطالعه اجرا شود و نمی توانیم شتابزده عمل کنیم.

وی در پاسخ به این سوال که آیا طرح جامع قبلی خروجی داشته و اردک ماهی ها مناسب دریاچه بود، گفت: متاسفانه اکوسیستم نئور دچار مشکل است و هر چند گفته می شد اردک ماهی از کاراس تغذیه می کند اما عملا جواب نگرفتیم.

مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان معتقد است احیای یک اکوسیستم زمان بر است و تلاش ما در نئور نیز احیای اکوسیستم و احیای گونه بومی گاماروس است.

دعوت به صبر و حوصله از سوی مدیرکل حفاظت از محیط زیست استان بیش از ۵ سال است در مورد نئور مطرح می شود و این در حالی است که این دریاچه عنوان منطقه حفاظت شده را به دوش می کشد. باید منتظر ماند و دید شهند و تیم کاری وی حداقل تا سال آینده چه تدبیری برای این دریاچه بی زبان می اندیشند. از سویی آیا با مسببان تخریب این دریاچه برخورد خواهند داشت؟

گزارش از ونوس بهنود

انتهای پیام/۱۳۶/ح