به گزارش خبرنگار مهر، امروز هجدهم ماه مبارک رمضان است و بر اساس روایات و سنت اسلامی امشب نخستین شب از شب های با فضیلت قدر است. شب قدر یا لیلة القدر، شبی باارزش و پرفضیلت نزد مسلمانان و شب نزول قرآن و شب مقدر شدن امور انسان ها است.

این شب با فضیلت ترین شب سال است که با امور مهم و باعظمتی همانند نزول اجمالی قرآن، پیدایش افاضات باطنی و فضای خاص معنوی، تقدیر و تعیین سرنوشت ها، تدبیر و برنامه ریزی های جدید و نزول جبرئیل و فرشته ها همراه است و شب نزول رحمت الهی و آمرزش گناهان بوده و در آن شب، فرشتگان بر زمین فرود می آیند. طبق برخی از روایات شیعه، مقدرات انسان ها به امام زمان (علیه السلام) عرضه می شود.

طبق روایات، عبادت در آن شب، بالغ بر هشتاد سال ارزش و قابل قیاس با سایر شب ها نیست. از جمله اعمال شب قدر، غسل، احیا و شب زنده داری، خواندن قرآن، خواندن دعاهای ماثور مثل دعای جوشن کبیر، توبه و استغفار و صدقه دادن را می توان بیان کرد.

محسن زمانی در یادداشتی اختصاصی که در اختیار مهر قرار داده است به بیان فضائل شب قدر پرداخته است که در ادامه می خوانیم:

شب قدر از شب های باعظمت و با اهمیت سال بوده که قلم ها در وصفش ناتوان، زبان ها در توصیفش قاصرند و عقل در فهم آن مبهوت و درمانده است.

شبی شکوهمند به سبب نزول قرآن: «إنآ أنزلنه فی لیلة القدر [قدر/۱] ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.» و شبی بزرگ که پیامبر خدا (ص) آن را چنین ستوده است: «شهر رمضان سید الشهور، و لیلة القدر سیدة اللیالی ؛[۱] ماه رمضان، سرور ماه ها و شب قدر، سرور شب هاست.» و امام صادق (ع) آن را «قلب» این ماه نامیده است: «قلب شهر رمضان لیلة القدر ؛[۲] قلب ماه رمضان، شب قدر است.»

بی شک دلیل فضیلت این شب بر شب های دیگر به اعتبار اموری است که در این شب رقم می خورد و گرنه اجزای زمان یا مکان، درجه و رتبه وجودیشان یکی است و بین آنها تفاوتی وجود ندارد.



در احادیث اسلامی نیز به صراحت بیان شده که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت شب قدر نمی رسد. برای نمونه، در روایتی از رسول خدا (ص) آمده است که شب قدر از موهبت های خدا بر مسلمانان است و هیچیک از امت های پیشین از این موهبت برخوردار نبوده اند .»[۳]

ویژگی شب های قدر



در بسیاری از احادیث، به عنوان یکی از ویژگی های شب قدر، بر این نکته تأکید شده است که تقدیر امور مردم و سامان بخشی اوضاع و احوال آنان در طول سال، در این شب رقم زده می شود؛ شبی که سرنوشت و فیصله یافتن همه کارهایی که تا سال آینده پیش خواهد آمد، در این شب فرود می آید.

البته سرنوشت انسان در شب قدر و رقم خوردن آن چه در یک سال آینده بر او خواهد گذشت، به معنای آن نیست که او به طور کامل در برابر این سرنوشت، بی اختیار باشد، بدان سان که برای تغییر آن، هیچ کاری از او بر نیاید؛ بلکه او می تواند در سایه دعا و توسل و با انجام دادن کارهای شایسته، مقدرات حتمی خود را که در شب قدر، رقم خورده اند، تغییر دهد. از این رو، امام باقر (علیه السلام) فرموده است: «فما قدر فی تلک اللیلة وقضی فهو من المحتوم و لله عزوجل فیه المشیة .[۴] آنچه در آن شب، مقدر (معین) شده، حتمی است و البته خدا می تواند در آنها، آنگونه که بخواهد، عمل کند.»

شاهد این معنی در آیات سوره «دخان» است که می فرماید: «إنا أنزلناه فی لیلة مبارکة إنا کنا منذرین فیها یفرق کل أمر حکیم [دخان ۳-۴] ما این کتاب مبین را در شبی پر برکت نازل کردیم و ما همواره انذار کننده بوده ایم در آن شب که هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین می گردد.» این بیان با روایات گوناگونی هماهنگ است، آن چنان که از امام رضا (علیه السلام) منقول است: «خداوند در شب قدر آن چه را که از این سال تا سال بعد پیش خواهد آمد، مقدر می فرماید؛ از زندگی یا مرگ، از خوب یا بد یا روزی. پس آن چه خداوند در این شب مقرر می کند، به حتم واقع خواهد شد .»[۵]

دلیل این همه فضیلت برای این شب چیست؟



برکات الهی در این شب زیاد و بسیار نزدیک است. در این شب، رحمت و فضل الهی بر بندگان خدا نازل می شود. هم شب قرآن است و هم شب عترت.



در حقیقت، ما در این شب منحصر به فرد و در مناجات خود با پروردگار، دو ثقل عالم هستی، یعنی قرآن حکیم و اهل بیت عصمت و طهارت (ع) را در نزد حضرت حق شفیع قرار می دهیم. به همین دلیل است که قرآن به سر گرفتن و اشاره به نام های معصومین (ع) از اعمال مشترک شب های قدر و خواندن مکرر برخی سوره های قرآن و دعای سلامتی آقا امام زمان (ارواحنافداه) و زیارت امام حسین (ع) از اعمال ویژه شب های قدر است.

استفاده از این فرصت طلایی



انسان هایی که قدر زمان و فرصت های زندگی را می دانند، هیچ موقعیتی را بیهوده و به واسطه کاهلی یا بی توجهی از دست نمی دهند؛ چنین افرادی قدر و ارزش شب های قدر را نیز دانسته و برای کسب خیرات و برکات این فرصت معنوی تلاش می کنند.



از امام باقر (ع) درباره «لیلةالقدر خیر من ألف شهر» پرسیدند. حضرت فرمود: «عمل صالح در شب قدر از قبیل نماز و زکات و انواع کارهای خوب بهتر است از عمل در هزار ماهی که در آن لیلة القدر نباشد .»[۶] شب های قدر، اوج پر گشودن در فضای نیایش و بندگی و نهایت شکوفایی رحمت الهی بر بندگان است.»

پی نوشت:

[۱]. علامه مجلسی، بحار الأنوار، ج ۴۰، ص ۵۴، ح ۸۹.

[۲]. کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۶۶، ح ۱.

[۳]. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ۱۳۷۵ ش، ج ۲۷، ص ۱۹۰.

[۴]. شیخ صدوق، ثواب الأعمال، ص ۹۳، ح ۱۱.

[۵]. شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ص ۱۳۳.

[۶]. کلینی، الکافی، ج ۴، ص ۱۵۸، ح ۶.