به گزارش خبرگزاری مهر، گزارش پژوهش «مروری بر روانشناسی اجتماعی ایرانیان» نوشته فاطمه علمدار حاصل تلاش نگارنده در مصاحبه با جمعی از روان شناسان و روان پزشکان علاقه مند به حوزه روان شناسی اجتماعی در جهت کشف مختصات جامعه ایرانی، برگزاری نشست ها و گردآوری آن ها است.

نویسنده در این گزارش با قائل شدن به ارتباط میان درونی ترین اعمال فرد با گسترده ترین پدیده های اجتماعی، هم اندیشی جامعه شناسان و متخصصان علوم روانی مانند روان شناسان و روان پزشکان را ضروری عنوان می کند و با بیان اینکه فضای علمی ایران از شعبه شعبه شدن علوم و ارتباط اندک میان آن ها رنج می کشد، متذکر می شود که مطالعۀ صرفا روانشناسانه یا جامعه شناسانۀ پدیده های اجتماعی-روانی، کمکی به فهم و تبیین صحیح آن ها نمی کند. به همین دلیل برگزاری سلسله نشست های «شخصیت ایرانی؛ الگوها و اختلال ها» را با مجموعه ای از روانشناسان و جامعه شناسان در دستور کار خود قرار داده تا از قبل آن، اصحاب علوم اجتماعی با بهره مندی از تحلیل ها و یافته های اصحاب علوم روانی بتوانند تصویر دقیق تر و تأمل برانگیزتری از قلمرو فرهنگی و روانی جامعۀ ایرانی و اثرات آن بر دیگر قلمروهای اجتماعی داشته باشند و نظریه های غنی تر و کاربردی تری ارائه دهند و برعکس.

این گزارش از یک مقدمه و دو بخش تشکیل شده که در مقدمه، پس از بیان ضرورت و اهمیت مسأله، بخش اول تلاش می کند با پاسخ به سوالاتی چون «آیا اصولا می توان از مفهوم «شخصیت ملی» سخن گفت؟»، «آیا فرض پذیرفتن وجود «شخصیت ملی» به معنای پذیرفتن جبر فرهنگی-تاریخی-جغرافیایی است و انکار عاملیت فرد؟»، «آیا می توان از «شخصیت ملی» سخن گفت و در عین حال «افراد» را به کنشگری مسئولانه دعوت کرد؟»، «آیا می توان دربارۀ تثبیت ویژگی های مثبت و تلاش برای تغییر نقاط ضعف صحبت کرد؟» و «آیا می شود آینده ای متفاوت را رقم زد؟»، درباره محتوای مفهومی «شخصیت ملی» سخن بگوید و در بخش دوم نیز سخنرانی نه تن از استادان علوم روانی در ایران (شش روان پزشک و سه روان شناس) از تاریخ مهر تا اسفند ۱۳۹۵، با هدف ارائه تجربیاتشان از فعالیت در حوزۀ علوم روانی در جامعۀ ایران، آورده شده است.

در یک دسته بندی کلی، در این سخنرانی ها، سه سخنران بیشتر با نگاهی توصیفی-تحلیلی به «فرهنگ ایران» توجه داشته اند (محمد صنعتی در مورد «خشونت و فرهنگ مرگ در ایران»، محمدتقی یاسمی دربارۀ «خلق وخوی ایرانی و سازوکارهای تغییر و تثبیت آن» و سامان توکلی در مورد «کیفیت سامان دهی روابط بین فردی در ایران» صحبت کرده اند). در چهار سخنرانی، با تمرکز بر یک «ویژگی رفتاری ایرانیان» تلاش شده تا بستر روانی- اجتماعی مناسب برای تولد این ویژگی و بالنده شدن آن، توصیف و تحلیل شود (مهدیه معین الغربایی در مورد «ناتوانی در تجربۀ رضایتمندی و قدردانی»، دکتر مریم رسولیان دربارۀ «اختلال اجتماعی؛ غفلت از خودمراقبتی»، مهدی نصر اصفهانی در مورد «مدل قضاوتی ایرانیان» و درنهایت، امین رفیعی پور با تمرکز بر گرایش به جراحی های زیبایی دربارۀ «برداشت از خود در شخصیت ایرانی» صحبت کرده اند). دو سخنرانی دیگر نیز با پیش فرض گرفتن بعضی ویژگی های فرهنگی و شخصیتی در ایرانیان و با نگاهی «دلیل کاوانه» به دنبال کشف و تبیین چرایی وجود این ویژگی ها در فرهنگ و شخصیت ایرانی بوده اند (علیرضا آقایوسفی در مورد «واگرایی میان خود آرمانی و خود واقعی» و باقر غباری بناب دربارۀ «دور ماندن از اصل خویش و پیامدهای اجتماعی و روانی آن» صحبت کرده اند).