به گزارش خبرنگار مهر، صوت پیش رو هفتمین جلسه از شرح دعای ۴۴ صحیفه سجادیه توسط آیت الله صدیقی است. دعای ۴۴ صحیفه سجادیه در ۱۹ فراز تنظیم شده و دعا در هنگام ورود به ماه رمضان است.

«أعوذ بالله من الشیطان الرجیم»

«بسم الله الرحمن الرحیم * رب اشرح لی صدری * و یسر لی أمری * و احلل عقدة من لسانی * یفقهوا قولی» [۱].

«الحمد لله رب العالمین و الصلاه علی خاتم المرسلین طبیبنا حبیبنا شفیع ذنوبنا أبی القاسم محمد و آله المعصومین سیما الحجه بقیه الله فی العالمین عجل الله فرجه و رزقنا الله صحبته و اللعن علی أعدائهم أجمعین».

مقدمه

وجود مبارک حضرت امام زین العابدین سیدالساجدین علیه الصلاة و السلام دعای چهل و چهارم صحیفه نوریه ی سجادیه را برای زمان ورود ماه مبارک رمضان ایراد فرمودند، در ابتدا عناوین و تیترهایی برای معرفی ماه مبارک رمضان منظور کردند که یکی از آن عناوین این است که ماه مبارک رمضان «شهر القیام» است.

اهمیت قیام

مسئله ی «قیام» در اسلام جایگاه والایی دارد و از ارکان دینداری انسان هاست. آیه ای در قرآن کریم هست که این آیه برای امام رضوان الله تعالی علیه و استاد عارف ایشان مرحوم شاه آبادی رضوان الله تعالی علیه خیلی جلوه داشته است و حضرت امام هم کرارا در صحبت های سازنده ی خودشان به این آیه تکیه داشتند: «قل إنما أعظکم بواحدة ۖ أن تقوموا لله مثنی وفرادی» [۲]، پیامبر من! به این مردم بگو من شما را فقط به یک چیز توصیه و موعظه می کنم و آن این است که هم بطور انفرادی و هم بطور اجتماعی «قیام لله» داشته باشید، «أن تقوموا لله مثنی وفرادی»، برای خدای متعال بپاخیزید، چه تنها باشید و چه جمع باشید، این «تنها به این یک چیز» معلوم می کند که تمام امور در اسلام در گرو «قیام» است.

جامعه ی راکد، جامعه ی قائد، انسانی که مجاهد نیست، انسانی که برپانمی خیزد، انسانی که جبهه ای و جهادی نیست، این انسان به جایی نمی رسد، اما «فضل الله المجاهدین علی القاعدین أجرا عظیما» [۳].

یکی از فضایلی که قرآن کریم برای انسانیت مطرح فرموده است، و درجاتی که انسان ها با آن درجات درجه بندی و صاحب مدال و رکورددار می شود مسئله ی «جبهه ای بودن» است، همیشه در سنگر حضور داشتن است، حفظ کردن مرزها است، سینه سپر کردن و بپا خواستن در برابر دشمن است.

«قیام» یک معنای عمومی دارد که همین است که انسان باطل و بی تفاوت و فرسوده و افسرده نباشد، انسان پرانرژی باشد، در صحنه حاضر باشد، کمر به خدمت بسته باشد، کمر به عبادت الهی بسته باشد.

نماز شب در ماه مبارک رمضان

معنای دیگری که می توان برای «قیام» مطرح کرد «نماز شب» است، «قیام لیل» است.

کسانی که نماز شب می خوانند و سحرخیز هستند «قائم اللیل» هستند و کسانی که هم شب ها نماز شب می خوانند و هم روزها روزه می گیرند «قائم اللیل وصائم النهار» هستند، یعنی روزها روزه دارند و شب ها هم در محضر خدای متعال با خدای متعال عشق می کند و خدای متعال را پرستش می کند و نماز شب می خواند.

در قرآن شریف در مورد نماز شب که به این لحاظ انسان را «قائم» می گویند و «قیام اللیل» یک جبهه ای است، یک کلاسی است، یک سنگری است، یک پایگاهی است که خدای متعال خیلی دوست دارد، این قیام منشأ قیام های دیگر است. خدای متعال در سوره مبارکه «مزمل» که جزو سوره های اول بعثت هست پیغمبر خود را مأمور می کند: «یا أیها المزمل * قم اللیل إلا قلیل * نصفه أو انقص منه قلیلا» [۴]، حبیب من! شب ها به نماز شب و عبادت و نیایش برخیز، نیمی از شب را یا کمی کمتر از نیمه شب را بلند شو و با خدای خودت مرتبط باش و نماز شب بخوان.

ماه مبارک رمضان از این جهت که امت توفیق دارند و سحرها بیدار هستند و «قیام اللیل» دارند، از این جهت «ماه قیام» است، حال که مردم روزه دار سحر بیدار هستند خیلی زیان است که انسان بیدار باشد و یک نماز شبی برای خود به ثبت نرساند.

در مورد نماز شب هم در آیات قرآن کریم آثار و اسرار عظیمی به ثبت رسیده است و هم در روایات ما و هم در سیره ی عملی انبیا علیهم السلام و خصوصا خاتم پیامبران صلی الله علیه و آله و سلم و وجود مبارک حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و حضرات معصومین علیهم السلام که انسان گرفتار حیرت می شود، یعنی نماز شب اینقدر برد دارد، اینقدر ثمرات دارد، اسرار دارد.

خدای متعال به حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم خطاب می کند: «ومن اللیل فتهجد به نافلة لک عسیٰ أن یبعثک ربک مقاما محمودا» [۵]، حبیب من! پیامبر من! زمان نماز شب متهجد باشد و با خواب مقابله کن و نماز شب بخوان، چه بسا خدای متعال تو را به مقام «محمود» مبعوث می کند، روز قیامت به تو مقام شفاعت کبری می دهد.

این «شفاعت کبری» که بعهده ی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم گذاشته شده است که ایشان شفیع علی الاطلاق هستند، پیغمبر ما شفیع همه ی انبیا علیهم السلام و امت ها هستند، و شفیع امت مرحومه هستند، فرموده است: «إنما شفاعتی لأهل الکبائر من أمتی» [۶]، من شفاعت خود را برای اهل کبائر، کسانی که آلودگی های سختی دارند و با استغفار و توبه پاک نشدند استفاده می کنم، من خودم این ها را روز قیامت نجات می دهم، و شفاعت من به داد این ها می رسد.

ما در تشهد نماز می گوئیم: «وتقبل شفاعته وارفع درجته والرزقنا شفاعته»، خدای متعال ما را از شفاعت حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم محروم ندارد، این «چتر شفاعت» همه ی موحدان عالم را دربر می گیرد.

همچنین مقام عظیمی که نجات اولین و آخرین در سایه ی حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم باشد، این با چاشنی نماز شب معرفی شده است، نماز شب اینقدر مهم است.

اجر نماز شب

خدای متعال در سوره مبارکه سجده برای کسانی که اهل نماز شب هستند اجر معین نمی کند، بلکه می فرماید: «فلا تعلم نفس ما أخفی لهم من قرة أعین جزاء بما کانوا یعملون» [۷]، این هایی که در دل شب سیم دل خود را با خدای متعال وصل می کنند و نماز شب می خوانند، در قنوت نماز وتر «العفو» می گویند، و فرشتگان را به نظاره می آورند… خدای متعال در مورد این ها می فرماید: هیچ کسی نمی داند چه چیزی برای این ها بطور مرموز و بعنوان یک امر پنهان آماده شده است که خدای متعال در روز قرآن کریم پرده را کنار می زند و آنچه را که برای اهل نماز شب و «قیام اللیل» ذخیره کرده است… وقتی انسان نمازشب خوان این تحفه ی الهی را می بیند آنقدر خوشحال و هیجانی می شود که اشک شوق می ریزد، این نماز شب است.

از اموری که برای طول عمر، نورانیت، محبوبیت و برای سلامت جسم معرفی شده است «نماز شب» است، نماز شب بدن را سالم می کند، عمر را طولانی می کند، أجل را به تأخیر می اندازد، و نماز شب یک نوری در وجود نمازشب خوان ایجاد می کند که مردم او را نورانی می بینند و به او دل می دهند و موجب محبوبیت می شود، آثار و برکات نماز شب یکی دو مورد نیست.

سربلندی مؤمن در دنیا و آخرت

مرحوم آقا میرزا جواد آقا ملکی تبریزی اعلی الله مقامه الشریف در کتاب شریف «لقاء الله» حدیثی را در فضیلت نماز شب آورده اند، سی سر از اسرار در این روایت برای نماز شب بیان شده است، و وجود مبارک صادق آل محمد صلوات الله علیهم أجمعین فرمودند: «ثلاثة هن فخر المؤمن وزینة فی الدنیا والآخرة: الصلاة فی آخر اللیل، و یأسه مما فی ایدی الناس، وولایة الامام من آل محمد صلی الله علیه وآله» [۸]، سه چیز است که مؤمن را در دنیا و آخرت سربلند می کند، مؤمن را قرین افتخار می کند، هم در دار دنیا و هم در دار آخرت؛ اول اینکه انسان در دل شب به پاخیزد و نماز شب بخواند، دوم اینکه استغناء از دیگران است، اینکه انسان مناعت طبع داشته باشد، عزت نفس داشته باشد، که خود نماز شب به عزت نفس کمک می کند، چون نماز شب انسان را از نظر رزق بی نیاز می کند، انسانی که احساس بی نیازی می کند دست نیاز به سوی کسی باز نمی کند و خود را کوچک نمی کند، سوم هم قبول ولایت امامی از آل محمد صلی الله علیه و آله و سلم؛ که امروز امام زمان ارواحنا فداه از آل رسول صلی الله علیه و آله و سلم هستند، ایشان امام ما هستند، ولی ما هستند، امید ما هستند، پناه ما هستند، دادرس و فریادرس ما هستند، پشتیبان ما هستند و عزیز دل ما هستند.

اولین موردی که در این سه مورد به آن اشاره شده است «نماز شب» است که موجب سربلندی دنیا و آخرت می شود.

دنیا و آخرت با نماز شب

مرحوم علامه بزرگوار صاحب تفسیر المیزان و آن کسی که دارای نفس زکیه بودند و به کمال رسیده بودند، این عارف، این مفسر، این حکیم، این فقیه، این بزرگ، نقل می کنند وقتی ایشان به نجف اشرف رفته بودند و اکسیر نفس پاک برهان العارفین، جمال السالکین، مرحوم آیت الحق آقا میرزا علی آقای قاضی اعلی الله مقامه الشریف ایشان را زیر پر گرفته بودند و تربیت ایشان را بعهده داشتند، مرحوم آقا میرزا علی آقای قاضی اعلی الله مقامه الشریف به آقای طباطبایی گفته بودند: اگر دنیا می خواهی نماز شب، اگر آخرت می خواهی نماز شب.

بنابراین نماز شب یک سرمایه است، نماز شب یک عزت است، شرافت مؤمن به این است که شب ها بپا خیزد و نماز شب بخواند، «تتجافیٰ جنوبهم عن المضاجع یدعون ربهم خوفا وطمعا ومما رزقناهم ینفقون» [۹]، خدای متعال تعریف می کند و می فرماید: این ها بستر را در دل شب تهی می کنند تا دست نیاز به بارگاه بی نیاز باز کنند، هم خوف دارند و هم طمع، از خدای متعال می ترسند چون خدای متعال عادل است و آن ها از عدل خدای متعال می ترسند، خدای متعال بخشنده است و امید به کرم خدای متعال دارند.

خدای متعال در آیه ی دیگری از مؤمنین تعریف می کند و امتیازات مؤمنین را بیان می کند، یکی از امتیازات انسان ممتاز این است که «کانوا قلیلا من اللیل ما یهجعون * وبالأسحار هم یستغفرون» [۱۰]، کمی از شب را می خوابند و در سحرها استغفار می کنند، استغفار سحر ذخیره ی دنیا و ذخیره ی آخرت است.

امام سجاد علیه السلام در این دعا نشان می دهند که از برکات ماه مبارک رمضان این است که این نماز شب عمومی می شود و قیام سحر برای همه ی روزه داران رخ می دهد، سحر بیدار هستند و قیام می کنند و با خدای متعال در ارتباط هستند.

روضه نماز شب حضرت زینب کبری سلام الله علیها

«السلام علیک یا اباعبدالله و علی الارواح التی حلت بفنائک» … ان شاء الله فدای امام حسین علیه السلام بشوم …

مجموعه ی عاشوراییان اهل نماز شب بودند، شب عاشورا عده ای از دشمنان که برای قتل حضرت سیدالشهداء علیه السلام کمر بسته بودند نیایش سحر حضرت سیدالشهداء علیه السلام و یاران ایشان را دیدند، آن شب همه در حال عبادت بودند، گروهی در حال رکوع بودند، گروهی در حال سجود بودند، فضا آنچنان نورانی و دل انگیز بود که سی نفر از دشمنانی که به جنگ با حضرت سیدالشهداء علیه السلام آمده بودند پشیمان شدند و اظهار ندامت کردند و از خدای متعال حیا کردند و به حضرت سیدالشهداء علیه السلام ملحق شدند، نماز شب موجب هدایت این سی نفر شد، افرادی که وضع آنقدر بدی داشتند که به جنگ با امام حسین علیه السلام آمده بودند.

اما امان از دل زینب… حضرت زینب کبری سلام الله علیها چه عظمتی دارند، کوه ها در برابر عظمت حضرت زینب کبری سلام الله علیها آب می شوند.

امام سجاد علیه السلام می فرمایند: شب یازدهم که خیمه ها سوخته بودند و بچه ها در به در بیابان شده بودند، همه دل ها داغدار بود، در آن فضای خفقان و وحشت و در به دری با آن همه داغ دیدم عمه ام نماز شب می خواندند… چه ایمانی… چه دلی… حواس ایشان حتی شب یازدهم در میان این همه گرگ پرت نشد و نماز شب ایشان ترک نشد، ایشان چه بانویی هستند، ایشان چه انسانی هستند …

بر حسب نقل حضرت سیدالشهداء علیه السلام زمان خداحافظی خطاب فرمودند: «اختاه اذکرینی فی صلاة اللیل» … زینب من! حسین خودت را در نماز شب خودت از یاد نبر …

اما چیزی که دل را می سوزاند این است که امام سجاد علیه السلام نقل می کنند که عمه ام نماز شب را نشسته می خواندند، دیگر مصیبت آنقدر از ایشان نا گرفته بود که قدرت بلند شدن نداشتند و نماز شب را با حالت نشسته خواندند …

لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم

یا بقیة الله… نام عمه ی شما را بردیم، در این ما از شما توقع داریم… انظر إلینا، أغثنی و أدرکنی

إلهنا یا حمید بحق محمد، یا عالی بحق علی، یا فاطر بحق فاطمة، یا محسن بحق الحسن، یا قدیم الإحسان بحق الحسین …

خدایا! فرج امام زمان ارواحنا فداه را برسان.

خدایا! توفیق درک ظهور حضرت را روزی ما بفرما.

خدایا! قلب مبارک ایشان را از ما راضی بدار.

خدایا! ما را در غیبت و ظهور جزو عاشقان خدمتگزار حضرت محسوب بفرما.

خدایا! فرزندان ما را از شیعیان ثابت قدم حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام قرار بده.

خدایا! نسل جوان را، جوانان مورد نظر را در دنیا و آخرت به ساحل سعادت برسان.

خدایا! این بلای جهانی را از همه ی شیعیان عالم دور بگردان و هر چه بلا هست نصیب دشمنان اسلام و دشمنان حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام و شیعیان قرار بده.

خدایا! شر دشمنان ما را به خودشان برگردان.

خدایا! شیعیان مظلوم و دردمند عربستان و بحرین و نجریه و خصوصا شیخ مظلوم و مجاهد و ابوالشهداء شیخ زکزاکی را از چنگال ظلم ظالمین نجات بده و شیشه ی عمر کسانی که به شیعیان ظلم می کنند را بشکن.

خدایا! ظالمین را با خودشان مشغول بساز.

خدایا! تو را به خمسه ی طیبه علیهم السلام و نماز شب حضرت زینب کبری سلام الله علیها قسم می دهیم که رهبر عزیزمان را با کفایت و کرامت و عزت و اقتدار مستدام بدار و پرچم انقلاب را با دست مبارک ایشان به دست مولا و سید ایشان امام زمان ارواحنا فداه منتقل بفرما.

خدایا! عمر ما را با مهر شهادت مختوم بفرما.

خدایا! همه ی مریض ها را شفای عاجل و کامل روزی بفرما.

خدایا! سکینه و آرامش بر همه ی دل ها نازل بگردان.

خدایا! روزی وسیع حلال به همه ی شیعیان نصیب بگردان.

خدایا! همه ی موالیان حضرت امیرالمؤمنین علی علیه السلام را از همه ی حرام ها دور بدار.

خدایا! امام ما، شهیدان ما، مشایخ و اساتید ما، پدران و مادران و گذشتگان ما را بر سر سفره ی حضرت سیدالشهداء علیه السلام مشمول غفران واسعه قرار بده و با حضرت رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم و آل پیغمبر علیهم السلام محشور بفرما.

والسلام علیکم و رحمة الله و برکاته