دنیا محل سکونت دائمی نیست / ویژگی های ابرار و اشرار
خبرگزاری مهر، گروه دین و اندیشه: دنیا با همه زیبایی ها و رنگ و لعابش، متاعی نیست که دل نیکوکاران را برباید و آنها را به خود سرگرم کند. آنها بزرگوارتر از آن هستند که به متاع اندک دنیا [۱] دل ببندند. پس چشمشان را بر زیبایی های آن می بندند و آن را برای به دست آوردن آخرت و نعمت ها و زیبایی های بادوامش هزینه می کنند. چرا که قرآن کریم می فرماید: «إن الأبرار لفی نعیم؛ [۲] به یقین نیکوکاران در نعمتی فراوانند.» و نیز «إن الأبرار یشربون من کأس کان مزاجها کافورا؛ [۳] به یقین ابرار (و نیکان) از جامی می نوشند که با عطر خوشی آمیخته است.»
چنان که از آیه ۱۷۷ سوره مبارکه بقره استفاده می شود ابرار، در سه جبهه ایمان و اخلاق و اعمال شایسته، ممتاز هستند. [۴] ابرار، هدایت کننده عملی انسان به سوی سعادت هستند و تنها کاری که باید انجام دهیم آنکه عقاید، اخلاق و رفتار خود را با آنها تطبیق دهیم. چنین کاری، یک موفقیت بزرگ است و از خداوند می خواهیم که ما را بر آن موفق بدارد: «اللهم وفقنی فیه لموافقة الأبرار؛ [۵] ای خدا در این روز مرا بر موافقت نیکانمردان عالم موفق بدار.» برای الگوبرداری از نیکوکاران، باید چندین کار انجام شود.
اول: همنشینی و انس با آنها. چنان که در دعای روز سیزدهم نیز همین درخواست را داشته ایم که: «و وفقنی فیه للتقی و صحبة الأبرار؛ [۶] و مرا بر مصاحبت نیکوکاران موفق دار.»
دوم: الگوبرداری نیکی ها. همراهی بدون تأثیرپذیری سودی برای ما نخواهد داشت پس باید با دقت در افکار و رفتار ابرار، کارهایشان را جز برنامه زندگی خود قرار دهیم.
سوم: بهتر از الگو شدن. ابرار، همگی در یک رتبه قرار ندارند. پس از همراهی و الگوبرداری از آنها باید سعی کنیم آنها را سکویی برای پرش به مرتبه بالاتر قرار دهیم و سعی کنیم ضمن برطرف کردن ضعف ها، نسبت به آنها، عملکرد بهتری داشته باشیم.
چهارم: وصول به درجه مقربان. درجه بالاتر از ابرار، مقربان قرار دارند. چنان که قرآن کریم می فرماید: «و السابقون السابقون أولئک المقربون؛ [۷] و سبقت گیرندگان مقدمند؛ آنانند همان مقربان [خدا].»
یکی از شروط بهره مندی از رفتار ابرار، آن است که در کنار همنشینی و الگوبرداری از آنها، رفاقت و انسی با اشرار وجود نداشته باشد. در غیر این صورت در روز قیامت حسرت خواهیم خورد؛ چنان که قرآن کریم می فرماید: «یا ویلتی لیتنی لم أتخذ فلانا خلیلا؛ [۸] ای وای، کاش فلانی را دوست [خود] نگرفته بودم.»
ویژگی های اشرار، دقیقا برخلاف ویژگی های ابرار است. ازاین رو هر گونه رفاقت با آنها خنثی کننده اثر همنشینی به نیکوکاران و مایه خسارت و حسرت خواهد بود. جالب اینکه، موضع گیری اشرار در قیامت نسبت به ابرار، به نقل قرآن کریم این است که می گویند: «و قالوا ما لنا لا نری رجالا کنا نعدهم من الأشرار أتخذناهم سخریا أم زاغت عنهم الأبصار؛ [۹] آنها می گویند: چرا مردانی را که ما از اشرار می شمردیم (در اینجا، در آتش دوزخ) نمی بینیم؟! آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه ای حقیرند که) چشمها آنها را نمی بیند؟!» خطر جدی رفاقت با چنین افرادی همچنان که از این آیه شریفه نیز روشن می شود آن است که آنها اساسا نه تنها میانه ای با نیکوکاری و خیر ندارند بلکه با تحقیر نیکوکاران، راه هر گونه سعادت را بر همنشینان خود بسته و آنها را همراه خود به دوزخ می کشانند. برای همین است که از خدا می خواهیم که ما را از چنین افرادی دور سازد و می گوئیم: «و جنبنی فیه مرافقة الأشرار؛ [۱۰] و از رفاقت اشرار جهان دور گردان.»
ریشه نیکوکاری ابرار از سویی، و تباه کاری اشرار از سوی دیگر، در اختلاف تفسیر آنها از دنیا نهفته است. ابرار، دنیا را فرصتی برای به دست آوردن آخرت می دانند درحالی که اشرار، توجهی به رو به فنا بودن دنیا ندارند. دنیا محل سکونت دائمی نیست بلکه تنها، توشه ای است برای رسیدن به آرامش ابدی که در جوار حق تعالی، در بهشت برین، انتظار همه انسان ها را می کشد. چنان که به قوم فرعون گفته شد: «یاقوم إنما هاذه الحیوة الدنیا متع و إن الاخرة هی دار القرار؛ [۱۱] ای قوم من، این زندگی دنیا تنها کالایی [ناچیز] است، و در حقیقت، آن آخرت است که سرای پایدار است.» دارالقرار، جایگاهی بهشتی است که طعم ناب آرامش را با عطر رضوان الهی درهم آمیخته است. از خدا می خواهیم که تا آنجا ما را راهنمایی و هدایت کند. می گوئیم: «و آونی فیه برحمتک إلی (فی) دار القرار؛ [۱۲] و مرا در بهشت دار القرار به رحمتت منزل ده.»
همه عالم، تسبیح خدا را گفته و او را عبادت می کنند چنان که قرآن کریم می فرماید: «یسبح لله ما فی السماوات و ما فی الأرض له الملک و له الحمد و هو علی کل شیء قدیر؛ [۱۳] آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است برای خدا تسبیح می گویند؛ مالکیت و حکومت از آن اوست و ستایش از آن او؛ و او بر همه چیز تواناست!» خدای متعال، معبود همه جهانیان است و همه دارایی و قدرت از آن اوست. پس تنها اوست که می تواند همه نیازهای ما را نیز برآورده سازد. خدایی خدا را واسطه کرده و از او برآوردن نیازهایمان را درخواست می کنیم و می گوئیم: «بإلهیتک یا إله العالمین؛ [۱۴] به حق الهیت و معبودیتت ای خدای عالمیان.»
پی نوشت:
[۱]. سوره نساء، آیه ۷۷: قل متاع الدنیا قلیل.
[۲]. سوره مطففین، آیه ۸۳؛ سوره انفطار، آیه ۱۳.
[۳]. سوره انسان، آیه ۵.
[۴]. … و لکن البر من ءامن بالله و الیوم الاخر و الملئکة و الکتاب و النبین و ءاتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب و أقام الصلوة و ءاتی الزکوة و الموفون بعهدهم إذا عاهدوا و الصابرین فی البأساء و الضراء و حین البأس أولئک الذین صدقوا و أولئک هم المتقون.
[۵]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۶]. همان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.
[۷]. سوره واقعه، آیه ۱۰ و ۱۱.
[۸]. سوره فرقان، آیه ۲۸.
[۹]. سوره ص، آیه ۶۲ و ۶۳.
[۱۰]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۱۱]. سوره غافر، آیه ۳۹.
[۱۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۱۳]. سوره تغابن، آیه ۱.
[۱۴]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
چنان که از آیه ۱۷۷ سوره مبارکه بقره استفاده می شود ابرار، در سه جبهه ایمان و اخلاق و اعمال شایسته، ممتاز هستند. [۴] ابرار، هدایت کننده عملی انسان به سوی سعادت هستند و تنها کاری که باید انجام دهیم آنکه عقاید، اخلاق و رفتار خود را با آنها تطبیق دهیم. چنین کاری، یک موفقیت بزرگ است و از خداوند می خواهیم که ما را بر آن موفق بدارد: «اللهم وفقنی فیه لموافقة الأبرار؛ [۵] ای خدا در این روز مرا بر موافقت نیکانمردان عالم موفق بدار.» برای الگوبرداری از نیکوکاران، باید چندین کار انجام شود.
اول: همنشینی و انس با آنها. چنان که در دعای روز سیزدهم نیز همین درخواست را داشته ایم که: «و وفقنی فیه للتقی و صحبة الأبرار؛ [۶] و مرا بر مصاحبت نیکوکاران موفق دار.»
دوم: الگوبرداری نیکی ها. همراهی بدون تأثیرپذیری سودی برای ما نخواهد داشت پس باید با دقت در افکار و رفتار ابرار، کارهایشان را جز برنامه زندگی خود قرار دهیم.
سوم: بهتر از الگو شدن. ابرار، همگی در یک رتبه قرار ندارند. پس از همراهی و الگوبرداری از آنها باید سعی کنیم آنها را سکویی برای پرش به مرتبه بالاتر قرار دهیم و سعی کنیم ضمن برطرف کردن ضعف ها، نسبت به آنها، عملکرد بهتری داشته باشیم.
چهارم: وصول به درجه مقربان. درجه بالاتر از ابرار، مقربان قرار دارند. چنان که قرآن کریم می فرماید: «و السابقون السابقون أولئک المقربون؛ [۷] و سبقت گیرندگان مقدمند؛ آنانند همان مقربان [خدا].»
یکی از شروط بهره مندی از رفتار ابرار، آن است که در کنار همنشینی و الگوبرداری از آنها، رفاقت و انسی با اشرار وجود نداشته باشد. در غیر این صورت در روز قیامت حسرت خواهیم خورد؛ چنان که قرآن کریم می فرماید: «یا ویلتی لیتنی لم أتخذ فلانا خلیلا؛ [۸] ای وای، کاش فلانی را دوست [خود] نگرفته بودم.»
ویژگی های اشرار، دقیقا برخلاف ویژگی های ابرار است. ازاین رو هر گونه رفاقت با آنها خنثی کننده اثر همنشینی به نیکوکاران و مایه خسارت و حسرت خواهد بود. جالب اینکه، موضع گیری اشرار در قیامت نسبت به ابرار، به نقل قرآن کریم این است که می گویند: «و قالوا ما لنا لا نری رجالا کنا نعدهم من الأشرار أتخذناهم سخریا أم زاغت عنهم الأبصار؛ [۹] آنها می گویند: چرا مردانی را که ما از اشرار می شمردیم (در اینجا، در آتش دوزخ) نمی بینیم؟! آیا ما آنان را به مسخره گرفتیم یا (به اندازه ای حقیرند که) چشمها آنها را نمی بیند؟!» خطر جدی رفاقت با چنین افرادی همچنان که از این آیه شریفه نیز روشن می شود آن است که آنها اساسا نه تنها میانه ای با نیکوکاری و خیر ندارند بلکه با تحقیر نیکوکاران، راه هر گونه سعادت را بر همنشینان خود بسته و آنها را همراه خود به دوزخ می کشانند. برای همین است که از خدا می خواهیم که ما را از چنین افرادی دور سازد و می گوئیم: «و جنبنی فیه مرافقة الأشرار؛ [۱۰] و از رفاقت اشرار جهان دور گردان.»
ریشه نیکوکاری ابرار از سویی، و تباه کاری اشرار از سوی دیگر، در اختلاف تفسیر آنها از دنیا نهفته است. ابرار، دنیا را فرصتی برای به دست آوردن آخرت می دانند درحالی که اشرار، توجهی به رو به فنا بودن دنیا ندارند. دنیا محل سکونت دائمی نیست بلکه تنها، توشه ای است برای رسیدن به آرامش ابدی که در جوار حق تعالی، در بهشت برین، انتظار همه انسان ها را می کشد. چنان که به قوم فرعون گفته شد: «یاقوم إنما هاذه الحیوة الدنیا متع و إن الاخرة هی دار القرار؛ [۱۱] ای قوم من، این زندگی دنیا تنها کالایی [ناچیز] است، و در حقیقت، آن آخرت است که سرای پایدار است.» دارالقرار، جایگاهی بهشتی است که طعم ناب آرامش را با عطر رضوان الهی درهم آمیخته است. از خدا می خواهیم که تا آنجا ما را راهنمایی و هدایت کند. می گوئیم: «و آونی فیه برحمتک إلی (فی) دار القرار؛ [۱۲] و مرا در بهشت دار القرار به رحمتت منزل ده.»
همه عالم، تسبیح خدا را گفته و او را عبادت می کنند چنان که قرآن کریم می فرماید: «یسبح لله ما فی السماوات و ما فی الأرض له الملک و له الحمد و هو علی کل شیء قدیر؛ [۱۳] آنچه در آسمان ها و آنچه در زمین است برای خدا تسبیح می گویند؛ مالکیت و حکومت از آن اوست و ستایش از آن او؛ و او بر همه چیز تواناست!» خدای متعال، معبود همه جهانیان است و همه دارایی و قدرت از آن اوست. پس تنها اوست که می تواند همه نیازهای ما را نیز برآورده سازد. خدایی خدا را واسطه کرده و از او برآوردن نیازهایمان را درخواست می کنیم و می گوئیم: «بإلهیتک یا إله العالمین؛ [۱۴] به حق الهیت و معبودیتت ای خدای عالمیان.»
پی نوشت:
[۱]. سوره نساء، آیه ۷۷: قل متاع الدنیا قلیل.
[۲]. سوره مطففین، آیه ۸۳؛ سوره انفطار، آیه ۱۳.
[۳]. سوره انسان، آیه ۵.
[۴]. … و لکن البر من ءامن بالله و الیوم الاخر و الملئکة و الکتاب و النبین و ءاتی المال علی حبه ذوی القربی و الیتامی و المساکین و ابن السبیل و السائلین و فی الرقاب و أقام الصلوة و ءاتی الزکوة و الموفون بعهدهم إذا عاهدوا و الصابرین فی البأساء و الضراء و حین البأس أولئک الذین صدقوا و أولئک هم المتقون.
[۵]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۶]. همان، دعای روز سیزدهم ماه رمضان.
[۷]. سوره واقعه، آیه ۱۰ و ۱۱.
[۸]. سوره فرقان، آیه ۲۸.
[۹]. سوره ص، آیه ۶۲ و ۶۳.
[۱۰]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۱۱]. سوره غافر، آیه ۳۹.
[۱۲]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
[۱۳]. سوره تغابن، آیه ۱.
[۱۴]. مفاتیح الجنان، دعای روز شانزدهم ماه رمضان.
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «دنیا محل سکونت دائمی نیست / ویژگی های ابرار و اشرار» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.