فلوید هنری آلپورت، روانشناس برجسته آمریکایی، معتقد بود افکار عمومی هنگامی موثر است که بیان شود. افکار عمومی هنگامی که بیان شوند، می توانند نیروی سیاسی ایجاد کنند. اهمیت افکار عمومی در جوامع باعث شده موسسات نظرسنجی و افکارسنجی بسیاری در سراسر جهان پدید بیایند. در ایران نیز از سال ۱۳۸۰، ایسپا راه اندازی شد، جایی که اصلی ترین فعالیتش افکارسنجی است.

به گزارش ایسنا، مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران ( ایسپا) یکی از مراکز وابسته به جهاد دانشگاهی است که فعالیت خود را از ۱۸ اردیبهشت ۱۳۸۰ آغاز کرد. ایسپا چهار معاونت با عناوین پژوهشی، اجرایی، ارتباطات و اداری و مالی دارد. معاونت پژوهشی این مرکز از پنج گروه تخصصی تحقیقات بازار، مطالعات سیاسی و رفتار انتخاباتی، مطالعات شهری، مطالعات اجتماعی و فرهنگی و مطالعات پایه تشکیل شده است.

آن طور که معاون اجرایی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران به ایسنا گفته است، وظیفه گردآوری داده ها و اطلاعات در ایسپا بر عهده معاونت اجرایی است. در طرح های ملی، به منظور تعمیم نتایج نظرسنجی و تحقیق به کل کشور و استان های ۳۱ گانه بین ۱۲ تا ۱۴ هزار نمونه انتخاب می شوند. گردآوری داده ها و اطلاعات در ایسپا به دو شیوه کلی صورت می گیرد؛ شیوه حضوری (میدانی) و شیوه غیرحضوری (تلفنی).

بر اساس آن چه خود ایسپا اعلام کرده است، این مرکز تاکنون بیش از ۲۵۰۰ نظرسنجی در زمینه های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی اجرا کرده است. این نظرسنجی ها و فعالیت های پژوهشی به دو دسته ی خویش فرمایی و کارفرمایی تقسیم می شوند.

نظرسنجی های خویش فرمایی، با هدف انعکاس افکار عمومی اجرا می شوند و در ادامه نتایج آن ها در اختیار مراجع تصمیم گیر و رسانه ها قرار می گیرد. اما نظرسنجی های کارفرمایی برای پاسخگویی و رفع نیازهای پژوهشی سازمان ها و نهادهای دولتی و خصوصی انجام می شوند.

یکی از مهم ترین نظرسنجی های ایسپا انجام پیمایش ملی فرهنگ سیاسی مردم ایران بوده است. سرپرست مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران درباره این فعالیت می گوید: موج اول این پیمایش ملی، سال ۸۴ انجام شده که بنابر مشکلاتی که وجود داشته در این مدت ۱۳ ساله موفق به اجرای مرحله دوم نشدیم، بالاخره با تجمیع دانشی که در این حوزه وجود داشته و با نظر متخصصان در سال ۹۶ و ۹۷ موفق شدیم موج دوم این پیمایش ملی را با مشارکت و حمایت مرکز بررسی های استراتژیک ریاست جمهوری، معاونت فرهنگی جهاددانشگاهی، پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و معاونت امور زنان و خانواده نهاد ریاست جمهوری به انجام برسانیم. در سال ۹۷، این پیمایش ملی به اتمام رسید. در این طرح، ما بیش از ۲۰ شاخص فرهنگ سیاسی مردم را مورد سنجش قرار دادیم و توانستیم تحولات فرهنگ سیاسی سال های ۸۴ تا ۹۷ را در این حوزه رصد کنیم.

از جمله مهم ترین نظرسنجی های ایسپا در سال های اخیر آن دسته از نظرسنجی هایی است که نزدیک به زمان برگزاری انتخابات ها انجام می شود. مهدی رفیعی، سرپرست ایسپا در این باره می گوید: در انتخابات سال ۹۶ توانستیم نتیجه انتخابات را با کمتر از یک درصد خطا تخمین بزنیم و نتایجش را منتشر کنیم.

البته همه نتایج نظرسنجی های ایسپا منتشر نمی شوند. به گفته ی سرپرست این مرکز، به دلیل وجود برخی ملاحظات، همه ی شاخص ها بیان نمی شود اما رویکرد ایسپا در سال های اخیر این بوده که دایره انتشار نتایج را گسترده کند.

اخیرا، و با شیوع کرونا ویروس، نام ایسپا در محافل رسانه ای کشور بیشتر شنیده می شود. مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران در دو ماه اخیر نظرسنجی های زیادی حول محور شیوع بیماری کووید-۱۹ در ایران انجام داده و تلاش کرده است افکار عمومی پیرامون تاثیر کرونا بر جنبه های مختلف زندگی مردم را منعکس کند.

دکتر حمیدرضا طیبی نیز در در پیامی که به مناسبت نوزدهمین سال تاسیس ایسپا صادر کرد، درباره اهمیت توجه به افکار عمومی گفت: مفهوم «افکار عمومی» به عنوان نیرویی قدرتمند و پنهان در درون و متن جامعه دیرزمانی است که همسنگ مفاهیمی چون «دموکراسی»، «شهروندی» و «جامعه مدنی» وجود دارد و مورد توجه اندیشمندان و سیاستمداران می باشد. بدون شک در دنیای امروز نظرسنجی و تحقیقات افکار عمومی به عنوان ابزار و شیوهای شناخته می شود که نبض جامعه و تغییر و تحولات افکار عمومی را منعکس می کند.

در بخش دیگری از این پیام، درباره گستردگی استفاده از نظرسنجی ها آمده است:« به بیان دیگر استفاده از تحقیقات افکار عمومی و نظرسنجی در جهان و در جامعه ما بسیار فراگیر و گسترده شده است و می توان آن را به مثابه ابزاری تأثیرگذار در جهت بازخورد عمومی، انعکاس تمام نمای نظر مردم و نیز فرایند سیاستگذاری عمومی و اجتماعی قلمداد نمود.»

رئیس جهاد دانشگاهی با اشاره به وجود مسائل و مشکلاتی که در حوزه نظرسنجی در کشور وجود دارد، گفت: خوشبختانه امروزه در کشور ما به نظرسنجی و تحقیقات افکار عمومی از سوی اصحاب رسانه، نخبگان و افراد دانشگاهی و حتی سیاستمداران روی خوش نشان داده شده و نظرسنجی در مسیر و مدار تعالی و پیشرفت حرکت نموده و فرایند تکاملی را طی می کند. باید متذکر شد سهم و نقش مراکز و موسسات نظرسنجی در این میان نقش بی بدیل و با اهمیتی است. مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) با ۱۹ سال سابقه کار نظرسنجی و پیمایش در کشور به عنوان یکی از مراکز مهم و تأثیرگذار در عرصه توسعه گفتمان افکار عمومی و حلقه واسطه بین مردم و حاکمیت شناخته می شود.

وی در بخش پایانی این پیام با گرامیداشت نوزدهمین سالگرد تأسیس مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، از زحمات و تلاشهای مجموعه ایسپا در طول ۱۹ سال گذشته قدردانی و بر تعهد و پایبندی مجموعه ایسپا در انجام رسالت حرفه ای و علمی خویش، رعایت اصل شفافیت و صداقت در تولید و انتشار داده ها و اطلاعات، بیطرفی در بیان آراء عمومی و نیز انعکاس بدون واسطه صداهای خاموش تأکید کرد.

انتهای پیام