ایسنا/خراسان رضوی صلح در لغت به معنای سازش کردن، آشتی و تراضی میان متنازعین است. از صلح تعریف های مختلفی وجود دارد؛ از جمله «صلح مساوی است با فقدان جنگ». اما امروزه با دیدی همه جانبه صلح به معنای فقدان جنگ نیست، بلکه مفهوم گسترده تری دارد که شامل موارد مختلف امنیتی از جمله اقتصادی، سیاسی، نظامی، اجتماعی، فرهنگی و زیست محیطی است.

جنگ و صلح، تاریخی بسیار طولانی به درازای زندگی بشریت دارد

تاریخ زندگی بشر همواره صحنه نزاع و جنگ های خونینی بوده و این موجب خسارات جانی، مالی و روانی بسیاری شده است. برقراری صلح و رفع نزاع، همواره دغدغه اندیشمندان بوده که موجب ارائه نظریات متعددی شده است. جنگ و صلح تاریخی بسیار طولانی به درازای زندگی بشریت دارد. فارغ از تلاش های علمی برای تبیین مفهومی جنگ عادلانه و قانون گذاری های بین المللی برای تعیین محدودیت و مشروعیت آن، پدیده جنگ همواره ناخوشایند بوده است. از این رو، همواره تلاش شده تا راه های دستیابی به صلح فراگیر و عادلانه فراروی دولت ها و ملت ها قرار گیرد.

در سطح جهان درگیری هایی به بهانه های گوناگون سیاسی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و غیره در جریان بوده است. درگیری ها و منازعات علل و عوامل گوناگونی دارد از جمله مهم ترین این علل و عوامل مسائل اقتصادی و اجتماعی است. فقر، سوء تغذیه، سواد کم، عدم بهداشت و سلامت جسمی و روانی در گروه های وسیعی از جمعیت جهان، نادیده گرفتن مشکلات جمعیتی و محیط زیست باعث بروز تهدیدهای جدی علیه صلح و امنیت جهانی گردیده است. افزایش سریع جمعیت جهان، بالا رفتن توقعات گروه های انسانی، رکود اقتصادی، تخریب و نابودی بسیاری از منابع طبیعی و بحران کمبود منابع و در نتیجه عدم امکان رفع نیازمندی های زندگی انسان، زمینه را برای شورش، خشونت و جنگ فراهم ساخته است.

در حال حاضر همه بر این نکته اتفاق نظر دارند که علت اصلی درگیری ها برآورده نشدن سیستماتیک نیازهای بشری است. گله و شکایات و احساس بی عدالتی زمانی افزایش می یابد که نیازهای فردی و گروهی برای امنیت جهانی و رفاه، دسترسی به مشارکت سیاسی و اقتصادی و آزادی بیان در مسائل فرهنگی و مذهبی مورد تهدید قرار می گیرند یا در یک زمان طولانی عقیم می مانند. به ویژه زمانی که یک گروه احساس می کند در مقایسه با دیگر گروه ها به طور غیرمنصفانه ای از برخورداری از امتیازات محروم مانده است.

امروزه صلح مفهوم گسترده تری دارد که موارد مختلف امنیتی را شامل می شود

صلح، توان و کارکرد یک اجتماع تاریخی (تمدن) برای تلطیف و قابل زیست ساختن مناطق پیرامونی خود از طریق گسترش ناهشیار فرهنگی است. سازمان ملل به منظور حفظ صلح و امنیت بین المللی و توسعه روابط دوستانه بین ملت ها تشکیل شده است. جنگ جهانی دوم بزرگ ترین و خون بارترین جنگ عمومی در تاریخ بشریت است که دامنه آن به پنج قاره کشیده شد و همه جهانیان را به نوعی تحت تأثیر قرار داد. ویرانی ها و خسارت های عظیم ناشی از آن همگان را به فکر چاره انداخت تا با اندیشیدن تدبیری از وقوع جنگ ها و حوادث این چنینی جلوگیری کنند. حاصل این چاره اندیشی تأسیس سازمان ملل متحد (Organization Nations United) بود که اهداف اصلی آن را حفظ صلح و امنیت بین المللی، توسعه روابط دوستانه بین ملت ها بر مبنای احترام به اصل تساوی حقوق آن ها، همکاری بینالمللی برای حل مسائل بینالمللی و احترام به حقوق بشر و آزادی های اساسی برای همگان بدون تمایز از حیث نژاد، جنس، زبان و مذهب تشکیل می داد .

این سازمان اهداف خود را با کمک سازمان های تخصصی وابسته به خود همچون یونسکو پیگیری می کند. تأسیس سازمان یونسکو با این باور صورت گرفت که توافق های سیاسی و اقتصادی برای ایجاد صلح پایدار کافی نیست، صلح باید بر مبنای اخلاق انسانی، همبستگی و انسجام فکری برقرار شود. این باور در انطباق با اساس نامه یونسکو قرار دارد که اظهار می دارد: «از آنجایی که جنگ ها در ذهن انسان ها آغاز می شود، پس انسان ها ابتدا باید در ذهن خویش از صلح دفاع کنند». در ادامه تأکید می کند: «صلحی که منحصرا بر مبنای توافق های سیاسی و اقتصادی حکومت ها ایجاد شود نمی تواند به صورت پایدار و خالصانه از جهانیان حمایت کند؛ صلحی موفقیت آمیز خواهد بود که بر اساس همبستگی و انسجام فکری و اخلاقی نوع بشر بنا شود». تلاش یونسکو تشکیل شبکه ای میان ملت هاست که بتواند همبستگی و انسجام مورد نظر را بین آن ها به وجود آورد.

۱۸۵ کشور از جهان در سازمان یونسکو عضویت دارند

علاوه بر این، یونسکو با ایجاد و تأسیس نهادها و همکاری با کشورها و گروه های گوناگون به رشد و گسترش ارتباطات علمی، فرهنگی و آموزشی در عرصه بینالمللی کمک شایانی کرده است؛ چنانکه ۱۸۵ کشور جهان در این سازمان عضویت دارند و از طریق کمیسیون های ملی خود با سازمان در ارتباط اند. تعداد بسیاری از سازمان های مردم نهاد، شرکت ها و سازمان های تجاری نیز با یونسکو روابط رسمی و همکاری دارند.

کنفرانس جهانی سیاست های فرهنگی در ۱۹۸۲ از سوی یونسکو برای گسترش تفاهم و روابط فرهنگی بین ملت ها در مکزیکوسیتی برگزار شد. با این هدف که این روابط می تواند بزرگترین زمینه را برای صلح و توسعه در جهان امروز پدید آورد. نمایندگان شرکت کننده در این کنفرانس به روابط فرهنگی بین ملت ها به منزله عاملی زمینه ساز برای تحقق صلح و ایجاد تفاهم و همفکری بینالمللی مینگرند. از این دیدگاه فرهنگ، آموزش و گفتوگوی بین ملت ها عامل کاهش اختلاف ها، نابرابری ها و تنازعات خواهد بود.

یونسکو تلاش های مؤثری در شناساندن فرهنگ کشورها به یکدیگر و ایجاد محیط و فضای مناسب برای گفتگو و تعامل اقشار گوناگون کشورها با یکدیگر انجام داده که خود حرکتی مهم در گسترش صلح و امنیت جهانی است. درواقع، در پرتو این تلاش ها، افراد با هم زیستن را یاد می گیرند که آن ها را برای همکاری با دیگران در تمامی امور انسانی آماده می کند. از آنجا که یونسکو مهم ترین رسالت و وظیفه خود را پی ریزی و نهادینه کردن تفکر صلح در ذهن انسان ها می داند، می توان عمدهترین نقش این سازمان در زمینه تأمین صلح و امنیت بینالمللی را فعالیت های زیربنایی و درازمدت تلقی کرد.

صلح و امنیت واقعی و پایدار در جامعه بشری نتیجه تعامل و تعادل در تمام ابعاد مختلف زندگی بشری است. بدون تردید کاملا غلط است که تصور شود با تنش زدایی در قلمرو روابط نظامی و سیاسی جهان صلح و امنیت پایدار برقرار خواهد گردید. چرا که صلح و امنیت واقعی و پایدار در یک جامعه بشری نتیجه منطقی تعامل و تعادل در تمام ابعاد مختلف زندگی بشری است. ابعاد سیاسی، فرهنگی، اجتماعی ، اقتصادی و زیست محیطی زندگی بشر باید با یکدیگر در تعامل و تعادل باشند تا در آن جامعه توسعه پایدار و در نتیجه صلح پایدار برقرار گردد. صلح و امنیت پایدار همچون خیمه ای است که اگر حتی فقط یکی از پایه های مهم آن هم محکم بسته نشده باشد باد و طوفان می تواند به راحتی آن را دچار تلاطم و بی ثباتی کند.

منابع:

*موسوی نیا، س.ر و دیگران.(۱۳۹۷).«رویکرد کلاسیک و نقد نظریه مدرن صلح؛ رهیافتی برای دولت های ایرانی». فصلنامه دولت پژوهشی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی. شماره۱۳- صص: ۱۳۶-۱۰۵.

*یزدانی، ع.ا و دیگران . (۱۳۹۴).«نقش سازمان های فرهنگی در تأمین صلح جهانی. مطالعه موردی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی». نشریه روابط فرهنگی، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی. شماره ۲- صص: ۱۵۱-۱۳۳.

*رییسی، ل. (۱۳۸۷).«رابطه حفاظت از محیط زیست با صلح و توسعه پایدار». فصلنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی. شماره ۱۰ و ۱۱- صص: ۱۳۴-۱۰۹.

انتهای پیام