خبرگزاری مهر- گروه دین و اندیشه: بعد از قرآن کریم، حدیث دومین منبع و سند دین شناسی و تعیین کننده راه سعادت انسان ها است. تکیه بر این منبع حیات بخش در برخی حوزه های دین پژوهی همچون فقه و بخش هایی از اخلاق بیشتر و گسترده تر است؛ زیرا اصول این دانش ها در قرآن به اجمال و اشاره آمده و تفصیل آن را باید در حدیث یافت.

حضرت آیت الله خامنه ای همواره در ابتدای درس خارج فقه خود که تا پیش از کرونا، چندین سال منظم برگزار گردید به قرائت و تبیین و شرح یک حدیث می پرداختند.احادیثی که با مضامین اخلاقی و اجتماعی و قابل استفاده برای عموم جامعه است و شرح حضرت آیت الله خامنه ای بر احادیث نیز حاوی نکات نو و کاربردی در سبک زندگی اسلامی است.

رهبر معظم انقلاب اسلامی در ابتدای جلسه درس خارج فقه ۲۶ بهمن ماه ۱۳۸۲ با استناد به روایتی از امام صادق (ع) می پردازند که در ادامه فیلم و متن این جلسه تقدیم مخاطبان می شود:

ربع من کن فیه کمل اسلامه و محصت عنه ذنوبه و لقی ربه عز و جل و هو عنه راض

[مطابق این روایت] خیلی مهم است این [خصلت هایی] که موجب کمال اسلام انسان بشود و ذنوب را تمحیص کند، یعنی نابود کند، از بین ببرد؛ این هم که خب از همه مهم تر است که رضایت الهی را برای انسان به همراه دارد.

من وفی لله عز و جل بما یجعل علی نفسه للناس

یکی اینکه واجبات را انجام بدهد؛ معنای این جمله این است؛ یعنی [انسان] آن حقوقی را که خدای متعال برای خود، بر دوش بندگان گذاشته است ادا کند. حقوق الهی همین واجبات است؛ البته حق الهی لاتعد و لاتحصیٰ است؛ اما آنچه مسجل کرده است بر مردم، همین واجباتی است که [باید] انجام بدهیم.

و صدق لسانه مع الناس

دوم [اینکه] زبان او با مردم هم صادق باشد؛ به مردم دروغ نگوید.

و استحیا من کل قبیح عند الله و عند الناس

سوم [اینکه] از هر کار قبیحی پیش خدا و پیش مردم حیا کند؛ این معنایش این نیست که کارهای قبیح را دیگر اصلا انجام نمی دهد، چون در آن صورت که دیگر گناهی نخواهد داشت تا «محصت ذنوبه» بشود؛ می خواهد بگوید حالت استشعار گناه در او باشد و حیا کند. بعضی هستند که بی حیا، گناه را انجام می دهند، بدون اینکه اندکی شرمندگی داشته باشند از این گناه؛ این، آن حالت خطرناک است؛ والا بالاخره خطا از انسان سر میزند اما [باید] انسان، هم پیش مردم، هم پیش خدا احساس شرم کند از کار خطا و از گناه؛ پرده در و وقیح و بی باک و بی مبالات و مانند اینها نباشد. این به نظر من خیلی نکته ی مهمی است.

و حسن خلقه مع اهله

این هم [خصلت] چهارم که با خانواده ی خود خوش اخلاق باشد که این بلایی است که خیلی از آدم های مؤمن و خوب ما هم به آن دچارند؛ آدم های خوبی اند اما با زن و بچه ی خودشان بداخلاقند، کج خلق و بداخلاق و تند و سخت گیر [که این] خیلی چیز بدی است. اگر بروید فکر کنید، روی این دقت کنید، خواهید دید رازهای عمیقی پشت این یک کلمه که انسان با همسر خود و فرزندان خود خوش خلق باشد، هست. البته این در مورد مردها بیشتر صدق می کند اما زن ها هم همین جور، در مورد زن ها هم هست و چنین روایتی فقط مال مردها نیست؛ مال مرد و زن است. لکن عمده ، این مبتلابه مردها است که گاهی مثل شمر در خانه با زن و بچه [رفتار می کنند؛] حالا از یک جایی اوقاتشان تلخ است، یکی به آنها اهانت کرده، بدگویی کرده، عوضش را سر زن و بچه درمی آورند.

می بینید [اینها] خیلی سخت هم نیست؛ فقط مراقبت می خواهد که انسان اینها را انجام بدهد: واجبات را ترک نکند؛ با مردم راستگو باشد؛ بی مبالات در امر گناه نباشد، یعنی حیا کند؛ با زن و بچه اش خوش اخلاق باشد؛ اگر انسان این چهار خصوصیت را مراقبت کند آن وقت «لقی الله هو عنه راض»؛ ببینید چقدر در مقابل این پاداشی که معین شده، [این] بزرگ است.

۱) الخصال، ج ۱، ص: ۲۲۲؛ بحار الأنوار (ط - بیروت)، ج ۶۶، ص: ۳۸۵؛



عن أبی حمزة عن أبی جعفر ع قال قال علی بن الحسین ع أربع من کن فیه کمل إسلامه و محصت عنه ذنوبه «۳» و لقی ربه عز و جل و هو عنه راض من وفی لله عز و جل بما یجعل علی نفسه للناس و صدق لسانه مع الناس و استحیا من کل قبیح عند الله و عند الناس و حسن خلقه مع أهله.

ترجمه:

امام سجاد (علیه السلام) فرمود: چهار خصلت را هر که دارا شود اسلامش کامل است و گناهانش بریزد و پروردگار عزوجل خود را ملاقات می کند و خدا از او خشنود است؛ انجام واجباتی که بر عهده ی مردم گذاشته و زبانش با مردم راست باشد و از هر کار زشتی پیش خدا و مردم شرم کند و با خانواده ی خود خوشرفتاری کند.