به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، عید غدیر به عنوان مهم ترین عید مسلمانان به ویژه شیعیان است؛ دلیل این امر انتصاب امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان خلیفةاللهی از سوی خداوند و ابلاغ پیامبر گرامی اسلام صلی الله علیه و آله به استناد آیه بلاغ است؛ آنجا که خداوند فرمود: «یا أیها الرسول بلغ ما أنزل إلیک من ربک و إن لم تفعل فما بلغت رسالته؛ ای پیامبر، آنچه را از جانب پروردگارت به تو نازل شده، ابلاغ کن؛ و اگر نکنی رسالتش را به انجام نرسانده ای.»

این انتصاب به قدری نزد خداوند متعال جایگاه داشت که این روز را روز اکمال دین و اتمام نعمت قرار داد؛ از این جهت این نوع دینداری را دین مرضی خود قرار داد و فرمود: الیوم أکملت لکم دینکم و أتممت علیکم نعمتی و رضیت لکم الإسلام دینا؛ امروز دین شما را برایتان کامل و نعمت خود را بر شما تمام کردم و اسلام را برای شما دین مرضی قرار دادم.» هرچند مسلمانان در صدر اسلام از پیام غدیر رویگردان شدند، اما خداوند همواره مسلمانان را از برکات این روز بهره مند کرده است؛ روایات اهل عترت علیهم السلام درباره اعمال و آداب و نیز فضیلت سالروز عید غدیر حاکی از تداوم نعمات و برکات غدیر است.

عید غدیر، عیدی است که به تعبیر روایات عیدالله الأکبر نام دارد ( وسائل الشیعه، ج۸، ص۸۹ ) و نام آن در آسمانها مشهورتر است «إن یوم الغدیر فی السماء أشهر منه فی الأرض» و اگر مردم فضیلت واقعی این عید را می شناختند، ملائکه روزی ۱۰ بار با آنان مصافحه می کردند «لو عرف الناس فضل هذا الیوم بحقیقته لصافحتهم الملائکة فی کل یوم عشر مرات» (تهذیب، ج۶، ص۲۴) عید غدیر در میان سایر اعیاد به قدری جایگاه دارد که فرموده اند در میان روزهای عید فطر و قربان و جمعه همانند ماه در میان ستارگان است. «و یوم غدیر خم بین الفطر و الأضحی و یوم الجمعة کالقمر بین الکواکب» (اقبا ل الأعمال، ج۱، ص۴۶۶)

اما در راستای اهمیت دادن به حکمت اصلی ماجرای غدیر که همان سرسپردگی به ولایت امیر مؤمنان علیه السلام و اهل بیت وحی علیهم السلام است، آدابی برای مؤمنان در روایات دیده می شود. برخی از این آداب مربوط به عبادات فردی و بخشی دیگر به آداب اجتماعی ارتباط می یابد.

روزه

اولین مورد از آداب غدیر روزه است. امام صادق علیه السلام در روایتی فرمود «صیام یوم غدیر خم یعدل صیام عمر الدنیا لو عاش إنسان ثم صام ما عمرت الدنیا لکان له ثواب ذلک و صیامه یعدل عند الله عز و جل فی کل عام مائة حجة و مائة عمرة مبرورات متقبلات …»؛ روزه در روز غدیر خم معادل روزه ی تمام عمر دنیاست، اگر کسی به اندازه تمام عمر دنیا زنده بماند و تمام آن را روزه بگیرد ثواب آن به اندازه ثواب روزه در روز غدیر است و روزه روز غدیر نزد خداوند عزوجل معادل صد حج و صد عمره مقبول است. یا در روایتی دیگر فرمود إنه یوم عید و فرح و سرور و صوم شکرا لله عز و جل فإن صومه یعدل ستین شهرا من الأشهر الحرم؛ یعنی غدیر، روز عید، شادی و سرور و روزه برای شکرگزاری به درگاه خداوند عز و جل است؛ روزه ی آن معادل شصت ماه از ماه های حرام است. (مصباح المتهجد، ج۲، ص۷۳۷)

نماز غدیر

دومین مورد از آداب غدیر، نمازی است که از سوی امام صادق علیه السلام صادر شده است. حضرت درباره این نماز فرمود هرکه در این روز دو رکعت بخواند هر وقت که خواست و افضل آن، نزدیک به زوال (خورشید) است؛ آن ساعتی است که امیرالمؤمنین علیه السلام به عنوان پرچم (هدایت) برای مردم معرفی شد. امام فرمود بعد از دو رکعت نماز، سجده کن و صد مرتبه شکر خداوند عز و جل بجا بیاور و پس از برداشتن سر از سجده، این دعا را بخوان:

اللٰهم إنی أسألک بأن لک الحمد وحدک لاشریک لک، وأنک واحد أحد صمد لم تلد ولم تولد ولم یکن لک کفوا أحد، وأن محمدا عبدک ورسولک صلواتک علیه وآله، یا من هو کل یوم فی شأن کما کان من شأنک أن تفضلت علی بأن جعلتنی من أهل إجابتک وأهل دینک وأهل دعوتک، ووفقتنی لذٰلک فی مبتدء خلقی تفضلا منک وکرما وجودا، ثم أردفت الفضل فضلا، والجود جودا، والکرم کرما، رأفة منک ورحمة إلیٰ أن جددت ذٰلک العهد لی تجدیدا بعد تجدیدک خلقی، وکنت نسیا منسیا ناسیا ساهیا غافلا، فأتممت نعمتک بأن ذکرتنی ذٰلک ومننت به علی وهدیتنی له، فلیکن من شأنک یا إلٰهی وسیدی ومولای أن تتم لی ذٰلک ولا تسلبنیه حتیٰ تتوفانی علیٰ ذٰلک وأنت عنی راض، فإنک أحق المنعمین أن تتم نعمتک علی؛

خدایا، از تو درخواست می کنم به حق اینکه تنها تو راست سپاس، یگانه ای شریکی نداری و تویی یکتا، یگانه، بی نیاز، نزاده ای و نه زاده شده ای و یکتایی که همتایی نداری و محمد بنده و رسول توست، درودهایت بر او و خاندانش، ای آن که هر روز در کاری است، چنان که در شأنت بود که بر من تفضل نمودی، به اینکه مرا از اهل اجابت و دین و دعوتت قرار دادی و در آغاز آفرینشم از روی تفضل و کرم و جود خویش، بر این امور موفقم داشتی، سپس از روی رأفت و رحمتت، به دنبال آوردی این فضل را با فضلی دیگر و این جود را با جودی دیگر و این کرم را با کرمی دیگر تا اینکه آن پیمان را برایم از نو تازه کردی، پس از تجدید آفرینشم و حال آنکه در فراموشی کامل بودم، فراموش کار و بی توجه و بی خبر، پس نعمتت را بر من تمام کردی، به اینکه آن پیمان را به یادم انداختی و به آن بر من منت نهادی و به آن راهنمایی ام کردی، پس باید از شأن تو باشد، ای خدای من و آقا و مولایم، اینکه آن را بر من تمام کنی و از دستم نگیری تا بر پایه آن از دنیایم ببری، درحالی که از من خشنود باشی، به یقین تو سزاوارترین نعمت دهندگانی، بر اینکه نعمتت را بر من تمام کنی

اللٰهم سمعنا وأطعنا وأجبنا داعیک بمنک، فلک الحمد غفرانک ربنا و إلیک المصیر، آمنا باللٰه وحده لاشریک له، وبرسو له محمد صلی اللٰه علیه وآله، وصدقنا وأجبنا داعی اللٰه واتبعنا الرسول فی موالاة مولانا ومولی المؤمنین أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب عبدالله، وأخی رسوله، والصدیق الأکبر، والحجة علیٰ بریته، المؤید به نبیه ودینه الحق المبین، علما لدین اللٰه، وخازنا لعلمه، وعیبة غیب اللٰه، وموضع سر اللٰه، وأمین اللٰه علیٰ خلقه، وشاهده فی بریته. اللٰهم ربنا إننا سمعنا منادیا ینادی للإیمان أن آمنوا بربکم فآمنا ربنا فاغفر لنا ذنوبنا وکفر عنا سیئاتنا وتوفنا مع الأبرار

خدایا به لطف تو شنیدیم و اطاعت کردیم و دعوت کننده ات را اجابت نمودیم، تو را سپاس، آمرزشت را خواهانیم پروردگارا و بازگشت ما به سوی توست، ایمان آوردیم به خدای یگانه، شریکی برای او نیست و به رسولش محمد (درود خدا بر او و خاندانش باد) و تصدیق کردیم و خواننده خدا را اجابت نمودیم و از پیامبرش پیروی کردیم، در رابطه با موالات مولایمان و مولای همه اهل ایمان، امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب، بنده خدا و برادر رسول خدا و صدیق اکبر و حجت بر مخلوقات خدا، آن مولایی که خدا پیامبر و دین بر حق و آشکارش را به او تأیید کرد، نشانه دین خدا و خزانه دار دینش و ظرف غیب خدا و جایگاه سر خدا و امین خدا بر خلقش و گواه او در مخلوقاتش، خدایا پروردگارا ما شنیدیم نداکننده ای که ندا می کرد برای ایمان که به پروردگارتان ایمان بیاورید، پس ما ایمان آوردیم، پس گناهانمان را بیامرز و بدی هایمان را بپوشان و ما را با نیکان بمیران؛

ربنا وآتنا ما وعدتنا علیٰ رسلک ولا تخزنا یوم القیامة إنک لاتخلف المیعاد، فإنا یا ربنا بمنک ولطفک أجبنا داعیک، واتبعنا الرسول وصدقناه، وصدقنا مولی المؤمنین، وکفرنا بالجبت والطاغوت، فولنا ما تولینا، واحشرنا مع أئمتنا فإنا بهم مؤمنون موقنون، ولهم مسلمون، آمنا بسرهم وعلانیتهم وشاهدهم وغائبهم، وحیهم ومیتهم، ورضینا بهم أئمة وقادة وسادة، وحسبنا بهم بیننا وبین اللٰه دون خلقه لا نبتغی بهم بدلا، ولا نتخذ من دونهم ولیجة، وبرئنا إلی اللٰه من کل من نصب لهم حربا من الجن والإنس من الأولین والآخرین، وکفرنا بالجبت والطاغوت والأوثان الأربعة وأشیاعهم وأتباعهم وکل من والاهم من الجن والإنس من أول الدهر إلیٰ آخره.

پروردگارا به ما عنایت کن آنچه را به وسیله فرستادگانت به ما وعده دادی و در روز قیامت ما را رسوا مکن، به یقین تو خلف وعده نمی کنی، ما ای پروردگارمان به منت و لطفت، دعوت کننده ات را پاسخ گفتیم و از پیامبرت پیروی نمودیم و او را تصدیق کردیم و مولای مؤمنان را باور کردیم و به جبت و طاغوت کفر ورزیدیم، ما را تابع آن که به ولایت پذیرفتیم قرار بده و با امامان مان محشور فرما، ما به آنان ایمان و باور داریم و نسبت به آنان تسلیمیم، ایمان آوردیم به نهان و آشکارشان و حاضر و غایب شان و زنده و مرده شان و به آنان به عنوان پیشوایان و پیشروان و سروران خویش خشنود شدیم و همانان بین ما و خدا از سایر خلق بسند، به جای آنان عوضی نجوییم و جز ایشان کسی را به عنوان خلیفه حق برنگیریم و به خدا بیزاری جستیم از هرکه از جن و انس، از اولین و آخرین، در برابرشان جنگی بر پا کرد و کافر شدیم به جبت و طاغوت و بت های چهارگانه و شیعیان و پیروانشان و هرکه از جن و انس دوستشان دارد، از اول روزگار تا پایانش

اللٰهم إنا نشهدک أنا ندین بما دان به محمد وآل محمد صلی اللٰه علیه وعلیهم، وقولنا ما قالوا، ودیننا ما دانوا به، ما قالوا به قلنا، وما دانوا به دنا، وما أنکروا أنکرنا، ومن والوا والینا، ومن عادوا عادینا، ومن لعنوا لعنا، ومن تبرأوا منه تبرأنا منه، ومن ترحموا علیه ترحمنا علیه، آمنا وسلمنا ورضینا واتبعنا موالینا صلوات اللٰه علیهم.

خدایا تو را گواه می گیریم که ما معتقدیم به آنچه معتقد شدند به آن محمد و خاندان محمد (درود خدا بر او و خاندانش باد) و گفتار ما آن است که آنان گفتند و دینمان همان است که آن ها متدین به آن بودند، هرچه را گفتند گفتیم و به آنچه معتقد شدند معتقد شدیم و هرچه را انکار کردند انکار کردیم و هرکه را دوست داشتند دوست داشتیم و هرکه را دشمن داشتند دشمن داشتیم و هرکه را لعنت کردند لعنت کردیم و از هرکه بیزار شدند، از او بیزار شدیم و هرکه را مورد رحمت قرار دادند، مورد رحمت قرار دادیم، ایمان آوردیم و تسلیم و راضی شدیم و از موالیانمان (درود خدا بر آنان) پیروی کردیم.

اللٰهم فتمم لنا ذٰلک ولا تسلبناه واجعله مستقرا ثابتا عندنا، ولا تجعله مستعارا، وأحینا ما أحییتنا علیه، وأمتنا إذا أمتنا علیه، آل محمد أئمتنا فبهم نأتم و إیاهم نوالی، و عدوهم عدو اللٰه نعادی، فاجعلنا معهم فی الدنیا والآخرة ومن المقربین، فإنا بذٰلک راضون یا أرحم الراحمین.

خدایا آن را بر ما کامل کن و از دستمان مگیر و آن را نزد ما مستقر و ثابت قرار ده و موقت مگردان و ما را بر آن زنده بدار تا گاهی که زنده مان داری و بر آن بمیران تا زمانی که ما را می میرانی، خاندان محمد امامان ما هستند، به آنان اقتدا می کنیم و آنان را دوست می داریم، دشمنانشان را که دشمن خدایند دشمن می داریم، پس ما را در دنیا و آخرت با آنان قرار ده و از مقربان پیشگاهت گردان که ما به همان راضی هستیم، ای مهربان ترین مهربانان.

دعای ندبه

علامه مجلسی در کتاب زادالمعاد خود از امام صادق علیه السلام به سند معتبر خود نقل می کند قرائت دعای ندبه در چهار عید جمعه، عید فطر، عید قربان و عید غدیر مستحب است؛ إن قراءته مسنونة فی الأعیاد الأربعة أی یوم الجمعة و یوم عید الفطر و یوم عید الأضحی و یوم عید الغدیر. (زاد المعاد - مفتاح الجنان، ص۳۰۳)



اما درباره برخی آداب اجتماعی و رفتاری احادیثی در منابع روایی دیده می شود؛ از جمله روایتی که از امام رضا علیه السلام نقل شده است که در ادامه به برخی اشاره می شود:



انفاق

امام رضا علیه السلام فرمود و هو الیوم الذی یزید الله فی حال من عبد فیه و وسع علی عیاله و نفسه و إخوانه و یعتقه الله من النار؛ و آن همان روزیست که خداوند بر حال کسی که در آن روز عبادت کنند و یا بر خود و اهل و عیالش و برادرانش انفاق کند، می افزاید و او را از آتش آزاد می کند.

پوشیدن جامه نو

و هو یوم تنفیس الکرب و یوم تحطیط الوزر و یوم الحباء و العطیة و یوم نشر العلم و یوم البشارة و العید الأکبر و یوم یستجاب فیه الدعاء و یوم الموقف العظیم و یوم لبس الثیاب و نزع السواد و یوم الشرط المشروط و یوم نفی الغموم [الهموم ] و یوم الصفح عن مذنبی شیعة أمیر المؤمنین؛ غدیر روز برطرف شدن اندوه ها و فرو ریختن گناهان و روز عطاها و بخشش هاست و روز نشر علم و روز مژده و بشارت و عید اکبر است و روز استجابت دعا و روز موقف عظیم و روز پوشیدن جامه نیکو و درآوردن لباس های سیاه، و روز شرط مشروط و زدودن غم ها و گذشت از شیعیان گناهکار امیرالمؤمنین علیه السلام است.روز پوشیدن جامه نیکو و درآوردن لباس های سیاه، و روز شرط مشروط و زدودن غم ها و گذشت از شیعیان گناهکار امیرالمؤمنین است.

صلوات بر محمد و آل محمد (ص) و مودت با مردم

و هو یوم السبقة و یوم إکثار الصلاة علی محمد و آل محمد و یوم الرضا و یوم عید أهل بیت محمد و یوم قبول الأعمال و یوم طلب الزیادة و یوم استراحة المؤمنین و یوم المتاجرة و یوم التودد و یوم الوصول إلی رحمة الله؛ غدیر روزی است که در آن نسبت به کارهای خیر باید سبقت گرفت و روزی است که باید بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستاد و روز رضایت و روز عید اهل بیت محمد و روز قبول اعمال و روز درخواست زیادی (از خدا) و روز راحتی مؤمنین، داد و ستد، دوستی و رسیدن به رحمت خداوند است.

افطاری دادن

و یوم التزکیة و یوم ترک الکبائر و الذنوب و یوم العبادة و یوم تفطیر الصائمین فمن فطر فیه صائما مؤمنا کان کمن أطعم فئاما و فئاما إلی أن عد عشرا ثم قال أ و تدری ما الفئام قال لا قال مائة ألف؛ روز غدیر روز تزکیه و ترک گناهان بزرگ و کوچک و روز عبادت و افطار روزه داران است، هر کسی در روز غدیر روزه دار مؤمنی را افطار دهد مانند این است که هزار هزار را افطار داده باشد.

لبخند زدن

و هو یوم التبسم فی وجوه الناس من أهل الإیمان فمن تبسم فی وجه أخیه یوم الغدیر نظر الله إلیه یوم القیامة بالرحمة و قضی له ألف حاجة و بنی له قصرا فی الجنة من درة بیضاء و نضر وجهه؛ و روز تبسم به صورت مردم از اهل ایمان است؛ پس هرکه به صورت برادر مؤمن خود در روز غدیر لبخند بزند، خداوند در روز قیامت با نظر رحمت به او می نگرد و و هزار حاجت او را برآورده می کند و برای او قصری در بهشت از یاقوت سفید بنا می کند و صورت او را بشاش می کند



غسل و معطر کردن

امام صادق علیه السلام در روایتی فرمود ذلک الیوم وجب الغسل فی صدر نهاره و أن یلبس المؤمن أنظف ثیابه و أفخرها و یتطیب إمکانه و انبساط یده؛ روز غدیر لازم است مؤمن ابتدا روز غسل کند و پاکیزه ترین و فاخرترین لباس خود را بپوشد. (إقبال الأعمال (ط - القدیمة)، ج۱، ص ۴۷۴)

هدیه دادن و اطعام

امام رضا علیه السلام فرمود هیئوا لإخوانکم و عیالکم عن فضله؛ از آنچه خدای متعال بر شما ارزانی داشته، به خانواده و برادرانتان هدیه دهید و ببخشید. (مصباح المتهجد، ص ۷۵۷) در روایتی دیگر آمده است: «و أطعم إخوانک» یعنی برادرت را اطعام کن.

انتهای پیام/