به گزارش مشرق، بزرگ ترین گوهر گرانبهایی است که پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) برای امت اسلامی بر جای گذاشته اند. «انس با قرآن ایمان را تقویت می کند، توکل به خدا را زیاد میکند، اعتماد به وعدهی الهی را زیاد می کند، ترس و خوف از مشکلات مادی را در انسان کم میکند، انسانها را تقویت روحی می کند، اعتماد به نفس می دهد، راه های تقرب به خدا را برای انسان روشن می کند… قرآن کتاب معرفت است، کتاب نور است. و ما جالس هذا القرآن احد الا قام عنه بزیادة او نقصان زیادة فی هدی او نقصان فی عمی ؛[۱] این کلام منسوب به امیرالمؤمنین است؛ فرمود: هرکسی که با قرآن نشست، از این نشست که برخاست، یا هدایتی در او افزون شده است یا بی معرفتی و کوری ای از او کم شده است. یک افزایشی و یک نقصانی در او به وجود می آید، افزایش در هدایت و نقصان در کوری، نقصان در گمراهی، یعنی گمراهی انسان کم می شود. هدایت انسان، آگاهی انسان افزایش پیدا می کند … این البته با توجه و تدبر در قرآن حاصل می شود .[۲]





قرآن نور است و حقیقتا دل و روح را روشن می کند. اگر با قرآن انس پیدا کنید، می بینید که دل و جان شما نورانی می شود. به برکت قرآن بسیاری از ظلمات و ابهام ها از قلب و روح انسان زدوده میشود. آیا این بهتر نیست؟ «یخرجهم من الظلمات إلی النور». به وسیله قرآن است که خدای متعال می فرماید: «الله ولی الذین آمنوا یخرجهم من الظلمات إلی النور »[۳]. به برکت قرآن است که انسان از ظلمات اوهام، اشتباهات، خطاها و غلط ها، به نور هدایت راه پیدا می کند. قرآن، کتاب معرفت است. ما در زمینه ی زندگی، در زمینه ی آینده، در زمینه ی تکلیف کنونی، در زمینه ی هدف از بودن و در بسیاری از زمینه های دیگر، خیلی از مسائل را نمیدانیم. بشر مشحون به جهالت هاست و قرآن برای انسان معرفت می آورد.



قرآن کتاب نور، کتاب معرفت، کتاب نجات، کتاب سلامت، کتاب رشد و تعالی و کتاب قرب به خداست. ما این خصوصیات را چه وقت از قرآن به دست می آوریم؟ … باید در قرآن تدبر کرد. خود قرآن در موارد متعدد از ما میخواهد که تدبر کنیم .[۴]



علت ترجمه

آیت الله خامنه ای (مدظله العالی) که خود از کودکی با قرآن کریم، انس داشته اند پس از بهره گیری از معارف این کتاب عزیز در دوران طلبگی، به نشر این گنجینه ی گرانبها پرداختند. جلسات تفسیری ایشان در سطوح مختلفی انجام می شد: طلاب، دانشجویان و عموم مردم.





با آغاز نهضت انقلاب اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی (قدس سره)، بیان معارف اسلامی رنگ وبوی مبارزاتی به خود گرفت و مزدوران رژیم منحوس پهلوی با شناختی که از ویژگی برانگیزانندگی ایشان داشتند، محدودیت هایی را برای ایشان اعمال کردند به گونه ای که در سال های ۴۳ تا ۵۰ شش بار دستگیر شدند.



سالهای ۴۳ تا ۵۰ علاوه بر فعالیت های تبلیغی به صورت منبر و کلاس درس، فعالیت های دیگری نیز توسط روحانیون انقلابی و ازجمله آیت الله خامنه ای انجام می شد و آن هم حضور در فضای مکتوب - مانند نشر کتاب و مجله – بود. البته سبک زندگی امثال ایشان نیز اقتضای این امر را میکرد. زیراکه از سال ۴۳ تا ۵۷ گاه در فرار و زندگی پنهانی و گاه در زندان و تبعید و در همه ی این مدت تحت نظر مزدوران و جاسوسان رژیم بودند.



افزون بر این مطلب باید گفت که در آن زمان گروه های مختلف سیاسی و مبارز، با انتشار کتب و جزوات، سعی در جذب مخاطبان و بویژه جوانان داشتند. فشار دستگاه سفاک پهلوی نیز اجازه نمیداد که مطالب روشنگرانه از زبان نیروهای انقلاب منتشر شود ازاین رو بود که آیت الله خامنه ای به ترجمه آثار اندیشمندان مسلمان جهان عرب روی آوردند. روش هم این چنین بود که اولا کتابهایی انتخاب میشد که از جهت اصول و نکات، به تفکرات مبارزاتی و اسلامی معظم له نزدیک بود و ثانیا در موارد لازم، طعنه های مترجم به دستگاه حکومت وارد می آمد و ثالثا در مواردی که مطلب مؤلف صحیح نبود، با درج پاورقی لازم، ذهنیت مخاطب از آن مطلب پیراسته می شد.



این اقدام گرچه ظاهر مبارزاتی نداشت اما هم مخاطبان و هم مزدوران رژیم می دانستند که در پشت این کار، اهداف دیگری وجود دارد. به همین خاطر بود که برای انتشار برخی از این ترجمه ها، فشارهایی بر معظم له وارد گردید. به طور نمونه میتوان به کتاب «آینده در قلمرو اسلام» که ترجمه کتاب «المستقبل لهذا الدین» اثر سید قطب است، اشاره نمود که به خاطر آن کتاب، معظم له تحت تعقیب قرار میگیرند و مجبور میشوند به مدت یکسال زندگی پنهانی داشته باشند و درنهایت در پایان سال ۴۵ شمسی برای سومین بار بازداشت و زندانی می شوند.



سید قطب

(۱۹۰۶- ۱۹۶۶ م) نامش سید و نام پدرش، قطب بود. او و برادرش محمد از اندیشمندان مسلمان مصری بودند. او در آمریکا تحصیل کرده بود و با دیدن مشکلات مختلف اجتماعی و سیاسی آن و همچنین دیگر کشورهای غربی، منتقد جدی غرب شد. درعین حال اشکالات تفکر مارکسیسم نیز باعث شده بود که نسبت به آن، موضع منفی اتخاذ کند. سرانجام در دادگاه نظامی مصر به اتهام تلاش برای تغییر حاکمیت، به اعدام محکوم شد.



آیت الله خامنه ای با مطالعه آثار او و یافتن قرابت های فکری او با تفکرات انقلابی در ایران، ترجمه ی برخی از کتب او را آغاز کردند؛ البته طبیعی است که سید قطب از برخی عیوب مبرا نبود که بحث از آنها از هدف این نوشتار خارج است.



این کتاب:

«سید» با ممارستی که با قرآن کریم داشت، به اسلوب قصه پردازی بسیار زیبا و شگرف این کتاب عزیز پی برد و کتابی با عنوان «التصویر الفنی فی القرآن» را منتشر کرد که در آن با ارائه ی مثال هایی از آیات قرآن کریم، زیبایی های آن را در برابر چشم مخاطب قرار داد.



بعد از انتشار آن کتاب، به این فکر افتاد که با این هدف، کل قرآن را مورد بررسی قرار دهد. بر این اساس بود که کتاب «فی ظلال القرآن »[۵] را نگاشت. درواقع میتوان گفت که این کتاب، بیش از آنکه یک کتاب تفسیر باشد، کتابی است که درباره ی نحوه ی بیان الهی و زیبایی های لفظی و معنوی قرآن، تناسب آیات با یکدیگر و برخی مصادیق معاصر آیات، بحث می کند.



آیت الله خامنه ای در سال ۴۸( در سن ۳۰ سالگی) ترجمه ی این اثر را آغاز میکنند و شایان ذکر است که مقداری از آن را در زندانهای ستم شاهی انجام می دهند. کتاب حاضر، از ابتدای قرآن کریم تا آیه ی ۱۸۲ سوره ی مبارکه ی بقره را در بر دارد. معظم له پس از اتمام جلد اول ترجمه ی کتاب، باخبر میشوند که این کتاب ازسوی مرحوم دکتر احمد آرام، در حال ترجمه است و لذا از ادامه ی ترجمه خودداری می کنند.



قلم مترجم معظم کتاب، بسیار فاخر و در سبکی مخصوص به خود ایشان است و این مطلب بر زیبایی کتاب می افزاید. به فراخور مطلب، در مواردی پاورقی هایی با امضای مترجم، درج شده است که یا توضیح متن مؤلف و یا نقد او است.



براساس تقسیم بندی مؤلف کتاب، مجلد موجود از ۱۲ بخش تشکیل شده است. در مقدمه به طور مبسوطی از قرآن کریم و استفاده هایی که از این کتاب میتوان کرد سخن گفته است. پس از مقدمه در ضمن یک درس، از سوره ی حمد، بحث شده است. درس بعدی، بیان ویژگی های سوره ی بقره است و در ادامه با تقسیم آیات هم سیاق جزء اول قرآن کریم در شش درس و تنظیم آیات هم داستان جزء دوم در چهار درس کتاب به پایان میرود. علاوه بر این یازده بخش، در ابتدای جزء دوم نیز، توضیحاتی درباره ی مفاد این جزء داده شده است.



در چاپ حاضر، متن تصحیح شده و منابع مورد استناد کتاب، تحقیق مجدد شده و در مواردی نیز منابعی جدید اضافه شده است. همچنین برای بهره مندی بیشتر مخاطب محترم از محتویات کتاب، تیترهای کنارمتنی و نمایه های مختلف در پایان کتاب، درج شده است.



امید است با بهره گیری از معارف قرآن کریم، گامی در نورانی شدن خود و جامعه ی اسلامی برداریم. ان شاءالله

-------------------------------

[۱] نهج البلاغه، خطبه ۱۷۶

[۲] (۰۸/ تیر / ۱۳۹۳) بیانات در محفل انس با قرآن در اولین روز ماه مبارک رمضان ۱۴۳۵ در حسینیه امام خمینی رحمه الله

[۳]. بقره: ۲۵۷

[۴] (۱۴/ دی / ۱۳۷۳) بیانات در مراسم اختتامیه ی مسابقات قرائت قرآن

[۵] در سایه سار قرآن