عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی در یادداشتی به بررسی فرصت هایی که کروناویروس برای توسعه روستایی ایجاد می کند، پرداخت.

به گزارش ایسنا، محمد قاسمی در این یادداشت با عنوان «فرصت های کروناویروس برای توسعه روستایی» نوشت:

« هر بحران بزرگی از جمله بیماری همه گیر ویروس کرونا (COVID-۱۹) فرصت هایی را برای بازنگری در سیستم های جوامع ایجاد می کند و آن ها را در برابر شوک های بعدی مقاوم تر می کند. این امر در مورد مناطق روستایی نیز صادق است و می توان از این فرصت برای برنامه های آتی بهره برداری نمود.

با وقوع بحران کرونا در بعضی از کشورها، مناطق روستایی به عنوان اسکان محلی موقتی اما امن برای ساکنان شهری عمل کردند اما این امر با همه گیری ویروس نتوانست دائمی شود و ایمنی مناطق روستایی به زودی فراموش گردید. با نگاهی عمیق تر و با تدوام و همه گیری ویروس کرونا در جهان مشاهده شد که این بحران الگوی مصرف و تولید، سبک زندگی، عادات کاری و شکل های تحرک اجتماعی را تغییر داد و نوع جدیدی از مناسبات اجتماعی و اقتصادی را برای جوامع رقم زد که این مناسبات ممکن است فرصت های جدیدی برای رشد پایدار در مناطق روستایی ایجاد نماید. در این بررسی برخی از این فرصت ها در توسعه روستایی کشور مورد شناسایی قرار می گیرد.

طی گذشت ۱۰ ماه از وقوع بحران کرونا بسیاری از مشاغل روستایی و ساکنان روستاها با فشارهای زیادی روبرو شده اند همچنین با توجه به ویژگی های جمعیت شناختی (سهم بالاتری از جمعیت سالمند و کودک) و ویژگی های جغرافیایی (مسافت بیشتر برای دسترسی به مراکز بهداشتی- درمانی) همراه با کمبود پرسنل بهداشتی و امکانات بهداشتی – درمانی در مناطق روستایی، قطعا توانایی این مناطق در پاسخگویی به بیماری را کمتر کرد علاوه بر این کاهش تقاضای جهانی برای برخی فعالیت ها مرتبط با روستا همچون گردشگری و معدن به شدت به اقتصاد روستاها ضربه وارد کرده است. از سوی دیگر با افزایش مصرف کالاهای مصرفی اولیه، (در حالی که تقاضا برای کالاهای لوکس هم در مناطق شهری و هم در مناطق روستایی کاهش یافت)، مناطق روستایی می توانند در تولید محصولات کشاورزی و مصرفی که با افزایش مصرف رو به رو شده اند، اقتصاد خود را پویا کنند و از این روندها بهره مند شوند.

با وجود و تداوم ویروس کرونا، در میان مدت و بلند مدت مناطق روستایی همچنان آسیب پذیر خواهند بود و بحران در اقتصاد روستاها با شکاف در سرانه تولید ناخالص داخلی، سطح بهره وری و ارائه خدمات بین مناطق روستایی و کلانشهرها افزایش می یابد همچنین این شکاف به دلیل تنوع کمتر و وابستگی بیشتر به بازارهای صادراتی قابل تجارت کالاهای اولیه (مواد اولیه، جنگل، کشاورزی -مواد غذایی- باغداری و …) و واردات مواد اولیه غیر اصلی یا کالاهای واسطه ای در مقایسه با شهرها احتمالا در سالهای آینده بیشتر خواهد شد. به همین ترتیب، پیامدهای این بحران ممکن است بخش های اقتصادی مرتبط با روستاها را بیش از پیش تحت فشار قرار دهد و بازارهای محلی کار و تولید را به چالش بکشد.

اما در این روند مناطق روستایی آسیب پذیری بالایی را بخاطر ویژگی های منحصر به فرد خود دارند. از جمله این ویژگی ها در مناطق روستایی عبارتند از:

• سهم بزرگی از جمعیت که بیشتر در معرض خطر بیماری شدید هستند، به ویژه کودکان، افراد مسن و فقیر

• اقتصاد بسیار متنوع تر و آسیب پذیرتر

• درآمد کمتر مناطق روستایی که تولید را به چالش کشیده است.

• پس انداز کمتر که باعث می شود مردم روستایی مجبور به ادامه کار باشند و از مراجعه به بیمارستان خودداری کنند.

• سهم بالایی از کارگران در مشاغل (کشاورزی ، فرآوری مواد غذایی و غیره) همراه با توانایی محدود برای انجام این مشاغل از خانه و از راه دور(این باعث می شود که دورکاری و فاصله اجتماعی بسیار دشوارتر باشد.)

• مسافت بیشتر برای دسترسی به بیمارستان ها، مراکز آزمایش و غیره و دسترسی به مراکز بهداشتی که به طور معمول برای مقابله با COVID-۱۹ مناسب نیستند و تجهیزات ندارند.

• وجود یک شکاف دیجیتالی بزرگ، با دسترسی کم به اینترنت (هم در پوشش و هم در سرعت اتصال)

• وجود جامعه ای با دانش کمتر در استفاده از دستگاه های دیجیتال به همراه کمبود وسایل برای استفاده از آنها

با وجود تمامی مشکلاتی که بحران کرونا و همه گیری آن در روستاها ایجاد کرده است، این بحران فرصت هایی را نیز برای توسعه آتی روستاها در بر دارد در این خصوص می توان بیان کرد که بحران COVID-۱۹ ممکن است باعث تسریع در جذب و استفاده از فناوری های دیجیتالی در مناطق روستایی شود و جذابیت مناطق روستایی را برای مردم و شرکت ها دانش بنیان افزایش دهد.

شکاف های موجود در دسترسی به خدمات دیجیتال در طی همه گیری، مباحث سیاسی و اجتماعی را در مورد اینکه آیا دسترسی به باند پهن با کیفیت در سراسر قلمرو مناطق روستایی باید یک حق اساسی برای توسعه باشد، را افزایش داده است. به همین دلیل ، شناسایی فرصت های ناشی از این بحران و طراحی استراتژی های مناسب برای استفاده از آنها بسیار ضروری است.

در حال حاضر بحران COVID-۱۹ در حال تسریع در استفاده و انتشار ابزارهای دیجیتالی است. اقدامات قرنطینه محرک شیوه های کار از راه دور، یادگیری از راه دور(آموزش) و خدمات الکترونیک است. این امر به ویژه در مناطق روستایی که مسافت و زمان رفت و آمد طولانی تر است، بسیار مهم است. همه اینها می تواند باعث جذابیت مناطق روستایی شود.

با تغییر عادت ها و تمایل بیشتر به پذیرفتن ابزارهای دیجیتال، اپراتورهای دولتی و خصوصی ممکن است سرمایه گذاری ها را افزایش دهند تا به مزایای بالقوه خود پی ببرند و بتوانند بازارهای روستایی را در دست بگیرند. در مناطق روستایی، افزایش ارتباطات واستفاده از خدمات دیجیتال می تواند فرصت های کار، هم افزایی و ادغام منطقه ای بین مناطق روستایی و اطراف آنها را بیشتر باز کند بنابراین ، شیوع COVID-۱۹ ممکن است باعث رشد ورود شرکت های دانش بنیان و مشاغل جدیدی به روستاها شود که راه حل های دیجیتالی ارائه می دهند و شهرها و مناطق روستایی را به روشی یکپارچه تر به هم متصل می کنند.

همچنین ممکن است تغییر در عادات خرید به نفع کالاهای محلی (تولیدات سبز و بومی) و سایت های گردشگری همچنین تولید از مشاغل کوچک محلی و تولیدکنندگان اصلی باشد. به عنوان مثال از نظر گردشگری، مقصدهای پر جمعیت (شهرها) ممکن است کاهش زیادی در گردشگری داشته باشند، در حالی که مقاصد کوچکتر روستایی و اکوتوریسم ها ممکن است محبوبیت بیشتری پیدا کنند.

سرانجام، این بحران فرصتی را به جوامع روستایی می دهد تا بتوانند شبکه های محلی و ساختارهای تعاونی خود را برای مواجهه با شوک اقتصادی بسیج و تقویت کنند. مناطق روستایی تمایل دارند از شبکه های فشرده جامعه که می توانند خود را سازمان دهند تا خود را با تغییرات ساختاری سازگار کنند، بهره مند شوند. ابتکارات محلی که بطور موقت برای رسیدگی به تأثیرات فوری اقتصادی و اجتماعی بیماری همه گیر به وجود آمده اند.

برخی از فرصت های کووید ۱۹ در مناطق روستایی را می توان در موارد زیر بیان کرد:

• ارتباط بالاتر و بهتر برای افزایش کیفیت و استفاده از ابزارهای دیجیتال در نواحی روستایی

• تقویت ارتباط بین روستا و شهر از طریق کار از راه دور در برخی مشاغل روستایی

• با تغییر در سبک زندگی و عادات مصرفی روستاها می توانند در تولید محصولات و مقاصد توزیعی خود بازنگری کنند.

• استفاده مجدد از صنایع استراتژیک که زمانی محلی سازی نشده بودند. (بازگشت برخی صنایع به محیط روستا)

• حرکت برای سرعت بخشیدن به تولیدات سبز و ارگانیک در جوامع روستایی

• بسیج و تقویت شبکه محلی و ساختارهای تعاونی برای محو شدن اثار بحران

• آماده شدن برای چالش های پیش رو در آینده و افزایش تاب آوری جوامع روستایی

• نابرابری در داخل مناطق خواستار تدابیری است که بتواند دیجیتالی سازی را تسریع کند و خدمات اساسی را از راه های ابتکاری ارائه دهند.

• سرعت بخشیدن به سرمایه گذاری در زیرساخت های دیجیتال و پشتیبانی از سیستم زیست محیطی برای افزایش جذب ابزارهای دیجیتال در مناطق روستایی توسط شرکت های دانش بنیان و استارت آپ ها

• تلاش در راستای انطباق بهتر قوانین ملی با ویژگی های جوامع روستایی، آموزش معلمان و متخصصان برای اتخاذ اشکال از راه دور ارائه خدمات، از جذب خدمات از راه دور

• کمک مالی و فنی برای حمایت از پروژه های نوآوری اجتماعی مبتنی بر جامعه و با هدف حمایت از آسیب پذیرترین شهروندان در مناطق روستایی از جمله کودکان، افراد مسن و مهاجران

• انعطاف پذیری جوامع روستایی با تقویت شبکه های همبستگی اجتماعی»

انتهای پیام