ایسنا/لرستان یک روانشناس با بیان اینکه تعلیم و تربیت باید تابع و پیرو فطرت، طبیعت و سرشت شیء باشد، گفت: اگر بنا باشد یک شیء شکوفا شود باید کوشید تا همان استعدادهایی که در آن هست بروز کند.

روح اله عباسی در گفت وگو با ایسنا اظهار کرد: تعلیم و تربیت، عبارت است از فراهم آوردن زمینه ها و عوامل به فعلیت رساندن یا شکوفا ساختن شخص در جهت رشد و تکامل اختیاری او به سوی هدف های مطلوب و بر اساس برنامه ای سنجیده شده است.

وی با اشاره به اینکه با توجه به این که در مورد تعریف تعلیم و تربیت نظریه های گوناگونی ارائه شده، عنوان کرد: صاحب نظرانی مانند افلاطون، ارسطو، فارابی، بوعلی سینا و غزالی و … به بیان دیدگاه های خود دراین زمینه پرداخت اند.

عباسی تصریح کرد: در دیدگاه استاد شهید مرتضی مطهری تعلیم، پرورش و استقلال نیروی فکری، دادن و زنده کردن قوه ابتکار متعلم است و تربیت، پرورش دادن و به فعلیت درآوردن استعدادهای درونی که بالقوه در یک شیء موجود است؛ از این رو، کاربرد واژه تربیت فقط در مورد جانداران صحیح است؛ زیرا غیر جانداران را نمی توان به مفهوم واقعی پرورش داد آن طور که یک گیاه یا حیوان و یا یک انسان را پرورش می دهند.

این روانشناس با تاکید بر اینکه تربیت باید تابع و پیرو فطرت، طبیعت و سرشت شیء باشد، عنوان کرد: اگر بنا باشد یک شیء شکوفا شود باید کوشید تا همان استعدادهایی که در آن هست بروز کند.

وی ادامه داد: تربیت در انسان به معنای پرورش دادن استعدادهای اوست و این استعدادها در انسان شامل عقلی شامل علمی و حقیقت جویی، استعداد اخلاقی شامل وجدان، بعد دینی شامل حس تقدیس و پرستش، بعد هنری و ذوقی یا بعد زیبایی و استعداد، خلاقیت، ابتکار و ابداع است.

عباسی افزود: تعلیم و تربیت به هر شکل که تعریف شود و هدف آن هر چه باشد مستلزم ایجاد ویژگی ها و خصوصیاتی است که در متربی به عنوان یک انسان صورت می گیرد، بنابراین موضوع تعلیم و تربیت همان انسان است.

این روانشناس با اشاره به اینکه شناخت روح، روان، قوا و استعدادهای انسان لازمه تربیت است، عنوان کرد: به گفته بعضی از صاحب نظران، تعلیم و تربیت به صورتی که در خور مقام و موقع انسان باشد، مستلزم شناخت انسان و مقام و موقع او در مراحل تطور نوعی و فردی است.

وی با اشاره به اینکه تعلیم و تربیت با روح و روان آدمیان سروکار دارد، چنان که جسم و ساز وکار آن در حیطه ی کار پزشکان است، تصریح کرد: انسان، مرکب است از روح و بدن و سر و علن، اصالت از آن روح آدمی است و روح، مجرد و مرتبط با عالم قدس است، میان جسم و روح آدمی، روابط مستحکمی وجود دارد.

عباسی تاکید کرد: درباره اهمیت تعلیم و تربیت همین بس که شکوفا شدن استعدادها و به فعلیت رسیدن قوای آدمی و تحقق گوهر وجود او در گرو آن است.

این روانشناس با بیان اینکه تعلیم و تربیت صحیح، شرط لازم کمال آدمی است، عنوان کرد: اگر آدمی زیر نظر مربیان الهی تربیت شود فرشته خو می شود و گاهی از فرشتگان فراتر می رود وگرنه به قهقرا رفته، به مرتبه حیوانات و فروتر از آن تنزل خواهد کرد.

وی افزود: رشد صحیح فردی و اجتماعی و پرورش استعدادهای آدمی، منوط به تعلیم و تربیت صحیح است، نظر به اهمیت تعلیم و تربیت، بزرگان علم اخلاق، تعلیم و تربیت را «اشرف صناعات» و برترین دانش ها دانسته اند که ثمره تعلیم و تربیت صحیح به اصلاح فرد منحصر نمی شود، بلکه جامعه را هم متحول می کند.

عباسی با اشاره به اینکه با نگرش دقیق به ساختار روحی و روانی انسان، ضرورت و اهمیت تعلیم و تربیت صحیح نمایان می شود، اظهار کرد: هر چند در نفس آدمی گرایش به خیر و شر وجود دارد و به تعبیر قرآن کریم، فجور و تقوا به او الهام شده، اما گرایش یا آگاهی فطری به خیر و شر و سعادت و کمال، کفایت نمی کند، زیرا کمال و سعادت در پرتو تلاش، حرکت، تعلیم و تربیت به دست می آید.

این روانشناس با اشاره به اینکه تربیت یا آموزش و پرورش، با رشد و تکامل، رابطه تنگاتنگی دارد، عنوان کرد: یعنی رشد و تکامل، باعث ظهور استعدادها می شود که آموزش و پرورش آن ها را تحقق می بخشد و جهت می دهد.

وی با اشاره به اینکه انسان ناگزیر است اجتماعی زندگی کند و زندگی اجتماعی سالم، بدون تربیت صحیح غیر ممکن است، افزود: فرهنگ انسان، محصول و نتیجه تربیت یا آموزش و پرورش است و بین کیفیت فرهنگ هر جامعه وکیفیت تربیت آن، ارتباط مستقیم وجود دارد.

رابطه تعلیم و تربیت با یکدیگر

عباسی با اشاره به اینکه در مورد این که آیا این دو واژه یک مفهوم و معنی را می رسانند یا آن که هر کدام برعمل خاصی اطلاق می شوند و از یکدیگر، جدا هستند، اختلاف است، عنوان کرد: معمولا در نظرعامه مردم این دو واژه از هم جدا هستند و هر یک بر عمل خاصی اطلاق می شوند.

این روانشناس ادامه داد: تعلیم یا آموزش به یاد دادن موضوع ها و مهارت های خاص به دانش آموزان و دانشجویان گفته می شود، مانند آموزش ریاضی، فیزیک، شیمی، عرب و تربیت یا پرورش، به آموزش های دینی و اخلاقی و انسان بار آوردن دانش آموزان و دانشجویان اتلاق می شود.

وی تصریح کرد: ولی در روان شناسی اعتقاد بر این است که هر عملی که از انسان سر می زند به کل وجودش مربوط است و هر گونه تفکیک و جدایی در رفتار انسان، یک امر ذهنی یا تصوری است که با وجود واقعی انسان همخوانی ندارد.

عباسی با بیان اینکه هیچ یک از اعمال و رفتار و حرکات انسان را نمی توان یافت که با کل وجود او ارتباط نداشته باشد، ادامه داد: در قرآن کریم نیز همیشه کل وجود انسان، مخاطب قرار گرفته است وخداوند او را به صورت یک کل یا واحد، مسؤول قرار داده است، اگر چه برای تعبیر از این وحدت، کلمات گوناگون از قبیل بنی آدم، انسان، نفس، قلب و … به کار برده است.

این روانشناس با اشاره به اینکه تعلیم، شرط لازم تربیت است، عنوان کرد: قرآن کریم هر جا سخن از رسالت پیامبر اکرم(ص) به میان آورده تلاوت، تزکیه و تعلیم در کنار هم قرار گرفته و جز در یک مورد یعنی دعای حضرت ابراهیم(ع) در سایر موارد، تزکیه بر تعلیم مقدم گردیده است.

وی با اشاره به اینکه تقدم تزکیه بر تعلیم، تقدم رتبی است نه زمانی، ادامه داد: تربیت، تهذیب و تزکیه نفس، نسبت به آموزش های فکری و ذهنی، از اهمیت بیشتری برخوردار است.

انتهای پیام