پوکی استخوان «بیماری خاموش» نامیده می شود و دلیل آن اینکه تا وقتی یک استخوان نشکند، علائمی از خود بروز نمی دهد. بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان، سرطان پروستات، بیماری های گوارشی و شکستگی استخوان بعد از سن ۵۰ سالگی برخی عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی های ناشی از آن هستند.

کوروش نعمانی، کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر مرکز بهداشت خوزستان در گفت وگو با ایسنا، با اشاره به نامگذاری ۲۰ اکتبر (۲۸ مهرماه) به عنوان روز جهانی بیماری پوکی استخوان، اظهار کرد: پوکی استخوان یا استئوپروز نوعی بیماری است که در آن استخوان های فرد پوک و متخلخل، ضعیف و شکننده می شود. پوکی استخوان یک بیماری نامریی است یعنی تا زمانی که یک استخوان نشکند، علائمی از خود بروز نمی دهد. در فرد مبتلا به این بیماری، یک سقوط ساده از ارتفاع کم، یک چرخش ناگهانی، خم و راست شدن سریع یا حتی افتادن در یک چاله کوچک می تواند باعث شکستگی استخوان شود.

کدام استخوان ها بیشتر می شکنند؟

وی افزود: بیشترین شکستگی مربوط به پوکی استخوان در ناحیه های لگن، ستون مهره ها، مچ یا قسمت بالای بازو رخ می دهد. البته گاهی شکستگی یک استخوان می تواند در ادامه به شکستن سایر استخوان ها نیز منجر شود بنابراین لازم است در اسرع وقت نسبت به تشخیص و درمان این بیماری اقدام شود.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز گفت: در دنیا در افراد بالای ۵۰ سال، از هر سه زن یک نفر و از هر پنج مرد یک نفر به این بیماری مبتلا است.

نعمانی بیان کرد: اگرچه پوکی استخوان یک بیماری بدون درد است اما شکستگی های حاصل از آن می تواند تغییرات جدی در زندگی ایجاد کند.

وی با اشاره به برخی تاثیرات پوکی استخوان بر بیماران، عنوان کرد: زمانی که پوکی استخوان روی ستون فقرات تاثیر بگذارد، اغلب منجر به درد، کاهش وزن و ایجاد قوز در پشت می شود. همچنین درد و رنج ناشی از شکستگی ها می تواند زندگی افراد مبتلا به بیماری را تحت تاثیر قرار دهد. وابستگی به افراد مراقب، کاهش فعالیت های روزمره و در نهایت افسردگی، شایعترین این تاثیرات هستند.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز ادامه داد: ۳۳ درصد از بیمارانی که مبتلا به شکستگی لگن ناشی از پوکی استخوان می شوند، طی یک سال بعد از آن به طور کامل وابسته شده یا در خانه های سالمندان مقیم می شوند و ۲۰ تا ۲۴ درصد از این افراد در همان سال فوت می کنند.

عوامل موثر در ابتلا به پوکی استخوان

وی تصریح کرد: ایجاد یک شکستگی در افراد مبتلا به پوکی استخوان می تواند به صورت پی در پی به ایجاد شکستگی های متعدد بعدی منجر شود.

نعمانی با اشاره به طیف افراد در معرض بیماری پوکی استخوان، بیان کرد: افراد بالای ۶۰ سال بیشتر از دیگر افراد در معرض پوکی استخوان قرار دارند. البته این موضوع به معنی این نیست که افراد با سن پایین تر در خطر ابتلا به این بیماری نیستند. شروع یائسگی در زنان، آغازگر ضعف در استخوان ها است به همین دلیل بانوان باید از سنین جوانی به فکر حفظ تراکم و سلامت استخوان های خود باشند.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز افزود: با توجه به اینکه پوکی استخوان علائم آشکاری ندارد، باید در ارتباط با سلامت استخوان ها با پزشک خود مشورت کنید. اگر فرد بالای ۵۰ سال با یک سقوط ساده دچار شکستگی شد احتمالا در معرض پوکی استخوان است و باید به پزشک مراجعه کند.

وی با اشاره به عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی های ناشی از آن، گفت: بیماری هایی مانند روماتیسم مفصلی، دیابت، سرطان پستان، سرطان پروستات، بیماری های گوارشی، شکستگی استخوان بعد از سن ۵۰ سالگی، کاهش قد حتی تا چهار سانتیمتر، کم تحرکی و نداشتن فعالیت بدنی، کم وزن بودن، سیگار کشیدن یا نوشیدن الکل، یائسگی زودرس، سابقه شکستگی لگن یا ابتلا به پوکی استخوان در والدین، مصرف کم کلسیم و دوری زیاد از آفتاب، اصلی ترین عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان یا شکستگی های ناشی از آن هستند. همچنین استفاده طولانی مدت از داروهای گلوکوکورتیکوئید مانند (هیدروکورتیزون) خطر ابتلا به پوکی استخوان را افزایش می دهد.

BMD چه می گوید؟

نعمانی در خصوص چگونگی تشخیص پوکی استخوان، تصریح کرد: سنجش سلامت استخوان که به طور معمول شامل میزان خطر شکستگی استخوان است، مشخص می کند که فرد تا چه حد در معرض خط ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد بنابر نتایج این سنجش و بر اساس سن و شرایط هر فرد، پزشک تعیین خواهد کرد که آیا نیاز به سنجش تراکم استخوان (BMD) وجود دارد یا خیر.

وی ادامه داد: متداول ترین روش برای تعیین میزان BMD اسکن تراکم استخوان یا سنجش میزان جذب اشعه ایکس (DXM) است. در این اسکن سریع و کم تهاجمی، میزان تراکم استخوان در ناحیه لگن و ستون فقرات مورد ارزیابی قرار می گیرد. نتیجه این سنجش نشان می دهد که فرد تا چه حد مبتلا و یا در معرض ابتلا به پوکی استخوان است.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز بیان کرد: پوکی استخوان یعنی تراکم مواد معدنی استخوان فرد پایین تر از حد طبیعی است؛ اما الزاما ابتلا به پوکی استخوان در همه افراد تشخیص داده نمی شود و به همین دلیل این افراد به این بیماری مبتلا می شوند. اگر نتایج BMD فرد پوکی استخوان را نشان می دهد، به این معنا است که در معرض خطر جدی شکستگی قرار دارد.

راه های کاهش خطر شکستگی

نعمانی با بیان اینکه پوکی استخوان درمان پذیر است، گفت: بیمارانی که در معرض خطر بالای شکستگی های ناشی از پوکی استخوان هستند، می توانند با درمان دارویی مناسب، این خطر را کاهش دهند.

وی ادامه داد: بر اساس آمار، معالجه می تواند خطر شکستگی لگن را تا ۴۰ درصد، شکستگی مهره ها را بین ۳۰ تا ۷۰ درصد و شکستگی های غیرمهره ای را بین ۳۰ تا ۴۰ درصد کاهش دهد.

کارشناس پیشگیری و کنترل بیماری های غیرواگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز تصریح کرد: همچنین ممکن است پزشک برای بیماران، مکمل های کلسیم و یا ویتامین D تجویز کند که میزان مصرف آن بستگی به شرایط هر بیمار دارد. در کنار آن ممکن است ورزش های خاصی با هدف تقویت عضلات برای حفظ استخوان ها تجویز شود و در عین حال موجب بالا رفتن بیشتر میزان تعادل فرد شود.

انتهای پیام