خبرگزاری مهر-گروه دین و اندیشه: خداوند متعال دین اسلام را برای هدایت انسان ها فرستاده و هر آنچه را برای رسیدن به بالاترین قله فضیلت بدان نیازمندند برایشان تبیین فرموده است. در طرح ملی زندگی با آیه، هر روز ماه مبارک رمضان، مهمان یک آیه از آیات کلام وحی خواهیم بود. تفسیر و تلاش برای فهم قرآن کریم از زمان پیامبر اعظم (ص) تا به امروز ادامه داشته است و جاودانگی قرآن سبب می شود تا تفسیر آن کتاب در هر عصر و زمانی ادامه یابد؛ چرا که آیات قرآن، مهم ترین و نخستین منبع برای فهم دین به شمار می روند.مهم ترین ویژگی تفسیری که در ادامه، آن را مشاهده می کنید، کوشش در تبیین بعد هدایتی قرآن، یعنی هدف اصلی نزول است: «هدی للناس».در این تفسیر فقط به کشف معنا و ذکر پاره ای الفاظ و عبارات تفسیری صرف بسنده نمی شود؛ بلکه آنها درآمدی برای تبیین ابعاد هدایتی کلام خداوند قرار داده شده و مخاطب را از معبر لفظ به معنا و از معبر معنا به بلندای هدایت قرآن، سوق می دهد.

طرح زندگی با آیه ها درصدد است که عموم مردم را با مفاهیم آیات منتخب بیش از پیش آشنا کند و خبرگزاری مهر در مجموعه مطالب «زندگی با آیه ها» به صورت تفصیلی و تصویری با بیان استاد محمدعلی انصاری مفسر قرآن کریم، تفسیر این آیات مبارکه را تقدیم نگاه مخاطبان می کند.

سوره نحل آیه ۹۰

إن الله یأمر بالعدل والإحسان وإیتاء ذی القربی وینهی عن الفحشاء والمنکر والبغی یعظکم لعلکم تذکرون



به راستی خدا به عدالت و احسان و بخشش به خویشاوندان فرمان می دهد، و از فحشاء و منکر و ستم گری نهی می کند. شما را اندرز می دهد تا متذکر [این حقیقت] شوید [که فرمان های الهی، ضامن سعادت دنیا و آخرت شماست.]

نکته ها

این آیه منشور جهانی اسلام است که امام باقر علیه السلام آنرا در خطبه های نماز جمعه می خواندند. و به گفته فیض کاشانی در تفسیر صافی؛ اگر در قرآن همین یک آیه بود، کافی بود که بگوییم: قرآن، «تبیان کل شیء» است، اوامر و نواهی این آیه در همه ادیان بوده و هرگز نسخ نشده است.

ولیدبن مغیره، چنان جذب این آیه شد که گفت: شیرینی، زیبایی، محتوای آن، چنان است که نمی تواند کلام بشر باشد. «۱» و عثمان بن مظعون می گوید با شنیدن این آیه، اسلام به عمق جانم نفوذ کرد و به دلم نشست.

«عدل» درباره چیزی است که تساوی آن با بصیرت درک شود و «عدل» در مورد چیزی است که تساوی آن با حس درک شود. «عدل» مساوات در جزاء است ولی «احسان» زیاد کردن پاداش است.

«عدل» دوری از افراط و تفریط است که هم در عقاید مطرح است و هم در رفتار شخصی و جامعه و سفارش این آیه هم به فرد است و هم به حکومت ها.

«عدل» در نظام آفرینش، رمز پایداری آن است. «بالعدل قامت السماوات و الارض» و در نظام تشریع سرلوحه ی دعوت همه انبیاست. «احسان» کلمه ی مبارکی است که شامل خدمات مالی، فکری، فرهنگی، عاطفی، می شود.

و «فحشاء» به گناهی گفته می شود که بزرگ و رسوا باشد و «منکر» به کاری گویند که عقل وفطرت و شرع آن را انکار کند.

به گفته تفسیر فی ظلال، هرگاه طاغوت ها با تبلیغات فاسد، زشتی گناه را در دیده ی مردم اندک و حساسیت مردم را نسبت به گناه کم کنند، ملاک معروف و منکر، شرع خواهد بود.

پیام ها

۱- آیا خداوندی که انسان ها را به عدل و احسان دعوت می کند، می شود که خود عادل نباشد! «إن الله یأمر بالعدل و الإحسان»

۲- عدل و احسان در کنار هم جاذبه دارد، وگرنه مقررات خشک، دل ها را التیام نمی دهد. «یأمر بالعدل و الإحسان» (عدل، مقدار واجب واحسان، مقدار مستحب است)

۳- اولین آمر به معروف وناهی از منکر، خود خداوندست. إن الله یأمر … و ینهی

۴- در احسان، رسیدگی به بستگان و صله رحم اولویت دارد. «الإحسان و إیتاء ذی القربی »

۵- امر به معروف، بر نهی از منکر مقدم است و عدل، بر احسان. یأمر بالعدل و الإحسان … و ینهی

۶- امر به معروف و نهی از منکر باید در فضای صفا و محبت و در قالب موعظه و خیرخواهی باشد. یأمر … ینهی… یعظکم

۷- آمرین به معروف نباید از مردم انتظار پذیرش صددرصد داشته باشند. «لعلکم تذکرون»

۸- مردم فطرتا به عدل واحسان گرایش دارند واز فحشاء ومنکر متنفرند، لیکن وسوسه ها و غرایز موجب غفلت او می باشند که باید با تذکر آنان را متذکر نمود. «لعلکم تذکرون»

۹- در نهی از منکر باید ابتدا گناهان رسوا را جلوگیری کرد، همان گونه که در امر به معروف باید ابتدا به واجبات سفارش کرد. یأمر بالعدل … ینهی عن الفحشاء

۱۰- سفارش به عدل و نهی از فحشاء، سنت ابدی خداوند است. یأمر … ینهی…