به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم٬ در بسیاری از کشورهای جهان٬ فروش روزنامه های کاغذی٬ با مشکلات بزرگی روبرو شده است. از سویی دوستداران محیط زیست در مورد نابودی جنگل ها و مصرف بیش از اندازه کاغذ٬ هشدار می دهند و از دیگر سو٬ گجت ها و ابزارهای الکترونیکی و اینترنتی٬ به رقیب بلافصل روزنامه و دیگر ابزارهای خبری٬ تبدیل شده اند. ترکیه نیز از این قاعده مستثنی نیست و در چند سال گذشته٬ نگرانی در مورد آینده٬ بر روزنامه های این کشور٬ سایه افکنده است و حتی چند روزنامه مشهور همچون «رادیکال» و «ستار» به حیات کاغذی و چاپی خود خاتمه داده و حالا به صورت الکترونیکی و برخط٬ فعالیت می کنند.

ترکیه٬ کشور روزنامه ها و احزاب

به جرات می توان ترکیه را کشور روزنامه ها و رسانه ها دانست. ترکیه برای تبدیل شدن به کشور روزنامه های پر شمارگان و پرفروش٬ راه دور ودرازی را پیمود و تغییر الفبا٬ یکی از مشکلات بسیار مهم در این مسیر بود.

پس از تاسیس جمهوری ترکیه در سال ۱۹۲۳ میلادی به دست کمال آتاتورک و تغییر الفبای ترکی عثمانی به الفبای لاتینی ترکی استانبولی٬ نوعی گسست انقطاع نسل باسوادهای جامعه در ترکیه مشاهده شد که قاعدتا بر وضعیت روزنامه خوانی هم تاثیر گذاشت. اما این مشکل خیلی زود رفع شد و خواندن روزنامه برای بخش قابل توجهی از مردم ترکیه٬ تبدیل به یک عادت شد.

در مورد درصد روزنامه خوان های مردم ترکیه٬ آمارهای متناقضی منتشر شده است. به گونه ای که گزارش میدانی روزنامه حریت در سال ۲۰۱۲ میلادی ادعا کرد که ۵۳ درصد از مردم٬ روزنامه خوان هستند.

اما در دو سال اخیر٬ گزارش های ینی آکیت و ینی شفق٬ حاکی از این است که درصد روزنامه خوان های ترکیه٬ نهایتا در حد ۲۰ درصد است. اما جالب اینجاست که با وجود کاهش آمار روزنامه خوان ها٬ آمار کتابخوانی در ترکیه و در سالیان اخیر٬ با رشد نسبی مواجه بوده است.

علاوه بر دلایل سیاسی و حزبی از رونق افتادن برخی روزنامه های قدیمی٬ فضای مجازی هم به یک رقیب بزرگ تبدیل شده و میزان شمارگان روزنامه های کاغذی پایین آمده است و در این میان٬ روزنامه های مستقل٬ برای تامین کاغذ مشکلات بیشتری دارند.

از روزنامه ۱۲۵ ساله تا روزنامه دیجیتالی

برخی از روزنامه های قدیمی در حال چاپ ترکیه و سال آغاز فعالیت آنها از این قرار است:

روزنامه ینی عصر سال ۱۸۹۵ میلادی.

روزنامه آکشام سال ۱۹۱۸ میلادی.

روزنامه جمهوریت سال ۱۹۲۴ میلادی.

روزنامه ملیت سال ۱۹۲۶ میلادی.

روزنامه حریت سال ۱۹۴۸ میلادی.

روزنامه ترکیه سال ۱۹۷۰ میلادی.

روزنامه ینی آسیا سال ۱۹۷۰ میلادی.

روزنامه اورتادوغو سال ۱۹۷۲ میلادی.

روزنامه ملی گازته سال ۱۹۷۳ میلادی.

روزنامه حر سس سال ۱۹۷۷ میلادی.

روزنامه گونش سال ۱۹۸۲ میلادی.

روزنامه صباح سال ۱۹۸۵ میلادی.

روزنامه ینی آکیت سال ۱۹۹۳ میلادی.

روزنامه ینی شفق سال ۱۹۹۴ میلادی.

روزنامه پستا سال ۱۹۹۵ میلادی.

روزنامه تقویم سال ۱۹۹۴ میلادی.

روزنامه سوزجو سال ۲۰۰۷ میلادی.

روزنامه خبرترک سال ۲۰۰۹ میلادی.

روزنامه خبرترک سال ۲۰۱۶ میلادی.

همچنان که مشاهده می شود٬ روزنامه ینی عصر٬ با ۱۲۵ سال عمر٬ قدیمی ترین روزنامه در حال حیات ترکیه است که البته در سالیان اخیر٬ با وجود آن که به حیات کاغذی هم ادامه داده اما اهمیت ویژ ه ای هم به آبونه دیجیتالی داده است. روزنامه جمهوریت نیز همسن جمهوری ترکیه است و چیزی نمانده که صد ساله شود. روزنامه های دیگر ترکیه هم غالبا عمر طولانی دارند و روزنامه هایی همچون حریت٬ صباح٬ ملیت٬ ترکیه٬ تقویم و ملی گازته٬ همخواره نقش مهمی در تحولات سیاسی و اجتماعی ترکیه ایفا کرده اند.

پایان شمارگان یک میلیونی یک روزنامه

روزنامه زمان٬ به عنوان اصلی ترین ارگان رسانه ای شبکه فتح الله گولن٬ در دوران فعالیت خود در ترکیه٬ روزانه یک میلیون و یکصد هزار نسخه منتشر می کرد.

این روزنامه در عین حال به طور روزانه در چندین کشور جهان نیز با ۶ زبان دیگر چاپ و منتشر می شد. اما پس از کودتای نافرجام و تعطیل شدن زمان٬ هیچکدام از روزنامه های دیگر ترکیه به این رکورد دست پیدا نکردند. حالا روزنامه های صباح٬ حریت٬ سوزجو و پستا هر کدام روزانه دویست هزار نسخه منتشر می کنند و مجموع شمارگان ۶ روزنامه برتر ترکیه به زحمت به ۱ میلیون نسخه در روز می رسد.

چندقلوهای همسان

یکی از اتفاقات مهمی که در دو دهه اخیر و در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه روی داده٬ این است که بسیاری از روزنامه ها و رسانه های ترکیه توسط خانواده های محافظه کار ثروتمند خریداری شده اند و با توجه به این که اکثریت قریب به اتفاق آنها هوادار آکپارتی هستند٬ در نتیجه عملا مجال چندانی برای آرا و نظرات متفاوت باقی نمانده و بسیاری از روزنامه های مهم ترکیه از لحاظ خط فکری و تیترها و مطالب روزانه٬ همچون چندقلوهای همسان به نظر می رسند.

وضعیت رسانه های مخالف و منتقد

حالا دو روزنامه جمهوریت و سوزجو٬ اصلی ترین روزنامه های منتقد دولت اردوغان هستند که هر دو آنها از لحاظ خط فکری و سیاسی٬ مبلغ اندیشه های کمالیستی حزب جمهوری خلق هستند. روزنامه های قرار و ینی چاغ هم با شیب ملایم از حزب عدالت و توسعه انتقاد می کنند اما دیگر روزنامه ها غالبا در تایید تصمیمات و اقدامات اردوغان قلم می زنند.

تلویزیون های قدرتمند

حالا در ترکیه نیز همچون بسیاری از کشورهای جهان٬ فضای مجازی برای مردم به یک جهان جذاب و رنگارنگ تبدیل شده است. اما واقعیت این است که بیش از ۶۰ درصد مردم ترکیه اصلی ترین اخبار شبانه روز را از شبکه های تلویزیونی دریافت می کنند و اغلب روزنامه نگاران حرفه ای و قدرتمند ترکیه نیز همزمان با روزنامه٬ در تلویزیون ها نیز فعالیت می کنند و از آنجایی که این شبکه ها در اختیار بخش خصوصی بوده و در بازار آزاد با همدیگر رقابت می کنند٬ درآمدهای کلانی نصیب روزنامه نگاران حرفه ای می کنند.

انتهای پیام/