مردم عمل به مسئولیت های خود را از انتقاداتی که به دولت دارند، تفکیک کنند
ایسنا/خراسان رضوی عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد گفت: در این ایام که عمل نکردن به مسئولیت ها می تواند باعث به خطر افتادن جان افراد شود، مردم باید بتوانند عمل به مسئولیت های خود را از انتقاداتی که به دولت دارند، تفکیک کنند.
غلام رضا حسنی در گفت وگو با ایسنا ضمن اشاره به اینکه عمل به مسئولیت اجتماعی در آموزه های دینی ما بسیار مورد تاکید قرار گرفته، اظهار کرد: همچنین در مفهوم مدنی نیز عمل به این مسئولیت جزو وظایف شهروندان جامعه نسبت به یکدیگر است، در واقع عمل به مسئولیت اجتماعی بخشی از زندگی اجتماعی است، در جوامع امروزی که به شکل نظام های دولت ملت اداره می شود، شهروندان نسبت به یکدیگر و نسبت به حکومت و همچنین حکومت نسبت به مردم، دارای حقوق و تکالیفی هستند و در جامعه امروزی که نسبت به جوامع پیشین پیچیده تر محسوب می شود، نیاز به انجام وظیفه بیشتر حس می شود.
وی با بیان اینکه در دوران شیوع کرونا، مسئولیت اجتماعی می طلبد که ما فاصله اجتماعی را کاهش و فاصله فیزیکی را افزایش دهیم، خاطرنشان کرد: بنابراین در بعضی مواقع خاص نیاز می شود حس مسئولیت پذیری در افراد افزایش یابد، این مسئولیت پذیری می تواند در چارچوب هنجارهای دینی، قانونی و یا عرفی باشد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: ممکن است لزوما اجبار سختی پشت انجام این مسئولیت ها نباشد؛ به عنوان مثال در ایام شیوع کرونا، رعایت پروتکل ها، یک مسئولیت اجتماعی است که در کشور ما نسبت به انجام آن، قوانین سخت گیرانه ای وجود ندارد اما آحاد جامعه با رعایت آن باید کمک کنند تا جامعه در زمینه کنترل این ویروس به سمت مطلوبی پیش رود، لذا وقتی صحبت از مسئولیت اجتماعی می کنیم، منظورمان مسئولیت در قبال دیگران است.
حسنی ادامه داد: عمل به مسئولیت اجتماعی به حفظ ما و جامعه مان کمک می کند و باعث می شود زندگی اجتماعی بهتر و جامعه سالم تری داشته باشیم. همچنین عمل به این مسئولیت به سلامت جسمی و روحی افراد نیز کمک می کند. وقتی فردی در جامعه می بیند سایر افراد جامعه عمل به مسئولیت اجتماعی را جدی می گیرند، حس آرامش خاطر به او دست داده و خودش نیز از اینکه به این مسئولیت عمل می کند، خشنود است چراکه در این صورت هم خودش و هم دیگران برداشتی مثبت از شخصیت او پیدا می کنند.
کاهش حس مسئولیت پذیری جامعه را به سمت بی تفاوتی پیش می برد
این جامعه شناس با اشاره به مختلف بودن سطوح مسئولیت عنوان کرد: افراد جامعه در حوزه های مختلف ملی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارای مسئولیتند. اگر در جامعه ای حس مسئولیت پذیری افراد به وقایع پیرامونشان کمرنگ باشد، آن جامعه به سمت بی تفاوتی پیش خواهد رفت که این بی تفاوتی باعث کاهش همبستگی اجتماعی و ایجاد مشکل برای رسیدن به اهداف جامعه می شود؛ به عنوان مثال در مورد اهدافی که امروزه در جامعه در زمینه مهار کرونا مطرح است، عموم آحاد جامعه باید برای رسیدن به این اهداف حس مسئولیت پذیری داشته باشند. این مسئولیت پذیری نشانه هویت شخصی و جمعی ماست. در حقیقت ما با عمل به وظایف خود در این زمینه، نوعی همدلی و همراهی را در قبال دیگران و سلامت عمومی جامعه مان انجام می دهیم.
حسنی با بیان اینکه افراد جامعه ما تا اینجا نسبت به انجام وظایف اجتماعی خود در خصوص رعایت پروتکل ها عملکرد مطلوبی داشته اند، خاطرنشان کرد: باید توجه کرد تمام کسانی که عمل به این پروتکل ها را جدی نمی گیرند، در افزایش شیوع کرونا و ایجاد مشکل برای دیگران در این زمینه نقش دارند. افرادی که مسئولیت پذیری اجتماعی ندارند، حتی اگر با برخوردهای قانونی مواجه نشوند، دچار حس شرمندگی در قبال جامعه خود می شوند.
این جامعه شناس ادامه داد: تمام افراد در هر جایگاهی که قرار دارند، باید به مسئولیت های اجتماعی خود عمل کنند و برای هر مشکلی دیگران را مقصر ندانند. هرچه موقعیت افراد در جامعه بالاتر باشد، سطح توقع از آنان برای عمل به مسئولیت های اجتماعی شان نیز بالاتر می رود. سطح انتظارات مردم از هر فردی سطح مسئولیت او را تعریف می کند.
وی اضافه کرد: ما در هر جایگاهی که قرار می گیریم، باید در قبال نفع بردن از قرارگیری در آن جایگاه، حس مسئولیت پذیری نیز داشته باشیم. این نگاه، یک نگاه مدنی است. نگاه مدنی یعنی افراد ابتدا به انتظاراتی که دیگران از آنان دارند توجه کنند؛ سپس انتظارات خود از دیگران را مورد توجه قرار دهند. چنانچه ما افراد مسئولیت پذیری باشیم، آنگاه می توانیم از دیگران نیز چنین انتظاری را داشته باشیم. این حق افراد مسئولیت پذیر است که در قبال انجام این تکلیف خود، از دیگران انتظار عمل به وظایف شان را داشته باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در شرایط شیوع بیماری های اپیدمیک ، حتی رعایت نکردن درصد کمی از افراد جامعه نیز باعث بی اثر شدن زحمات سایرین می شود، گفت: بنابراین با توجه به اینکه سرعت انتقال ویروس کرونا بالاست، ممکن است این درصد کمی که رعایت نمی کنند، باعث ادامه یافتن زنجیره انتقال ویروس شوند که این مساله اول از همه باعث بروز آسیب به دیگر افراد جامعه، به خصوص اعضای کادر درمانی و سپس به خودمان و عزیزان مان می شود.
حسنی بیان کرد: بعضی از افراد عنوان می کنند که نگران مبتلا شدن خویش نیستند و می دانند در صورت ابتلا درمان می شوند. این افراد به هزینه هایی که ابتلا به کووید ۱۹ برای اقتصاد کشور و اعضای کادر درمان ایجاد می کند، توجهی ندارند. بنابراین ما نباید با اطمینان خاطر از درمان شدن، خود را در معرض ابتلا به این ویروس قرار دهیم چراکه این خلاف عقلانیت است. آموزه های دینی نیز به ما اجازه آسیب رساندن به خود را نمی دهند.
بی توجهی به رعایت مسئولیت اجتماعی زیر پا گذاشتن حق الناس است
این جامعه شناس با بیان اینکه امروزه سلامتی ما در گرو عمل به رعایت پروتکل های بهداشتی و عمل به این مسئولیت اجتماعی است، اظهار کرد: بنابراین در صورت جدی نگرفتن این مساله هم سلامت فردی و هم سلامت جمعی را به مخاطره انداخته ایم که این از نمودهای بی توجهی به موضوع حق الناس است. در حقیقت اگر ما با نگاهی دینی به این مساله نگاه کنیم، بی توجهی به رعایت مسئولیت اجتماعی زیر پا گذاشتن حق الناس را به دنبال دارد که در آموزه های دینی گناه بسیار بزرگی محسوب می شود.
وی ضمن اشاره به اینکه در جامعه ما قانون اساسی مبتنی بر آموزه های دینی تدوین شده، تصریح کرد: جامعه ما از ظرفیت فرهنگی بسیار بالایی برخوردار است اما در حوزه اجرای قوانین با مشکل مواجهیم. کشور ما از نظر آموزه های دینی غنی است؛ کمااینکه در این ایام شیوع کرونا، ما شاهد افزایش شدید کمک های مردمی بودیم و مردم به کمک هایی که دولت به نیازمندان می کرد، بسنده نکردند و در این زمینه در سطح بالایی به مسئولیت اجتماعی خود عمل کردند. بنابراین در این ایام در کل جامعه رویکرد مثبتی در زمینه عمل به مسئولیت اجتماعی دیده شده است.
حسنی ادامه داد: البته در مورد این مساله که در این ایام دولت مردان تا چه حد توانسته اند متقابلا به مسئولیت های خود عمل کنند، بحث هایی وجود دارد. افرادی که در سمت های مختلف هستند، باید با تلاش بیشتری به وظایف خود عمل کنند. همان طور که پزشکان ما به بهترین شکل ممکن به مسئولیت های خود عمل کردند و جهان نیز این موضوع را تایید می کند. افراد جامعه حتی اگر بنا بر هر دلیلی نسبت به دولت حس کم اعتمادی دارند، باز هم نباید مسئولیت پذیری خود را کنار بگذارند. افراد باید ضمن پیگیری حقوق اجتماعی و مطالبات خود از دولت، به مسئولیت های اجتماعی خویش نیز عمل کنند.
ایثار بالاترین سطح عمل به مسئولیت اجتماعی است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایثار بالاترین سطح عمل به مسئولیت اجتماعی است، عنوان کرد: فرهنگ ایثار به طور نسبی در تمام آحاد جامعه ما وجود دارد اما اوضاع اقتصادی گاهی اوقات ممکن است افراد را از این فضای مسئولیت پذیری خارج کند. در این دوره تمام افراد در هر جایگاه و شغلی باید به یکدیگر کمک کنند. این روحیه در فرهنگ و اعتقادات ما نیز وجود دارد و امروزه ما هر چه قدر بیشتر از طریق مسئولیت پذیری از یکدیگر رفع نیاز کنیم، به همان نسبت جامعه سالم تر، زیباتر و امیدوارکننده تری خواهیم داشت، در غیر این صورت ما دچار ضررهای جبران ناپذیری می شویم؛ کمااینکه تا به الان نیز به خاطر یک سری الگوهای رفتاری دچار این ضرر و زیان ها شده ایم اما در مجموع ما همه باید به وظایف خود عمل کنیم و منتظر مسئولیت پذیری دیگران نباشیم. ما نباید چون عده ای به مسئولیت های اجتماعی خود عمل نمی کنند، خود را هم رنگ آنان درآورده و از این مهم غافل شویم. ما تنها باید در امور نیک و پسندیده خود را هم رنگ دیگران درآوریم.
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه مسئولیت پذیری همواره در هر زمان و مکانی باید رعایت شود، بیان کرد: مسئولیت پذیری در هر زندگی اجتماعی توسط تمام افراد در هر سطح و موقعیتی باید رعایت شود. این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. در جوامع مسئولیت پذیر نظام اجتماعی دارای نظم مدنی است و هر چیزی در جای خود قرار دارد. این آرمان و فرهنگ ایده آل ماست. آموزه های دینی ما نیز ما را به همین سمت و سو سوق می دهند.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه انسان مسئولیت پذیر، انسانی مقید به آموزه های دینی است، خاطرنشان کرد: به عقیده من در جامعه ما که افراد معتقد به توحید هستند، عمل به مسئولیت اجتماعی علاوه بر آثار مثبت دنیوی، در آخرت افراد نیز نتایج خود را نشان خواهد داد، همچنین از دیدگاه جامعه شناسی نیز ما در دنیا شاهدیم جوامعی که مسئولیت پذیری بیشتری دارند، حتی با وجود اینکه شاید جمعیت شان از بسیاری کشورها بیشتر هم باشد اما آسیب های کمتری از کرونا دیده اند.
حسنی خاطرنشان کرد: در واقع این تبعیت عمومی نسبت به انجام مسئولیت ها، نشان دهنده شخصیت عمومی جامعه است. در جوامع مسئولیت پذیر افراد راحت تر با مشکلات کنار می آیند. همچنین اتفاقاتی نظیر بحران کرونا، یک امتحان الهی نیز هست تا به ما نشان دهد آیا ما لایق آن هستیم که با عمل به مسئولیت های خود در شمار افراد ایثارگر قرار گیریم یا خیر.
وی افزود: از گذشته فرهنگ مسئولیت پذیری اجتماعی در بین ما ایرانیان وجود داشته است، ما باید از مسئولیت پذیری خود لذت ببریم. در تاریخ فرهنگ ما مصادیق زیادی از مسئولیت پذیری وجود دارد که باید بتوانیم این مفهوم مهم را مانند سایر مسائل، تبلیغ کنیم. در این مسیر لازم است همان طور که در مورد بسیاری از مسائل اطلاع رسانی می کنیم، در مورد فعالیت هایی که نشان دهنده مسئولیت پذیر بودن افراد جامعه مان هستند نیز اطلاع رسانی کنیم.
حرکت مردم به سمت مسئولیت پذیری توان اقتصادی جامعه را افزایش می دهد
این جامعه شناس عنوان کرد: اگر جامعه ما به سمت مسئولیت پذیری بیشتر حرکت کند، توان اقتصادی جامعه در تمام جهات نیز افزایش پیدا خواهد کرد و افراد می توانند در یک رفاه و آرامش نسبی زندگی کنند. در جامعه وجود چهار نوع سلامت مهم است که عبارتند از سلامت اجتماعی، سلامت معنوی، سلامت اقتصادی و سلامت جسمانی. ما باید در راستای مسئولیت پذیری اجتماعی به تقویت این چهار نوع سلامتی بپردازیم.
حسنی با بیان اینکه افرادی که به مسئولیت های اجتماعی خود عمل نمی کنند، لذتی هم از زندگی نمی برند، اظهار کرد: به عنوان مثال در این ایام شیوع کرونا، کسی که به سلامتی خود اهمیت نمی دهد و به پروتکل های بهداشتی عمل نمی کند، چگونه می تواند برای سلامتی دیگران ارزش قائل باشد و به سایر افراد عشق بورزد.
این استاد دانشگاه ضمن بیان این نکته که اگر در جامعه ای فشار هنجاری نسبت به انجام رفتاری کم شود، افراد به سمت هنجارشکنی متمایل می شوند، اظهار کرد: همچنین اگر رفتاری مورد پاداش دهی واقع شود، تکرار خواهد شد. به عنوان مثال در این ایام اگر همه به فردی که پروتکل ها را رعایت نمی کند، هشدار دهند، آن فرد متوجه می شود باید موارد بهداشتی را رعایت کند چراکه در غیر این صورت دیگران از او دوری می گزینند و این نوعی تنبیه برای او محسوب می شود.
وی افزود: ما با عمل به مسئولیت های اجتماعی خود می توانیم به جای ترس و اضطراب، شادی و آرامش خاطر را به یکدیگر هدیه دهیم؛ بنابراین در یک جامعه مدنی و دینی افراد وقتی شاد هستند که سازوکار اجتماعی در سطوح مختلف آنان را به سمت انجام کارهای نیک و مسئولیت پذیرانه هدایت می کند اما در جامعه ما متاسفانه گاهی اوقات عکس این اتفاق می افتد و افراد به سمت دوری از مسئولیت پذیری سوق داده می شوند.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه در دوره فعلی که مسئولیت پذیری با جان انسان ها سروکار دارد، دیگر هیچ نوع بی تفاوتی قابل قبول نیست، گفت: در درجه اول باید به افرادی که در این زمینه توصیه ها را رعایت نمی کنند، آموزش داد. در مرحله اول باید برای این افراد یک سری بازدارندگی های قانونی در نظر گرفته شود. البته نباید از یاد برد بهترین شکل برای ملزم کردن مردم به رعایت پروتکل ها، درونی کردن این ارزش ها برای مردم است و آموزش یکی از راه های درونی کردن ارزش هاست.
وی با اشاره به اینکه افرادی که برای مردم الگو هستند، باید بیشتر به رعایت این مسائل دقت کنند، عنوان کرد: خطا کردن افرادی مانند سیاستمداران، اساتید دانشگاه، هنرمندان و سایر افرادی که مردم از آنان الگو می گیرند، بسیار مخرب تر از خطا کردن سایر مردم است. خطا کردن این افراد در لطمه خوردن اعتماد اجتماعی مردم تاثیر زیادی دارد.
مسئولیت پذیری دولت در قبال گروه های آسیب پذیر جامعه باید افزایش یابد
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه دولت نیز باید در انجام وظایف خود تمام تلاشش را بکند، بیان کرد: در این ایام مسئولیت پذیری دولت خصوصا در قبال گروه های آسیب پذیر جامعه باید افزایش یابد. اگر دولت توصیه به خانه نشینی افراد می کند، معیشت آنان را باید تامین کند. بنابراین بعضی از افراد در عین برخوردار بودن از حس مسئولیت پذیری اجتماعی اما باز هم نمی توانند پروتکل ها را رعایت کنند چراکه مسئول تامین نیازهای اعضای خانواده خود نیز هستند و به همین دلیل گاهی مجبور می شوند عمل به یک سری از پروتکل ها را زیر پا بگذارند.
حسنی ادامه داد: کسی نمی تواند منکر این موضوع که بی اعتمادی مانند یک ویروس برای جامعه مخرب است، شود. بی اعتمادی اگر تداوم پیدا کند می تواند تبدیل به یک بحران شود. جامعه بر اساس اعتماد متقابل شکل می گیرد. به عنوان مثال در بازار اقتصادی نیز افزایش لجام گسیخته قیمت ها به دلیل کاهش اعتماد به سیستم نظارتی است؛ لذا مسئولان باید سعی در زدودن این بی اعتمادی از جامعه داشته باشند.
نظام های آموزشی باید بتوانند انسان های مسئولیت پذیر تربیت کنند
این جامعه شناس با بیان اینکه فرهنگ در بین خود مردم و در بستر اجتماعی بازتولید می شود، اظهار کرد: تقویت فرهنگ چیزی نیست که بتوان آن را به نهادی خاص سپرد. به عنوان مثال برای تقویت کردن فرهنگ قرآنی، باید کاری کرد که در بستر جامعه به آموزه های قرآنی عمل شود. اگر ما آموزه های قرآنی را بدانیم ولی به این دانسته های خود عمل نکنیم، یعنی هنوز فرهنگ قرآنی در جامعه ما تقویت نشده است.
وی اضافه کرد: در عین حال که فرهنگ باید در بستر جامعه تقویت شود اما نظام های آموزشی می تواند آن را هدایت گری کند، در مدارس باید به جای تاکید مداوم بر تست زنی و وارد کردن اضطراب کنکور به دانش آموزان، سعی کرد دانش آموزان به عنوان انسان هایی مسئولیت پذیر تربیت شوند. البته منظور از نظام آموزشی، صرفا نهادهای وابسته به آموزش و پرورش و آموزش عالی نیست بلکه این مقوله رسانه ها و حوزه های علمیه را نیز در بر می گیرد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: بنابراین در رابطه با این مساله نهادهای مختلف درگیر هستند و همه این ها باید در قبال انجام این مسئولیت خود پاسخگو باشند و همگی در موضوع فرار از مسئولیت پذیری افراد سهیمند.
حسنی خاطر نشان کرد: امروز مسئولیت پذیری از طریق الگوها انتقال داده می شود و رفتار آنان در جامعه بازخورد دارد. پس ما باید بتوانیم الگوسازی درستی داشته باشیم و از این طریق نسل ها را با آموزه ها آشنا کنیم و به آنان در این رابطه شناخت صحیح دهیم و به افراد مسئولیت پذیر پاداش دهیم تا دیگران نیز نسبت به انجام مسئولیت های خود ترغیب شوند.
این جامعه شناس ادامه داد: اگر ما به جای بها دادن به انسان های مسئولیت پذیر، به انسان هایی که عمل به مسئولیت های خود را جدی نمی گیرند، بها دهیم، فرار از مسئولیت پذیری توسعه پیدا می کند. بنابراین ما باید تقویت فرهنگ را جدی بگیریم و بدانیم در رابطه با توسعه مسئولیت پذیری اجتماعی، توسعه فرهنگ مقدم بر هر موضوع دیگری است.
وی افزود: مشکلاتی که امروز در جهان حاکم است، حاصل نگاه لیبرالیستی و به حاشیه رانده شدن اخلاقیات است. اگر ما نیز در جامعه این نگاه را ترویج دهیم، همه به دنبال منافع خود خواهند بود و اخلاقیات تضعیف می شود؛ در حالی که همه ما باید نسبت به این مسائل مراقبت و کمک کنیم که چنین نشود.
انتهای پیام
غلام رضا حسنی در گفت وگو با ایسنا ضمن اشاره به اینکه عمل به مسئولیت اجتماعی در آموزه های دینی ما بسیار مورد تاکید قرار گرفته، اظهار کرد: همچنین در مفهوم مدنی نیز عمل به این مسئولیت جزو وظایف شهروندان جامعه نسبت به یکدیگر است، در واقع عمل به مسئولیت اجتماعی بخشی از زندگی اجتماعی است، در جوامع امروزی که به شکل نظام های دولت ملت اداره می شود، شهروندان نسبت به یکدیگر و نسبت به حکومت و همچنین حکومت نسبت به مردم، دارای حقوق و تکالیفی هستند و در جامعه امروزی که نسبت به جوامع پیشین پیچیده تر محسوب می شود، نیاز به انجام وظیفه بیشتر حس می شود.
وی با بیان اینکه در دوران شیوع کرونا، مسئولیت اجتماعی می طلبد که ما فاصله اجتماعی را کاهش و فاصله فیزیکی را افزایش دهیم، خاطرنشان کرد: بنابراین در بعضی مواقع خاص نیاز می شود حس مسئولیت پذیری در افراد افزایش یابد، این مسئولیت پذیری می تواند در چارچوب هنجارهای دینی، قانونی و یا عرفی باشد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: ممکن است لزوما اجبار سختی پشت انجام این مسئولیت ها نباشد؛ به عنوان مثال در ایام شیوع کرونا، رعایت پروتکل ها، یک مسئولیت اجتماعی است که در کشور ما نسبت به انجام آن، قوانین سخت گیرانه ای وجود ندارد اما آحاد جامعه با رعایت آن باید کمک کنند تا جامعه در زمینه کنترل این ویروس به سمت مطلوبی پیش رود، لذا وقتی صحبت از مسئولیت اجتماعی می کنیم، منظورمان مسئولیت در قبال دیگران است.
حسنی ادامه داد: عمل به مسئولیت اجتماعی به حفظ ما و جامعه مان کمک می کند و باعث می شود زندگی اجتماعی بهتر و جامعه سالم تری داشته باشیم. همچنین عمل به این مسئولیت به سلامت جسمی و روحی افراد نیز کمک می کند. وقتی فردی در جامعه می بیند سایر افراد جامعه عمل به مسئولیت اجتماعی را جدی می گیرند، حس آرامش خاطر به او دست داده و خودش نیز از اینکه به این مسئولیت عمل می کند، خشنود است چراکه در این صورت هم خودش و هم دیگران برداشتی مثبت از شخصیت او پیدا می کنند.
کاهش حس مسئولیت پذیری جامعه را به سمت بی تفاوتی پیش می برد
این جامعه شناس با اشاره به مختلف بودن سطوح مسئولیت عنوان کرد: افراد جامعه در حوزه های مختلف ملی، اقتصادی، سیاسی و اجتماعی دارای مسئولیتند. اگر در جامعه ای حس مسئولیت پذیری افراد به وقایع پیرامونشان کمرنگ باشد، آن جامعه به سمت بی تفاوتی پیش خواهد رفت که این بی تفاوتی باعث کاهش همبستگی اجتماعی و ایجاد مشکل برای رسیدن به اهداف جامعه می شود؛ به عنوان مثال در مورد اهدافی که امروزه در جامعه در زمینه مهار کرونا مطرح است، عموم آحاد جامعه باید برای رسیدن به این اهداف حس مسئولیت پذیری داشته باشند. این مسئولیت پذیری نشانه هویت شخصی و جمعی ماست. در حقیقت ما با عمل به وظایف خود در این زمینه، نوعی همدلی و همراهی را در قبال دیگران و سلامت عمومی جامعه مان انجام می دهیم.
حسنی با بیان اینکه افراد جامعه ما تا اینجا نسبت به انجام وظایف اجتماعی خود در خصوص رعایت پروتکل ها عملکرد مطلوبی داشته اند، خاطرنشان کرد: باید توجه کرد تمام کسانی که عمل به این پروتکل ها را جدی نمی گیرند، در افزایش شیوع کرونا و ایجاد مشکل برای دیگران در این زمینه نقش دارند. افرادی که مسئولیت پذیری اجتماعی ندارند، حتی اگر با برخوردهای قانونی مواجه نشوند، دچار حس شرمندگی در قبال جامعه خود می شوند.
این جامعه شناس ادامه داد: تمام افراد در هر جایگاهی که قرار دارند، باید به مسئولیت های اجتماعی خود عمل کنند و برای هر مشکلی دیگران را مقصر ندانند. هرچه موقعیت افراد در جامعه بالاتر باشد، سطح توقع از آنان برای عمل به مسئولیت های اجتماعی شان نیز بالاتر می رود. سطح انتظارات مردم از هر فردی سطح مسئولیت او را تعریف می کند.
وی اضافه کرد: ما در هر جایگاهی که قرار می گیریم، باید در قبال نفع بردن از قرارگیری در آن جایگاه، حس مسئولیت پذیری نیز داشته باشیم. این نگاه، یک نگاه مدنی است. نگاه مدنی یعنی افراد ابتدا به انتظاراتی که دیگران از آنان دارند توجه کنند؛ سپس انتظارات خود از دیگران را مورد توجه قرار دهند. چنانچه ما افراد مسئولیت پذیری باشیم، آنگاه می توانیم از دیگران نیز چنین انتظاری را داشته باشیم. این حق افراد مسئولیت پذیر است که در قبال انجام این تکلیف خود، از دیگران انتظار عمل به وظایف شان را داشته باشد.
این عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد با بیان اینکه در شرایط شیوع بیماری های اپیدمیک ، حتی رعایت نکردن درصد کمی از افراد جامعه نیز باعث بی اثر شدن زحمات سایرین می شود، گفت: بنابراین با توجه به اینکه سرعت انتقال ویروس کرونا بالاست، ممکن است این درصد کمی که رعایت نمی کنند، باعث ادامه یافتن زنجیره انتقال ویروس شوند که این مساله اول از همه باعث بروز آسیب به دیگر افراد جامعه، به خصوص اعضای کادر درمانی و سپس به خودمان و عزیزان مان می شود.
حسنی بیان کرد: بعضی از افراد عنوان می کنند که نگران مبتلا شدن خویش نیستند و می دانند در صورت ابتلا درمان می شوند. این افراد به هزینه هایی که ابتلا به کووید ۱۹ برای اقتصاد کشور و اعضای کادر درمان ایجاد می کند، توجهی ندارند. بنابراین ما نباید با اطمینان خاطر از درمان شدن، خود را در معرض ابتلا به این ویروس قرار دهیم چراکه این خلاف عقلانیت است. آموزه های دینی نیز به ما اجازه آسیب رساندن به خود را نمی دهند.
بی توجهی به رعایت مسئولیت اجتماعی زیر پا گذاشتن حق الناس است
این جامعه شناس با بیان اینکه امروزه سلامتی ما در گرو عمل به رعایت پروتکل های بهداشتی و عمل به این مسئولیت اجتماعی است، اظهار کرد: بنابراین در صورت جدی نگرفتن این مساله هم سلامت فردی و هم سلامت جمعی را به مخاطره انداخته ایم که این از نمودهای بی توجهی به موضوع حق الناس است. در حقیقت اگر ما با نگاهی دینی به این مساله نگاه کنیم، بی توجهی به رعایت مسئولیت اجتماعی زیر پا گذاشتن حق الناس را به دنبال دارد که در آموزه های دینی گناه بسیار بزرگی محسوب می شود.
وی ضمن اشاره به اینکه در جامعه ما قانون اساسی مبتنی بر آموزه های دینی تدوین شده، تصریح کرد: جامعه ما از ظرفیت فرهنگی بسیار بالایی برخوردار است اما در حوزه اجرای قوانین با مشکل مواجهیم. کشور ما از نظر آموزه های دینی غنی است؛ کمااینکه در این ایام شیوع کرونا، ما شاهد افزایش شدید کمک های مردمی بودیم و مردم به کمک هایی که دولت به نیازمندان می کرد، بسنده نکردند و در این زمینه در سطح بالایی به مسئولیت اجتماعی خود عمل کردند. بنابراین در این ایام در کل جامعه رویکرد مثبتی در زمینه عمل به مسئولیت اجتماعی دیده شده است.
حسنی ادامه داد: البته در مورد این مساله که در این ایام دولت مردان تا چه حد توانسته اند متقابلا به مسئولیت های خود عمل کنند، بحث هایی وجود دارد. افرادی که در سمت های مختلف هستند، باید با تلاش بیشتری به وظایف خود عمل کنند. همان طور که پزشکان ما به بهترین شکل ممکن به مسئولیت های خود عمل کردند و جهان نیز این موضوع را تایید می کند. افراد جامعه حتی اگر بنا بر هر دلیلی نسبت به دولت حس کم اعتمادی دارند، باز هم نباید مسئولیت پذیری خود را کنار بگذارند. افراد باید ضمن پیگیری حقوق اجتماعی و مطالبات خود از دولت، به مسئولیت های اجتماعی خویش نیز عمل کنند.
ایثار بالاترین سطح عمل به مسئولیت اجتماعی است
این استاد دانشگاه با بیان اینکه ایثار بالاترین سطح عمل به مسئولیت اجتماعی است، عنوان کرد: فرهنگ ایثار به طور نسبی در تمام آحاد جامعه ما وجود دارد اما اوضاع اقتصادی گاهی اوقات ممکن است افراد را از این فضای مسئولیت پذیری خارج کند. در این دوره تمام افراد در هر جایگاه و شغلی باید به یکدیگر کمک کنند. این روحیه در فرهنگ و اعتقادات ما نیز وجود دارد و امروزه ما هر چه قدر بیشتر از طریق مسئولیت پذیری از یکدیگر رفع نیاز کنیم، به همان نسبت جامعه سالم تر، زیباتر و امیدوارکننده تری خواهیم داشت، در غیر این صورت ما دچار ضررهای جبران ناپذیری می شویم؛ کمااینکه تا به الان نیز به خاطر یک سری الگوهای رفتاری دچار این ضرر و زیان ها شده ایم اما در مجموع ما همه باید به وظایف خود عمل کنیم و منتظر مسئولیت پذیری دیگران نباشیم. ما نباید چون عده ای به مسئولیت های اجتماعی خود عمل نمی کنند، خود را هم رنگ آنان درآورده و از این مهم غافل شویم. ما تنها باید در امور نیک و پسندیده خود را هم رنگ دیگران درآوریم.
این جامعه شناس با تاکید بر اینکه مسئولیت پذیری همواره در هر زمان و مکانی باید رعایت شود، بیان کرد: مسئولیت پذیری در هر زندگی اجتماعی توسط تمام افراد در هر سطح و موقعیتی باید رعایت شود. این یک ضرورت اجتناب ناپذیر است. در جوامع مسئولیت پذیر نظام اجتماعی دارای نظم مدنی است و هر چیزی در جای خود قرار دارد. این آرمان و فرهنگ ایده آل ماست. آموزه های دینی ما نیز ما را به همین سمت و سو سوق می دهند.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی با بیان اینکه انسان مسئولیت پذیر، انسانی مقید به آموزه های دینی است، خاطرنشان کرد: به عقیده من در جامعه ما که افراد معتقد به توحید هستند، عمل به مسئولیت اجتماعی علاوه بر آثار مثبت دنیوی، در آخرت افراد نیز نتایج خود را نشان خواهد داد، همچنین از دیدگاه جامعه شناسی نیز ما در دنیا شاهدیم جوامعی که مسئولیت پذیری بیشتری دارند، حتی با وجود اینکه شاید جمعیت شان از بسیاری کشورها بیشتر هم باشد اما آسیب های کمتری از کرونا دیده اند.
حسنی خاطرنشان کرد: در واقع این تبعیت عمومی نسبت به انجام مسئولیت ها، نشان دهنده شخصیت عمومی جامعه است. در جوامع مسئولیت پذیر افراد راحت تر با مشکلات کنار می آیند. همچنین اتفاقاتی نظیر بحران کرونا، یک امتحان الهی نیز هست تا به ما نشان دهد آیا ما لایق آن هستیم که با عمل به مسئولیت های خود در شمار افراد ایثارگر قرار گیریم یا خیر.
وی افزود: از گذشته فرهنگ مسئولیت پذیری اجتماعی در بین ما ایرانیان وجود داشته است، ما باید از مسئولیت پذیری خود لذت ببریم. در تاریخ فرهنگ ما مصادیق زیادی از مسئولیت پذیری وجود دارد که باید بتوانیم این مفهوم مهم را مانند سایر مسائل، تبلیغ کنیم. در این مسیر لازم است همان طور که در مورد بسیاری از مسائل اطلاع رسانی می کنیم، در مورد فعالیت هایی که نشان دهنده مسئولیت پذیر بودن افراد جامعه مان هستند نیز اطلاع رسانی کنیم.
حرکت مردم به سمت مسئولیت پذیری توان اقتصادی جامعه را افزایش می دهد
این جامعه شناس عنوان کرد: اگر جامعه ما به سمت مسئولیت پذیری بیشتر حرکت کند، توان اقتصادی جامعه در تمام جهات نیز افزایش پیدا خواهد کرد و افراد می توانند در یک رفاه و آرامش نسبی زندگی کنند. در جامعه وجود چهار نوع سلامت مهم است که عبارتند از سلامت اجتماعی، سلامت معنوی، سلامت اقتصادی و سلامت جسمانی. ما باید در راستای مسئولیت پذیری اجتماعی به تقویت این چهار نوع سلامتی بپردازیم.
حسنی با بیان اینکه افرادی که به مسئولیت های اجتماعی خود عمل نمی کنند، لذتی هم از زندگی نمی برند، اظهار کرد: به عنوان مثال در این ایام شیوع کرونا، کسی که به سلامتی خود اهمیت نمی دهد و به پروتکل های بهداشتی عمل نمی کند، چگونه می تواند برای سلامتی دیگران ارزش قائل باشد و به سایر افراد عشق بورزد.
این استاد دانشگاه ضمن بیان این نکته که اگر در جامعه ای فشار هنجاری نسبت به انجام رفتاری کم شود، افراد به سمت هنجارشکنی متمایل می شوند، اظهار کرد: همچنین اگر رفتاری مورد پاداش دهی واقع شود، تکرار خواهد شد. به عنوان مثال در این ایام اگر همه به فردی که پروتکل ها را رعایت نمی کند، هشدار دهند، آن فرد متوجه می شود باید موارد بهداشتی را رعایت کند چراکه در غیر این صورت دیگران از او دوری می گزینند و این نوعی تنبیه برای او محسوب می شود.
وی افزود: ما با عمل به مسئولیت های اجتماعی خود می توانیم به جای ترس و اضطراب، شادی و آرامش خاطر را به یکدیگر هدیه دهیم؛ بنابراین در یک جامعه مدنی و دینی افراد وقتی شاد هستند که سازوکار اجتماعی در سطوح مختلف آنان را به سمت انجام کارهای نیک و مسئولیت پذیرانه هدایت می کند اما در جامعه ما متاسفانه گاهی اوقات عکس این اتفاق می افتد و افراد به سمت دوری از مسئولیت پذیری سوق داده می شوند.
این جامعه شناس با اشاره به اینکه در دوره فعلی که مسئولیت پذیری با جان انسان ها سروکار دارد، دیگر هیچ نوع بی تفاوتی قابل قبول نیست، گفت: در درجه اول باید به افرادی که در این زمینه توصیه ها را رعایت نمی کنند، آموزش داد. در مرحله اول باید برای این افراد یک سری بازدارندگی های قانونی در نظر گرفته شود. البته نباید از یاد برد بهترین شکل برای ملزم کردن مردم به رعایت پروتکل ها، درونی کردن این ارزش ها برای مردم است و آموزش یکی از راه های درونی کردن ارزش هاست.
وی با اشاره به اینکه افرادی که برای مردم الگو هستند، باید بیشتر به رعایت این مسائل دقت کنند، عنوان کرد: خطا کردن افرادی مانند سیاستمداران، اساتید دانشگاه، هنرمندان و سایر افرادی که مردم از آنان الگو می گیرند، بسیار مخرب تر از خطا کردن سایر مردم است. خطا کردن این افراد در لطمه خوردن اعتماد اجتماعی مردم تاثیر زیادی دارد.
مسئولیت پذیری دولت در قبال گروه های آسیب پذیر جامعه باید افزایش یابد
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی با تاکید بر اینکه دولت نیز باید در انجام وظایف خود تمام تلاشش را بکند، بیان کرد: در این ایام مسئولیت پذیری دولت خصوصا در قبال گروه های آسیب پذیر جامعه باید افزایش یابد. اگر دولت توصیه به خانه نشینی افراد می کند، معیشت آنان را باید تامین کند. بنابراین بعضی از افراد در عین برخوردار بودن از حس مسئولیت پذیری اجتماعی اما باز هم نمی توانند پروتکل ها را رعایت کنند چراکه مسئول تامین نیازهای اعضای خانواده خود نیز هستند و به همین دلیل گاهی مجبور می شوند عمل به یک سری از پروتکل ها را زیر پا بگذارند.
حسنی ادامه داد: کسی نمی تواند منکر این موضوع که بی اعتمادی مانند یک ویروس برای جامعه مخرب است، شود. بی اعتمادی اگر تداوم پیدا کند می تواند تبدیل به یک بحران شود. جامعه بر اساس اعتماد متقابل شکل می گیرد. به عنوان مثال در بازار اقتصادی نیز افزایش لجام گسیخته قیمت ها به دلیل کاهش اعتماد به سیستم نظارتی است؛ لذا مسئولان باید سعی در زدودن این بی اعتمادی از جامعه داشته باشند.
نظام های آموزشی باید بتوانند انسان های مسئولیت پذیر تربیت کنند
این جامعه شناس با بیان اینکه فرهنگ در بین خود مردم و در بستر اجتماعی بازتولید می شود، اظهار کرد: تقویت فرهنگ چیزی نیست که بتوان آن را به نهادی خاص سپرد. به عنوان مثال برای تقویت کردن فرهنگ قرآنی، باید کاری کرد که در بستر جامعه به آموزه های قرآنی عمل شود. اگر ما آموزه های قرآنی را بدانیم ولی به این دانسته های خود عمل نکنیم، یعنی هنوز فرهنگ قرآنی در جامعه ما تقویت نشده است.
وی اضافه کرد: در عین حال که فرهنگ باید در بستر جامعه تقویت شود اما نظام های آموزشی می تواند آن را هدایت گری کند، در مدارس باید به جای تاکید مداوم بر تست زنی و وارد کردن اضطراب کنکور به دانش آموزان، سعی کرد دانش آموزان به عنوان انسان هایی مسئولیت پذیر تربیت شوند. البته منظور از نظام آموزشی، صرفا نهادهای وابسته به آموزش و پرورش و آموزش عالی نیست بلکه این مقوله رسانه ها و حوزه های علمیه را نیز در بر می گیرد.
این استاد دانشگاه بیان کرد: بنابراین در رابطه با این مساله نهادهای مختلف درگیر هستند و همه این ها باید در قبال انجام این مسئولیت خود پاسخگو باشند و همگی در موضوع فرار از مسئولیت پذیری افراد سهیمند.
حسنی خاطر نشان کرد: امروز مسئولیت پذیری از طریق الگوها انتقال داده می شود و رفتار آنان در جامعه بازخورد دارد. پس ما باید بتوانیم الگوسازی درستی داشته باشیم و از این طریق نسل ها را با آموزه ها آشنا کنیم و به آنان در این رابطه شناخت صحیح دهیم و به افراد مسئولیت پذیر پاداش دهیم تا دیگران نیز نسبت به انجام مسئولیت های خود ترغیب شوند.
این جامعه شناس ادامه داد: اگر ما به جای بها دادن به انسان های مسئولیت پذیر، به انسان هایی که عمل به مسئولیت های خود را جدی نمی گیرند، بها دهیم، فرار از مسئولیت پذیری توسعه پیدا می کند. بنابراین ما باید تقویت فرهنگ را جدی بگیریم و بدانیم در رابطه با توسعه مسئولیت پذیری اجتماعی، توسعه فرهنگ مقدم بر هر موضوع دیگری است.
وی افزود: مشکلاتی که امروز در جهان حاکم است، حاصل نگاه لیبرالیستی و به حاشیه رانده شدن اخلاقیات است. اگر ما نیز در جامعه این نگاه را ترویج دهیم، همه به دنبال منافع خود خواهند بود و اخلاقیات تضعیف می شود؛ در حالی که همه ما باید نسبت به این مسائل مراقبت و کمک کنیم که چنین نشود.
انتهای پیام
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «مردم عمل به مسئولیت های خود را از انتقاداتی که به دولت دارند، تفکیک کنند» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.