بسم الله الرحمن الرحیم

با سلام

شرحی بر انشراح سوره انشراح کتاب قرآن

(خداوند مالک و روشنگر و هدایتگر دینِ انسانها می باشد)

سوره ۹۴: الشرح - جزء ۳۰ - ترجمه مکارم شیرازی

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ به نام خداوند رحمتگر مهربان

أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ ﴿۱﴾ آيا ما سينه تو را گشاده نساختيم ؟ (۱)

وَوَضَعْنَا عَنْكَ وِزْرَكَ ﴿۲﴾ و بار سنگين را از تو بر نداشتيم ؟ (۲)

الَّذِي أَنْقَضَ ظَهْرَكَ ﴿۳﴾ همان باري كه سخت بر پشت تو سنگيني مي‏كرد. (۳)

وَرَفَعْنَا لَكَ ذِكْرَكَ ﴿۴﴾ و آوازه تو را بلند كرديم. (۴)

فَإِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿۵﴾ بنابراين مسلما با سختي آساني است. (۵)

إِنَّ مَعَ الْعُسْرِ يُسْرًا ﴿۶﴾ و مسلما با سختي آساني است. (۶)

فَإِذَا فَرَغْتَ فَانْصَبْ ﴿۷﴾ پس هنگامي كه از كار مهمي فارغ مي‏شوي به مهم ديگري پرداز! (۷)

وَإِلَى رَبِّكَ فَارْغَبْ ﴿۸﴾ و به سوي پروردگارت توجه كن. (۸)

این سوره به ترتیب قرآن سوره نود و چهارم و به ترتیب نزول، دوازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر(ص) است و بدیهی است که در مکه نازل شده است.

اطلاعات عمومی سوره انشراح کتاب قرآن

ترتیب و محل نزول:

سوره انشراح به ترتیب قرآن نود و چهارمین سوره قرآن کریم و به ترتیب نزول، دوازدهمین سوره نازل شده بر پیامبر(ص) است و از جمله سوره های مَکّی قرآن است.

تعداد آیات و ترتیب:

در جزء سی ام قرار داشته و دارای ۸ آیه، ۲۷ کلمه و ۱۰۲ حرف است.

نام های دیگر سوره انشراح: “سوره شرح” یا “اَلَم نَشرَح” است.

دلیل نام گذاری سوره انشراح:

هر سه نام سوره انشراح، از آیه اول سوره گرفته شده است که در خصوص شرح صدر (گشایش سینه) پیامبر مکرم اسلام (ص) است.

محتوای سوره انشراح

1- شرح صدر معنایش باز شدن و گستردگی سینه به نور الهی و آرامش و نیروئی معنوی از جانب خداست که مؤمنان را تقویت می کند. شرح صدر یافتن رسول خدا (صلی الله علیه و آله و سلم) در این سوره، کنایه از اعطای قدرت تحمل الهی به آن حضرت است به طوری که ظرفیت پذیرش وحی و برخورد منکران را داشته باشد و بتواند آنچه را که به او وحی می شود به مردم ابلاغ کند و ناملایماتی را که در راه تبلیغ دین می بیند، تحمل کند. این سوره برخی از نعمت های ویژه ای را که خداوند به رسول گرامیش (صلی الله علیه و آله و سلم) عطا فرموده، بر می شمرد.

2. سوره انشراح از نعمت های خداوند به رسولش سخن می گوید و پیامبر(ص) را تسلی می دهد. بیان نعمت ها و مواهب سه گانه الهی بر پیغمبر اسلام (در این سوره جنبه معنوی دارد)
3. کلمه شرح به معنی گشاده شدن و وسیع شدن است.
4. بشارت به پیامبر از نظر برطرف شدن مشکلات دعوت او در آینده
5. توجه خداوند به چگونگی یاری حضرت محمد سلام الله علیه در گذشته و حال و آینده برای تحقق امر رسالت و استمرار رسالت و بر طرف نمودن نگرانیهای حضرت محمد سلام الله علیه در رابطه تحقق و استمرار رسالتش و تقویت روحیه حضرت محمد سلام الله علیه توسط خداوند و معجزه عنایات الهی در متعالی نمودن برنامه دعوت به اسلام و تبلیغ دین در طول و عرض تاریخ.
6. سوره انشراح به عبارتی سوره نبوت و منصوب شدن ولی و استمرار رسالت نبی اکرم حضرت محمد سلام الله علیه توسط نصب ولی بعد از خود
7. در سوره شرح، خداوند برای تسلی خاطر پیامبر(ص)، نعمت های خود را از انشراح دل، سبک کردن بار و پرآوازه کردن نام پیامبر است، یادآور می شود و می گوید بی گمان در کنار دشواری، آسانی خواهد بود. همان طور که در سوره ضحی، خداوند نعمت ها و الطافش به رسول خدا را برشمرده است، این سوره نیز الطاف و عنایات دیگر الهی را که شامل رسول خداست و مهم ترین آنها شرح صدر است بیان می کند. در واقع، سوره انشراح در دنباله و ادامه سوره ضحی آمده است دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۵
8. از نظر ادبیات آیات مشهور این سوره، آیه ۵ است که وعده می دهد در کنار دشواری، آسانی است.
9. از نظر اعتقادی سوره یاری رسالت نبوت از طرف خداوند و مجوز خداوند به انتصاب ولایت امیرالمومنین حضرت علی سلام الله علیه برای استمرار رسالت پیامبر اکرم حضرت محمد سلام الله علیه می باشد. تدوین: گل افشان گل محمدی