ناکامی وزارت نفت در صادرات LPG
به گزارش مشرق، اخیرا وزارت نفت با انتشار نسخه مقدماتی سند تأمین انرژی بخش حمل و نقل تا افق ۱۴۲۰ اقدام به حذف کامل اتوگاز(گاز مایع فشرده) از سبد سوخت بخش حمل و نقل کرده است.
در این راستا یکی از سیاست های شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی برای جلوگیری از مصرف LPG به عنوان سوخت خودروها، ساماندهی توزع گاز مایع از طریق توزیع الکترونیکی آن است. این طرح هم اکنون در شهر کرمانشاه به صورت آزمایشی در حال اجرا است و در صورت موفقیت می تواند از مصرف LPG در بخش حمل و نقل جلوگیری کند.
در این بین کارشناسان معتقدند، LPG یکی از گزینه های مناسب برای جایگزینی بنزین به عنوان سوخت خودروها است و وزارت نفت در کنار توسعه CNG باید از مصرف LPG در خودروها نیز حمایت کند. اما این وزارتخانه به دلایلی از جمله نبود صرفه اقتصادی در جایگزینی LPG به جای بنزین و صادرات آسان تر LPG نسبت به بنزین در نظر دارد که این سوخت را از سبد انرژی حمل و نقل کشور حذف کند. در ادامه به بررسی صحت و سقم این دلایل پرداخته می شود.
*آیا استفاده از LPG در سوخت خودروها و صادرات بنزین معادل توجیه اقتصادی دارد؟
حمید قاسمی ده چشمه معاون مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی با اشاره به نبود صرفه اقتصادی در جایگزینی LPG به عنوان بنزین در سوخت خودروها گفت: «اگر LPG را به عنوان سوخت خودرو مصرف کنیم منطقا می توانیم بنزین معادل آزاد شده را صادر کنیم. در حال حاضر قیمت صادراتی LPG در بازار جهانی بیشتر از قیمت بنزین است، یعنی اگر ما به جای LPG بنزین را صادر کنیم، سودی نکرده ایم».
وی توضیح داد: «البته قیمت بنزین و LPG در ماه های گذشته نوساناتی را داشته اند. مثلا قیمت LPG در فصول سرد با توجه به اینکه تقاضا برای آن افزایش می یابد بیشتر می شود و در فصول گرم کاهش می یابد، ولی در مجموع میانگین قیمت صادراتی LPG تقریبا همسنگ یا بیشتر از بنزین است».
این اظهارات معاون مدیرعامل شرکت ملی پخش در حالی است که طبق آمارهای جهانی همواره قیمت صادراتی بنزین بین ۱۰۰ الی ۲۰۰ دلار از قیمت صادراتی LPG بالاتر است. یعنی در صورت توقف صادرات LPG و مصرف آن به عنوان سوخت خودروها و در عوض صادرات بنزین معادل درآمد ارزی کشور افزایش پیدا خواهد کرد. در این راستا آمار نشریه پلتس به خوبی گویای بالاتر بودن ۱۰۰-۲۰۰ دلاری قیمت صادراتی هر تن بنزین نسبت به LPG است (تصویر ۱ و ۲).
تصویر۱- قیمت هر تن LPG
تصویر۲- قیمت هر بشکه بنزین
طبق گزارش نشریه پلتس قیمت صادراتی هر تن LPG در سال ۲۰۱۸، ۵۶۵ دلار و قیمت صادراتی هر بشکه بنزین ۸۷ دلار برآورد شده است. با توجه به اینکه هر ۸٫۵ بشکه بنزین معادل یک تن بنزین است، در نتیجه قیمت صادراتی هر تن بنزین ۷۴۰ دلار محاسبه می شود. یعنی قیمت صادراتی بنزین از LPG ، ۱۷۵ دلار به ازای هر تن بیشتر است.
قیمت های بنزین و گازمایع عرضه شده در رینگ صادراتی بورس انرژی نیز شاهدی بر این مدعا است. آمار معاملات LPG و بنزین در بورس انرژی در سال ۹۸ نشان می دهد که میانگین قیمت صادراتی هر تن LPG ۳۵۰ دلار و میانگین قیمت صادراتی هر تن بنزین ۶۰۰ دلار بوده است (تصویر ۳ و ۴). در نتیجه طبق آمار نشریه پلتس و معاملات بورس انرژی همواره قیمت صادراتی بنزین بیشتر از LPG است.
تصویر۳- قیمت صادراتی LPG در بورس انرژی
تصویر۴- قیمت صادراتی بنزین در بورس انرژی
همچنین با توجه به ارزش حرارتی بالاتر LPG نسبت به بنزین، با مصرف هر تن LPG در سبد سوخت کشور مقدار ۱٫۲ تن بنزین آزاد میشود. بنابراین در صورت جایگزینی LPG به جای بنزین، می توان مقدار بیشتری بنزین را با قیمت بالاتر به فروش رساند.
در نتیجه صادرات بنزین نسبت به LPG صرفه اقتصادی داشته و ادعای وزارت نفت مبنی بر قیمت صادراتی بالاتر LPG نسبت به بنزین از اساس اشتباه است.
*ناکامی وزارت نفت در صادرات LPG به روایت اسناد شرکت ملی گاز
یکی دیگر از دلایل وزارت نفت برای تمرکز بر صادرات LPG و عدم استفاده از این سوخت به عنوان جایگزین بنزین در خودروها، ناظر بر صادرات راحت تر LPG نسبت به بنزین است. در این راستا حمید قاسمی ده چشمه معاون مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی گفت: « نکته بعدی درباره مقایسه LPG و بنزین ناظر به صادرات این محصول است.
به طور کلی صادرات LPG راحت تر از بنزین است. در حال حاضر تقاضای بیشتری برای LPG وجود دارد زیرا LPG می تواند جایگزین گاز قرار بگیرد و در نتیجه کشورهای زیادی متقاضی آن هستند».
این اظهارات در حالی است که بر اساس اسناد واحد هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران در دو سال گذشته مجموعا ۱٫۸۴ میلیون تن از LPG تولید شده از فازهای سایت ۱ پارس جنوبی به ارزش ۷٫۳ هزار میلیارد تومان در خطوط لوله گاز طبیعی سوزانده شده اند که این موضوع نشان می دهد که صادرات LPG با مشکلاتی جدی مواجه است (تصویر ۵) .
تصویر۵ - گزارش واحد هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز
شایان ذکر است که خسارت ۷٫۳ هزار میلیارد تومانی ناشی از عدم توانایی وزارت نفت در صادرات LPG و سوزاندن آن در خطوط لوله تنها مربوط به LPG جمع آوری شده از سایت ۱ است و در صورت محاسبه LPG سایت ۲ و مقادیر جمع آوری نشده این سوخت از دو سایت پارس جنوبی، میزان LPGسوزی در خطوط لوله گاز طبیعی تا ۱۰ میلیون تن در سال نیز محتمل است.
*تجربه روسیه به عنوان اولین دارنده منابع گازی در استفاده از LPG در خودروها
باید توجه داشت که وجود منابع CNG و LPG در کشور نباید نافی استفاده از هر یک از این دو سوخت برای جایگزینی بنزین در خودروها باشد. CNG و LPG هر یک مزایایی نسبت به یکدیگر دارند و می تواند در سبد سوخت کشور در بخش حمل و نقل سهم داشته باشند. در این بین یکی از استدلال های مطرح شده این است که هیچ یک از کشورهایی که منابع گازی دارد از LPG به عنوان سوخت خودرو استفاده نمی کنند.
این استدلال در حالی توسط مسئولین وزارت نفت مطرح می شود که در حال حاضر کشوری مانند روسیه که منابع عظیم گاز طبیعی دارد به دلیل ایجاد امنیت در سبد سوخت خود استفاده از اتوگاز را نیز در دستور کار قرار داده است و علاوه بر CNG، سالانه ۳٫۱ میلیون تن LPG را جایگزین بنزین و گازوییل در خودروها مورد مصرف قرار می دهد.
همچنین به عنوان یک نمونه بارز دیگر میتوان کشور چین را نام برد که به طور گسترده از گازمایع به عنوان جایگزین بنزین و گازوییل استفاده میکند و همزمان از CNG نیز در سبد سوخت خود بهره میگیرد به طوری که در سال ۲۰۱۴ تعداد ۴٫۵ میلیون خودرو CNG سوز در چین وجود داشت که از این نظر رتبه نخست دنیا را در اختیار داشت. بنابراین هیچ محدودیتی برای استفاده همزمان از این دو سوخت در سبد سوخت حمل و نقل در دنیا وجود ندارد.
البته باید توجه داشت که نمی توان با توجه صرف به سبد سوخت کشورهای دارنده منابع در بخش حمل و نقل آن را برای ایران کپی برداری کرد، بلکه باید هر کشوری متناسب با شرایط و اولویت های خود سبد انرژی بخش حمل و نقل را ساماندهی کند. در این صورت در شرایطی که صادرات LPG با مشکلات عدیده ای مواجه بوده و قیمت صادراتی بنزین به نسبت LPG حداقل تنی ۱۵۰ دلار بیشتر است، چرا نباید LPG جایگزین بنزین در خودروها شود و بنزین معادل ان با قیمت بالاتر صادر شود؟
طبق محاسبات به ازای جایگزینی هر ۱ میلیون تن LPG به جای بنزین در سوخت خودروها حدود ۱٫۵ هزار میلیارد تومان نصیب دولت می شود. در نتیجه در صورتی که این ۱۰ میلیون تن LPG که در خطوط لوله می سوزد جایگزین بنزین شود و در عوض بنزین معادل آن با قیمت بالاتر صادرات شود، حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان برای کشور درآمد ایجاد می کند. در نتیجه با توجه به نکات گفته شده سیاست توسعه جایگاه های CNG و LPG می تواند در دستور کار وزارت نفت قرار گیرد.
در این راستا یکی از سیاست های شرکت ملی پخش فرآورده های نفتی برای جلوگیری از مصرف LPG به عنوان سوخت خودروها، ساماندهی توزع گاز مایع از طریق توزیع الکترونیکی آن است. این طرح هم اکنون در شهر کرمانشاه به صورت آزمایشی در حال اجرا است و در صورت موفقیت می تواند از مصرف LPG در بخش حمل و نقل جلوگیری کند.
در این بین کارشناسان معتقدند، LPG یکی از گزینه های مناسب برای جایگزینی بنزین به عنوان سوخت خودروها است و وزارت نفت در کنار توسعه CNG باید از مصرف LPG در خودروها نیز حمایت کند. اما این وزارتخانه به دلایلی از جمله نبود صرفه اقتصادی در جایگزینی LPG به جای بنزین و صادرات آسان تر LPG نسبت به بنزین در نظر دارد که این سوخت را از سبد انرژی حمل و نقل کشور حذف کند. در ادامه به بررسی صحت و سقم این دلایل پرداخته می شود.
*آیا استفاده از LPG در سوخت خودروها و صادرات بنزین معادل توجیه اقتصادی دارد؟
حمید قاسمی ده چشمه معاون مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی با اشاره به نبود صرفه اقتصادی در جایگزینی LPG به عنوان بنزین در سوخت خودروها گفت: «اگر LPG را به عنوان سوخت خودرو مصرف کنیم منطقا می توانیم بنزین معادل آزاد شده را صادر کنیم. در حال حاضر قیمت صادراتی LPG در بازار جهانی بیشتر از قیمت بنزین است، یعنی اگر ما به جای LPG بنزین را صادر کنیم، سودی نکرده ایم».
وی توضیح داد: «البته قیمت بنزین و LPG در ماه های گذشته نوساناتی را داشته اند. مثلا قیمت LPG در فصول سرد با توجه به اینکه تقاضا برای آن افزایش می یابد بیشتر می شود و در فصول گرم کاهش می یابد، ولی در مجموع میانگین قیمت صادراتی LPG تقریبا همسنگ یا بیشتر از بنزین است».
این اظهارات معاون مدیرعامل شرکت ملی پخش در حالی است که طبق آمارهای جهانی همواره قیمت صادراتی بنزین بین ۱۰۰ الی ۲۰۰ دلار از قیمت صادراتی LPG بالاتر است. یعنی در صورت توقف صادرات LPG و مصرف آن به عنوان سوخت خودروها و در عوض صادرات بنزین معادل درآمد ارزی کشور افزایش پیدا خواهد کرد. در این راستا آمار نشریه پلتس به خوبی گویای بالاتر بودن ۱۰۰-۲۰۰ دلاری قیمت صادراتی هر تن بنزین نسبت به LPG است (تصویر ۱ و ۲).
تصویر۱- قیمت هر تن LPG
تصویر۲- قیمت هر بشکه بنزین
طبق گزارش نشریه پلتس قیمت صادراتی هر تن LPG در سال ۲۰۱۸، ۵۶۵ دلار و قیمت صادراتی هر بشکه بنزین ۸۷ دلار برآورد شده است. با توجه به اینکه هر ۸٫۵ بشکه بنزین معادل یک تن بنزین است، در نتیجه قیمت صادراتی هر تن بنزین ۷۴۰ دلار محاسبه می شود. یعنی قیمت صادراتی بنزین از LPG ، ۱۷۵ دلار به ازای هر تن بیشتر است.
قیمت های بنزین و گازمایع عرضه شده در رینگ صادراتی بورس انرژی نیز شاهدی بر این مدعا است. آمار معاملات LPG و بنزین در بورس انرژی در سال ۹۸ نشان می دهد که میانگین قیمت صادراتی هر تن LPG ۳۵۰ دلار و میانگین قیمت صادراتی هر تن بنزین ۶۰۰ دلار بوده است (تصویر ۳ و ۴). در نتیجه طبق آمار نشریه پلتس و معاملات بورس انرژی همواره قیمت صادراتی بنزین بیشتر از LPG است.
تصویر۳- قیمت صادراتی LPG در بورس انرژی
تصویر۴- قیمت صادراتی بنزین در بورس انرژی
همچنین با توجه به ارزش حرارتی بالاتر LPG نسبت به بنزین، با مصرف هر تن LPG در سبد سوخت کشور مقدار ۱٫۲ تن بنزین آزاد میشود. بنابراین در صورت جایگزینی LPG به جای بنزین، می توان مقدار بیشتری بنزین را با قیمت بالاتر به فروش رساند.
در نتیجه صادرات بنزین نسبت به LPG صرفه اقتصادی داشته و ادعای وزارت نفت مبنی بر قیمت صادراتی بالاتر LPG نسبت به بنزین از اساس اشتباه است.
*ناکامی وزارت نفت در صادرات LPG به روایت اسناد شرکت ملی گاز
یکی دیگر از دلایل وزارت نفت برای تمرکز بر صادرات LPG و عدم استفاده از این سوخت به عنوان جایگزین بنزین در خودروها، ناظر بر صادرات راحت تر LPG نسبت به بنزین است. در این راستا حمید قاسمی ده چشمه معاون مدیرعامل شرکت پخش فرآورده های نفتی گفت: « نکته بعدی درباره مقایسه LPG و بنزین ناظر به صادرات این محصول است.
به طور کلی صادرات LPG راحت تر از بنزین است. در حال حاضر تقاضای بیشتری برای LPG وجود دارد زیرا LPG می تواند جایگزین گاز قرار بگیرد و در نتیجه کشورهای زیادی متقاضی آن هستند».
این اظهارات در حالی است که بر اساس اسناد واحد هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز ایران در دو سال گذشته مجموعا ۱٫۸۴ میلیون تن از LPG تولید شده از فازهای سایت ۱ پارس جنوبی به ارزش ۷٫۳ هزار میلیارد تومان در خطوط لوله گاز طبیعی سوزانده شده اند که این موضوع نشان می دهد که صادرات LPG با مشکلاتی جدی مواجه است (تصویر ۵) .
تصویر۵ - گزارش واحد هماهنگی و نظارت بر تولید شرکت ملی گاز
شایان ذکر است که خسارت ۷٫۳ هزار میلیارد تومانی ناشی از عدم توانایی وزارت نفت در صادرات LPG و سوزاندن آن در خطوط لوله تنها مربوط به LPG جمع آوری شده از سایت ۱ است و در صورت محاسبه LPG سایت ۲ و مقادیر جمع آوری نشده این سوخت از دو سایت پارس جنوبی، میزان LPGسوزی در خطوط لوله گاز طبیعی تا ۱۰ میلیون تن در سال نیز محتمل است.
*تجربه روسیه به عنوان اولین دارنده منابع گازی در استفاده از LPG در خودروها
باید توجه داشت که وجود منابع CNG و LPG در کشور نباید نافی استفاده از هر یک از این دو سوخت برای جایگزینی بنزین در خودروها باشد. CNG و LPG هر یک مزایایی نسبت به یکدیگر دارند و می تواند در سبد سوخت کشور در بخش حمل و نقل سهم داشته باشند. در این بین یکی از استدلال های مطرح شده این است که هیچ یک از کشورهایی که منابع گازی دارد از LPG به عنوان سوخت خودرو استفاده نمی کنند.
این استدلال در حالی توسط مسئولین وزارت نفت مطرح می شود که در حال حاضر کشوری مانند روسیه که منابع عظیم گاز طبیعی دارد به دلیل ایجاد امنیت در سبد سوخت خود استفاده از اتوگاز را نیز در دستور کار قرار داده است و علاوه بر CNG، سالانه ۳٫۱ میلیون تن LPG را جایگزین بنزین و گازوییل در خودروها مورد مصرف قرار می دهد.
همچنین به عنوان یک نمونه بارز دیگر میتوان کشور چین را نام برد که به طور گسترده از گازمایع به عنوان جایگزین بنزین و گازوییل استفاده میکند و همزمان از CNG نیز در سبد سوخت خود بهره میگیرد به طوری که در سال ۲۰۱۴ تعداد ۴٫۵ میلیون خودرو CNG سوز در چین وجود داشت که از این نظر رتبه نخست دنیا را در اختیار داشت. بنابراین هیچ محدودیتی برای استفاده همزمان از این دو سوخت در سبد سوخت حمل و نقل در دنیا وجود ندارد.
البته باید توجه داشت که نمی توان با توجه صرف به سبد سوخت کشورهای دارنده منابع در بخش حمل و نقل آن را برای ایران کپی برداری کرد، بلکه باید هر کشوری متناسب با شرایط و اولویت های خود سبد انرژی بخش حمل و نقل را ساماندهی کند. در این صورت در شرایطی که صادرات LPG با مشکلات عدیده ای مواجه بوده و قیمت صادراتی بنزین به نسبت LPG حداقل تنی ۱۵۰ دلار بیشتر است، چرا نباید LPG جایگزین بنزین در خودروها شود و بنزین معادل ان با قیمت بالاتر صادر شود؟
طبق محاسبات به ازای جایگزینی هر ۱ میلیون تن LPG به جای بنزین در سوخت خودروها حدود ۱٫۵ هزار میلیارد تومان نصیب دولت می شود. در نتیجه در صورتی که این ۱۰ میلیون تن LPG که در خطوط لوله می سوزد جایگزین بنزین شود و در عوض بنزین معادل آن با قیمت بالاتر صادرات شود، حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان برای کشور درآمد ایجاد می کند. در نتیجه با توجه به نکات گفته شده سیاست توسعه جایگاه های CNG و LPG می تواند در دستور کار وزارت نفت قرار گیرد.
پرسش و پاسخ در
ناکامی وزارت نفت در صادرات LPG
گفتگو با هوش مصنوعی