نشست تخصصی دیالوگ بدون مرز با موضوع رابطه متقابل تئاتر ایران و فرانسه به همت انجمن منتقدان، نویسندگان و پژوهشگران و همکاری خانه تئاتر و کمیسیون ملی یونسکو در ایران برگزار شد.

به گزارش ایسنا به نقل از روابط عمومی خانه تئاتر، نشست تخصصی «دیالوگ بدون مرز» باموضوع رابطه متقابل تئاتر ایران و فرانسه درحالی در خانه تئاتر برگزارشد که ژان کلود کریر به دلیل بیماری ناگهانی نتوانست در این نشست حضور پیدا کند و پیامی ویدئویی برای این نشست ارسال کرد.

ابتدای مراسم، امین عظیمی، منتقد تئاتر و عضو انجمن منتقدان و نویسندگان و پژوهشگران تئاتر که گرداننده این برنامه بود، توضیحاتی درباره برنامه ارائه کرد و از سخنران اصلی برنامه دعوت کرد تا صحبت کنند.

محمدرضا خاکی، استاد دانشگاه و کارگردانی که تاکنون دو نمایشنامه از ژان کلود کریر را به روی صحنه برده است، سخنران نخست این نشست بود که در خصوص رابطه تئاتر متقابل تئاتر ایران و فرانسه سخن گفت.

او نخست به شرایط دیپلماتیک ایران و فرانسه در دوران استعمار اشاره کرد و آشنایی فرانسوی ها با فرهنگ ایران را مربوط به لشکرکشی ناپلئون به مصر و یافتن راهی برای ورود به هند دانست و افزود: ایران در آن زمان در مسیری قرار داشت که از نظر سیاسی برای دول دیگر اهمیت زیادی داشت و توجه آنها را به خود جلب کرد؛ و همین مسئله موجب برقراری رابطه ایران و فرانسه شد و آشنایی آنها با فرهنگ و تئاتر ایران را رقم زد.

او در ادامه مهم ترین دوره تاریخی نمایشی ایران را مربوط به دوره قاجار دانست و گفت: در همین زمان است که با حضور تعداد زیادی سفرنامه نویس خارجی در ایران روبرو می شویم و ستایش های محققان، پژوهشگران و نویسندگان فرانسوی از تعزیه را شاهد هستیم که توسط آن هابه مخاطب فرانسوی معرفی شده است.

کارگردان نمایش های کریر، سفر ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه به اروپا را دو عامل بسیار تأثیرگذار بر تئاتر ایران دانست و افزود: ساخت تکیه دولت و حتی شکل ظاهری آن هم متأثر از این سفرها بوده است؛ اما تئاتر به شکل مدرن آن با تأسیس دارالفنون اتفاق می افتد که برای اولین بار نمایشنامه های مولیر توسط بازیگران فرانسوی و به زبان فرانسه در آن اجرا می شود و این شروع تئاتر به در ایران به آن مفهومی است که مد نظر ما است.

خاکی در پایان سخنان خود بر لزوم تحقیق و پژوهش برای از بین بردن خلاء های پژوهشی و افزودن بر دانسته های خود از تئاتر جهان و فرانسه هستیم برای از بین بردن فاصله ها هستیم.

در ادامه مراسم قطب الدین صادقی کارگردان و استاد دانشگاه نیز علاوه بر تعزیه بر تئاتر روحوضی اشاره کرد و گفت: ما در ایران ذخایر نمایشی بسیاری داریم؛ اما آنچه که مهم است این است که در زمان قاجار ما تئاتر مداخله گر و منتقد نداشته ایم که بتواند فساد قاجار و نظام حاکم را افشا کند و به همین دلیل به سوی تئاتر مدرن رفتیم.

صادقی افزود: ما در دیالوگ دنبال شبیه شدن نمی گردیم بلکه دنبال «ضد» هستیم و از انتقاد و دیالوگی که از تئاتر فرانسه و دیگر کشورها کسب کرده ایم، دور شده ایم. در دیالوگ باید چیزی به دست بیاوریم نه اینکه چهارنعل شبیه آنها شویم.

در ادامه ویدئویی از ژان کلود کریر پخش شد که در بیمارستان ضبط شده و برای این نشست فرستاده شده بود او در این پیام آمده بود: بسیار خرسندم در کشوری هستم که سال های زیادی است آن را به دلایل متعددی می شناسم. اول اینکه با نهال تجدد زنی ایرانی و فرهیخته و بزرگ ازدواج کردم و سپس عطار که به فرانسه ترجمه شده است. از این متن شاعرانه به درخواست پیتر بروک که سی و پنج سال با او کار کردم نمایشنامه «مجمع پرندگان» را سال ۷۹ و برای او نوشتم که در کشورهای زیادی از جمله ایران کار شد و به زبان فرانسه هم ترجمه شد. من با این متن رابطه شخصی و عمیق و عاطفی برقرار کرده و بارها به آن رجوع کردم و این یکی از دلایل مهم وابستگی من به ایران بود. وابستگی دیگری به کشور هندوستان هم داشتم که در مورد آن بسیار کار کردم.

او سپس به شیوه کارکردن در خصوص متن عطار اشاره کرد و گفت: این متنی بود که سال ها می شناختیم اما هیچ گاه تصور اینکه نمایشنامه ای از آن بسازیم را در ذهن نداشتیم. ما این متن را می شناختیم و از آن استفاده می کنیم تا به بازیگران جزئیات آوایی و تمرین های بدنی بدهیم. مثل شبیه سازی پرواز پرندگان خیلی برایمان مفید و کاربردی بود.

کریر در ادامه گفت: تئاتر قدیمی ترین شیوه هنرهای نمایشی است. چراکه تنها نیاز به یک موجود زنده در برابر گروهی دیگر دارد و قبل از تمامی هنرها وجود داشته است و به همین خاطر زنده ترین نوع هنرهاست. چیزی که تعجب آور است این بوده که تئاتر نه تنها نمرده بلکه امروز به طرز شگفت آوری مبدع و غیر منتظره است و مثل موجودات زنده مثل خود ما در تمامی جهان حرکت می کند. می خواستم امروز در خصوص این مسئله با شما سخن بگویم اما متأسفانه بیماری، کهولت سن و خستگی، فصل دیگری را رقم زد. در نهایت می توانم به شما بگویم به شمایی که تصمیم گرفتید در حوزه تئاتر کار کنید که شما در شکلی از نمایش هستید که قدیمی ترین و در عن حال جدیدترین نوع نمایش است. شکلی که نه تنها به گفته پیتر بروک اجازه نشان دادن را می دهد بلکه تداعی گر نیز هست. با چند ژست چند رنگ و حتی چند کلمه می توانیم گاهی در فضایی محدود دنیایی را تداعی کنیم.

انتهای پیام