ایسنا/خراسان رضوی عدالت اجتماعی از طریق تأمین فرصت های برابر برای افراد جامعه، توجه به تفاوت استعداد و توانایی های محوری و در عین حال توجه به عدالت توزیعی، قابل تحقق است.

عدالت؛ از مهمترین واژه ها در قاموس تمدن بشری، محسوب می گردد و رعایت آن از دیدگاه هر انسانی از ضروری ترین امور به شمار می آید. به طوریکه هیچ انسانی (هر چند خود، ستمکار باشد) این موضوع را مورد انکار قرار نمی دهد. احساس عدالت یکی از شاخص های اصلی رفاه اجتماعی در دنیای امروز است. احساس عدالت را در قالب رفاه از دو بعد در نظر می گیرند از یک زاویه آن را در قالب فردی، اجتماعی و سیاسی (عملکرد مسئولان و سازمان ها) تقسم بندی می کنند و از بعد دیگر آن را به عدالت توزیعی و رویه ای تقسیم می کنند. در حقیقت، عدالت از مفاهیمی است که عقل جمعی همه افراد بشر، آن را نیکو می شمارد.

در منابع آمده است عدالت اجتماعی حفظ منافع گروه های مختلف اجتماعی به طور عام و گروه های هدف به صورت خاص به وسیله توزیع بهینه منابع و امکانات، درآمدها و هزینه ها است. عدالت به مثابه مفهومی با سطح انتزاع بسیار بالا، از دیر باز ذهن بشر را به خود مشغول داشته است تا جایی که مباحثه درباره چیستی عدالت، به مثابه یکی از محوری ترین سوالات فلسفه سیاسی، همچنان استمرار دارد. در ارتباط با مفهوم عدالت، مفاهیمی چون برابری، انصاف و مساوات نیز مطرح می شوند که گاهی مترادف با آن و گاهی با مفهومی متفاوت با آن به کار گرفته شده اند.

هم فلاسفه و هم دانشمندان اجتماعی، توجه زیادی به بحث عدالت داشته اند. علاقه افراد به عدالت، از یک نیاز طبیعی اساسی منتج می شود، افراد، نیازهای فردی متفاوتی دارند که از طریق تعامل با دیگران به بهترین نحو، ارضا می شود. این نیازها طیفی از نیازهای اقتصادی از قبیل پول و امکانات مادی تا نیازهای اجتماعی- احساسی نسبتا انتزاعی از قبیل توجه و احترام شخصی را در بر می گیرد. عدالت به افراد استانداردهایی ارائه می دهد تا قضاوت نمایند که آیا این نیازها در محیط های اجتماعی که اغلب پیچیده هستند برآورده می گردد.

یکی از عناصر کلیدی تشکیل دهنده مفهوم عدالت اجتماعی، عنصر برابری است که خود مفهوم قابل درک و ملموسی است، اما از نحوه ترکیب آن با دیگر عناصر می توانیم به تعریف های مختلفی از مفهوم عدالت اجتماعی دست پیدا کنیم. واقعیت این است که دغدغه خاطر همیشگی شهروندان هر جامعه ای، عدالت اجتماعی است. بنابراین با توجه به اینکه، موضوع عدالت اجتماعی اهمیت و جایگاه والایی در بین آحاد افراد یک جامعه برخوردار است.

همچنین امروزه بحث از عدالت اجتماعی به عنوان لازمه تحقق توسعه پایدار بصورت یک مقوله در آمده است. بنابراین مهمترین رسالت برنامه ریزانی که در جهت توسعه مناطق کار می کنند تلاش برای دستیابی به آرمان های فرصت برابر برای همگان و از بین بردن تضاد در تأمین فرصت های آموزشی، بهداشتی و خدماتی است. در راستای تحقق توسعه پایدار باید شرایطی فراهم شود تا امکان بستر سازی توسعه پایدار فراهم آید که در این بستر می توان به توزیع بهینه کاربری ها، امکانات و خدمات، برابری عدالت اجتماعی اشاره کرد. عدم توزیع بهینه کاربری ها در زمینه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی موجب برهم خوردن نظم فضایی می گردد.

به طور کلی هدف تمامی جمعیت ها و سرزمین ها رسیدن به عدالت اجتماعی و توسعه پایدار است. برای رسیدن به این هدف اجزای مورد نیاز باید تأمین شوند. عدالت اجتماعی از طریق تأمین فرصت های برابر برای افراد جامعه، توجه به تفاوت استعداد و توانایی های محوری و در عین حال توجه به عدالت توزیعی، قابل تحقق است. در ضمن عدالت اجتماعی به معنای تساوی و برابری کامل افراد از نظر شایستگی ها و استعدادها نیست. بنابراین بایستی نابرابری در توزیع درآمد براساس تفاوت در استعدادها، سطح تلاش افراد را پذیرفت. بدین ترتیب برابر دانستن افراد در مقابل قانون، ایجاد فرصت هایی برابر برای همه در قالب توزیع امکانات و منابع به صورت یکسان می تواند زمینه مناسبی را برای تحقق عدالت در جامعه فراهم سازد.

منابع:

*نکویی، ش و دیگران. (۱۳۹۸). «بررسی عدالت اجتماعی و عوامل اقتصادی و اجتماعی موثر بر توسعه پایدار شهرستان تربت جام». مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. شماره۳- صص: ۳۵-۲۴.

*هزار جریبی، ج. (۱۳۹۰). «بررسی احساس عدالت اجتماعی و عوامل موثر بر آن. جامعه شناسی کاربردی. شماره ۴۳- صص: ۶۲-۴۱.

*مطیعی لنگرودی، س. ح. (۱۳۸۰). راهبردهایی در ارتباط با تحقق عدالت اجتماعی و توسعه پایدار. مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران. شماره ۱۵۷- صص:۲۷۹-۲۹۲.

انتهای پیام