آداب میهمانی خدا و آثار و برکات روزه
رمضان ماه میهمانی خدا است و این میهمانی برای خود آداب و قواعدی دارد که عمل به آداب این میهمانی آثار و برکات فراوانی در زندگی دارد.
به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت های دینی خبرگزاری فارس در دومین روز از ماه مبارک رمضان و در ادامه انتشار مفاهیم آیات قرآن، شرح و تفسیر آیات منتخب جزء دوم قرآن کریم بر اساس تفسیر نور به همراه توضیحات حجت الاسلام محسن قرائتی تقدیم می شود.
آیه ۱۸۳ سوره بقره
«یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون» ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرر گردید، همانگونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شده بود، باشد که پرهیزگار شوید.(۱۸۳ بقره)
شرح و توضیح آیه ۱۸۳ بقره توسط حجت الاسلام قرائتی
نکته ها
تقوا، به معنای خویشتن داری از گناه است. بیشتر گناهان، از دو ریشه غضب و شهوت سرچشمه می گیرند و روزه، جلوی تندی های این دو غریزه را می گیرد و لذا سبب کاهش فساد و افزایش تقواست.[۱]
به نظر مفسران و دانشمندان علوم قرآنی، آیاتی که با خطاب «یا أیها الذین آمنوا» شروع شده اند، در مدینه نازل شده و جزء آیات مدنی می باشند. فرمان روزه نیز همچون دستور جهاد و پرداخت زکات در سال دوم هجری صادر گردیده است.
آثار و برکات روزه
تقوا و خداترسی، در ظاهر و باطن، مهمترین اثر روزه است. روزه، یگانه عبادت مخفی است. نماز، حج، جهاد، زکات و خمس را مردم می بینند، اما روزه دیدنی نیست. روزه، اراده انسان را تقویت می کند. کسی که یک ماه نان و آب و همسر خود را کنار گذاشت، می تواند نسبت به مال و ناموس دیگران خود را کنترل کند. روزه، باعث تقویت عاطفه است. کسی که یک ماه مزه گرسنگی را چشید، درد آشنا می شود و رنج گرسنگان را احساس و درک می کند. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: روزه، نصف صبر است.[۲]
روزه مردمان عادی، همان خودداری از نان و آب و همسر است، اما در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم است، و روزه خاص الخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالی بودن دل از غیر خداست.[۳] روزه، انسان را شبیه فرشتگان می کند، فرشتگانی که از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند.[۴] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هرکس ماه رمضان را برای خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشیده می شود.[۵] چنانکه در حدیث قدسی نیز آمده است که خداوند می فرماید: «الصوم لی و انا اجزی به» روزه برای من است و من آن را پاداش می دهم.[۶]
اهمیت روزه به قدری است که در روایات پاداش بسیاری از عبادات را همچون پاداش روزه دانسته اند.[۷] هرچند که روزه بر امت های پیشین نیز واجب بوده، ولی روزه ماه رمضان، مخصوص انبیا بوده است و در امت اسلامی، روزه رمضان بر همه واجب شده است.[۸] رسول خدا صلی الله علیه و آله که فرمود: برای هر چیز زکاتی است و زکات بدن ها، روزه است.[۹]
پیام ها
خطاب زیبا، گامی برای تأثیر گذاری پیام است. «یا أیها الذین آمنوا» در حدیثی از تفسیر مجمع البیان می خوانیم: لذت خطاب «یا أیها الذین آمنوا» سختی روزه را آسان می کند. اگر والدین بخواهند که فرزندشان به سخنانشان گوش دهند، باید آنان را زیبا صدا زنند.
از شیوه های تبلیغ آن است که دستورات مشکل، آسان جلوه داده شود. این آیه می فرماید: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نیست، در امت های پیشین نیز این قانون بوده است. و عمل به دستوری که برای همه امت ها بوده، آسانتر از دستوری است که تنها برای یک گروه باشد. «کما کتب علی الذین من قبلکم»
قرآن، فلسفه بعضی احکام همچون روزه را بیان داشته است. زیرا اگر مردم نتیجه کاری را بدانند، در انجام آن نشاط بیشتری از خود نشان می دهند. «لعلکم تتقون»
آیه ۱۸۴ سوره بقره
«أیاما معدودات فمن کان منکم مریضا أو علی سفر فعدة من أیام أخر و علی الذین یطیقونه فدیة طعام مسکین فمن تطوع خیرا فهو خیر له و أن تصوموا خیر لکم إن کنتم تعلمون» چند روزی معدود (روزه بر شما مقرر شده است)، ولی هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد، پس (به همان) تعداد از روزهای دیگر (را روزه بگیرد) و بر کسانی که طاقت روزه ندارند (همچون بیماران مزمن و پیرمردان و پیرزنان)، لازم است کفاره ای بدهند، مسکینی را اطعام کنند. و هر کس به میل خود بیشتر نیکی کند (وبیش از مقدار واجب، طعام بدهد)، برای او بهتر است، ولی اگر (آثار روزه را) بدانید، (می فهمید که) روزه گرفتن، برایتان بهتر است. (و هرگز به روزه خواری معذوران، غبطه نمی خوردید.) (۱۸۴ بقره)
شرح و توضیح آیه ۱۸۴ بقره توسط حجت الاسلام قرائتی
نکته ها
در تفسیر قرطبی نیز آمده که رسول اکرم صلی الله علیه و آله در سفر از مدینه به مکه در ماه رمضان، آب خواستند، آنگاه ظرف آب را بر سر دست گرفتند تا مردم ببینند و سپس از آب میل فرمودند. به هر حال اگر مسافر یا مریضی روزه گرفت، روزه اش باطل و باید قضای آنرا به جا آورد.[۱۰] امام صادق علیه السلام فرمودند: حتی اگر مادری نسبت به شیر کودک یا جنین نگرانی داشت، باید روزه خود را افطار نماید و این نشانه رأفت خداوند است.[۱۱]
پیام ها
اسلام برای هر فرد در هر شرایطی، قانون مناسب دارد. در این آیه، حکم مسافران، بیماران و سالمندان بیان شده است. «فمن کان منکم مریضا أو علی سفر»
شرایط نباید فلسفه کلی حکم و آثار و منافع آنرا تماما از بین ببرد. اگر انسان مریض یا مسافر در شرایطی نمی تواند روزه بگیرد، باید در ایام دیگری قضا کند تا از منافع روزه برخوردار شود. «فعدة من أیام أخر»
قصد سفر، به تنهایی مانع روزه نیست، در سفر بودن لازم است. «علی سفر»
قضای روزه، زمان خاصی ندارد. «فعدة من أیام أخر»
توانایی، شرط تکلیف است. «علی الذین یطیقونه»
تغذیه فقرا، در متن احکام جاسازی شده است. «طعام مسکین»
عباداتی سبب رشد و قرب بیشتر است که با علاقه و رغبت باشد. «فمن تطوع»
دستورات الهی بگونه ای است که حداقل را بر همه واجب کرده است و بیش از آن را به اختیار انسان می گذارد. در این آیه سیر کردن یک گرسنه واجب، ولی بیش از آن به عنوان عمل مستحبی در اختیار خود انسان است. «فمن تطوع خیرا فهو خیر له»
انجام دستورات خداوند، آثار خوبی دارد که به خود انسان باز می گردد نه خدا. «أن تصوموا خیر لکم»
آیه ۱۸۵ سوره بقره
«شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان فمن شهد منکم الشهر فلیصمه و من کان مریضا أو علی سفر فعدة من أیام أخر یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر و لتکملوا العدة و لتکبروا الله علی ما هداکم و لعلکم تشکرون» (روزه در) ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است. (و قرآن کتابی است که) هدایتگر مردم همراه با دلائل روشن هدایت و وسیله تشخیص حق از باطل است، پس هر کس از شما که این ماه را دریابد، باید روزه بگیرد. و آنکس که بیمار یا در سفر باشد، روزهای دیگری را به همان تعداد روزه بگیرد. خداوند برای شما آسانی می خواهد و برای شما دشواری نمی خواهد (این قضای روزه) برای آن است که شماره مقرر روزها را تکمیل کنید و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، به بزرگی یاد کنید، باشد که شکرگزار گردید. (بقره ۱۸۵)
شرح و توضیح آیه ۱۸۵ بقره توسط حجت الاسلام قرائتی
نکته ها
«رمضان» از ماده «رمض» به معنای سوزاندن است. البته سوزاندنی که دود و خاکستر به همراه نداشته باشد. وجه تسمیه این ماه از آن روست که در ماه رمضان، گناهان انسان سوزانده می شود.
ماه رمضان، ماه نزول قرآن می باشد و تنها ماهی است که نامش در قرآن آمده و شب قدر نیز در این ماه است. در تفسیر برهان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند: تمام کتاب های آسمانی، در ماه رمضان نازل شده اند. ماه رمضان، بهترین ماه خدا است. آن حضرت در جمعه آخر ماه شعبان، خطبه مفصلی در عظمت ماه رمضان ایراد کرده اند که در بعضی از تفاسیر وکتب روایی آمده است.[۱۲] همچنین در صحیفه سجادیه، امام سجاد علیه السلام در وداع ماه رمضان مناجات جان سوزی دارند.
اسلام دین آسان و بنای آن بر سهولت و عدم سختگیری است. هر کس مریض یا مسافر بود روزه نگیرد و قضای آن را انجام دهد. اگر وضو گرفتن مشکل است، تیمم را جایگزین می کند. اگر ایستادن در نماز مشکل است، اجازه نشسته نماز خواندن را می دهد. که این قانون به نام «قاعده لاحرج» در فقه مشهور است.
رمضان ماه مهمانی خدا
در رمضان، مؤمنان با کارت «یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام» به میهمانی خداوند دعوت شده اند و این میهمانی ویژگی هایی دارد:
میزبان، خداوند است و میهمانان را شخصا دعوت کرده است.
وسیله پذیرایی، شب قدر، نزول قرآن، فرود آمدن فرشتگان، استجابت دعا، لطافت روح، و دوری از دوزخ است.
زمان پذیرایی، ماه رمضان است که به گفته روایات، اول آن رحمت، وسط آن مغفرت و آخر آن پاداش است.
چگونگی پذیرایی، شب قدر به گونه ای است که در آن نیاز یک سال میهمانان تأمین می شود و زمین با نزول فرشتگان در شب قدر مزین می گردد.
غذای این ماه، غذای روح است که برای رشد معنوی لازم است، نه غذای جسم. لطف غذای این مهمانی، آیات قرآن است که تلاوت یک آیه آن در ماه رمضان همچون تلاوت تمام قرآن در ماه های دیگر است.
این میهمانی هیچ سنخیتی با میهمانی های دنیوی ندارد. خداوند عالم و غنی و خالق و باقی و عزیز و جلیل، میزبان انسان های جاهل و فقیر و فانی و مخلوق و ذلیل می شود و می گوید: من دعایتان را مستجاب می کنم و برای هر نفسی که در ماه رمضان می کشید، پاداش تسبیحی عطا می کنم.[۱۳]
آداب مهمانی
در وسائل الشیعه[۱۴] برای اخلاق روزه دار در ضمن روایت مفصلی می خوانیم: روزه دار، از دروغ، گناه، مجادله، حسادت، غیبت، مخالفت با حق، فحش و سرزنش و خشم، طعنه و ظلم و مردم آزاری، غفلت، معاشرت با فاسدان، سخن چینی و حرام خواری، دوری کند و نسبت به نماز، صبر و صداقت و یاد قیامت توجه خاص داشته باشد.
شرط حضور در این مهمانی، فقط تحمل گرسنگی نیست. در حدیث آمده است: آن کس که از اطاعت رهبران آسمانی، سرباز زند و یا در مسائل خانوادگی و شخصی با همسر خود بدرفتار و نامهربان باشد ویا از تأمین خواسته های مشروع او خودداری کند و یا والدین از او ناراضی باشند، روزه او قبول نیست وشرایط این ضیافت را به جای نیاورده است.
روزه گرچه فوائد و منافع طبی از قبیل دفع و برطرف شدن مواد زاید بدن در اثر گرسنگی را دارد، اما سحرخیزی ولطافت روح و استجابت دعا در ماه رمضان چیز دیگری است و محروم واقعی کسی است که از این همه خیر و برکت محروم باشد.
پیام ها
ارزش رمضان، به نزول قرآن است. ارزش انسان ها نیز می تواند به مقداری باشد که قرآن در آنها نفوذ کرده باشد.
وجوب روزه، بعد از یقین به حلول ماه رمضان است. «فمن شهد منکم الشهر فلیصمه»
قضای روزه بر مریض و مسافر واجب است. «فعدة من أیام أخر»
روزه قضا، مشروط به زمان خاصی نیست. «أیام أخر»
احکام خداوند بر اساس آسانی و مطابق طاقت انسان است. «یرید الله بکم الیسر»
عسر و حرج، واجبات را از دوش انسان برمی دارد. «لا یرید بکم العسر»
روزه قضا باید به تعداد روزهایی باشد که عذر داشته است. «لتکملوا العدة»
هدایت و توفیق انجام عبادات، از طرف خداست. تکبیر، نشان بزرگداشت خدا و عدم توجه به خود و دیگران است. «لتکبروا الله علی ما هداکم»
روزه، زمینه ساز هدایت انسان و سپاس گزاری اوست. «لتکبروا الله علی ما هداکم و لعلکم تشکرون»
[۱] . کافی، ج ۲، ص ۱۸
[۲] . تفسیر المنار
[۳] . تفسیر روح البیان
[۴] . صاحب جواهر، نقل از آیةالله جوادی
[۵] . تفسیر مراغی
[۶] . تفسیر مراغی
[۷] . کافی، ج ۲، ص ۱۰۰
[۸] . تفسیر نورالثقلین
[۹] . بحار، ج ۶۹، ص ۳۸۰
[۱۰] . تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۶۴
[۱۱] . تفسیر برهان، ج ۱، ص ۱۸۲
[۱۲] . بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۵۶
[۱۳] . خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله در جمعه آخر ماه شعبان
[۱۴] . وسائل، ج ۷، ص ۱۱۹
انتهای پیام/
به گزارش خبرنگار قرآن و فعالیت های دینی خبرگزاری فارس در دومین روز از ماه مبارک رمضان و در ادامه انتشار مفاهیم آیات قرآن، شرح و تفسیر آیات منتخب جزء دوم قرآن کریم بر اساس تفسیر نور به همراه توضیحات حجت الاسلام محسن قرائتی تقدیم می شود.
آیه ۱۸۳ سوره بقره
«یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام کما کتب علی الذین من قبلکم لعلکم تتقون» ای کسانی که ایمان آورده اید! روزه بر شما مقرر گردید، همانگونه که بر کسانی که پیش از شما بودند مقرر شده بود، باشد که پرهیزگار شوید.(۱۸۳ بقره)
شرح و توضیح آیه ۱۸۳ بقره توسط حجت الاسلام قرائتی
نکته ها
تقوا، به معنای خویشتن داری از گناه است. بیشتر گناهان، از دو ریشه غضب و شهوت سرچشمه می گیرند و روزه، جلوی تندی های این دو غریزه را می گیرد و لذا سبب کاهش فساد و افزایش تقواست.[۱]
به نظر مفسران و دانشمندان علوم قرآنی، آیاتی که با خطاب «یا أیها الذین آمنوا» شروع شده اند، در مدینه نازل شده و جزء آیات مدنی می باشند. فرمان روزه نیز همچون دستور جهاد و پرداخت زکات در سال دوم هجری صادر گردیده است.
آثار و برکات روزه
تقوا و خداترسی، در ظاهر و باطن، مهمترین اثر روزه است. روزه، یگانه عبادت مخفی است. نماز، حج، جهاد، زکات و خمس را مردم می بینند، اما روزه دیدنی نیست. روزه، اراده انسان را تقویت می کند. کسی که یک ماه نان و آب و همسر خود را کنار گذاشت، می تواند نسبت به مال و ناموس دیگران خود را کنترل کند. روزه، باعث تقویت عاطفه است. کسی که یک ماه مزه گرسنگی را چشید، درد آشنا می شود و رنج گرسنگان را احساس و درک می کند. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: روزه، نصف صبر است.[۲]
روزه مردمان عادی، همان خودداری از نان و آب و همسر است، اما در روزه خواص علاوه بر اجتناب از مفطرات، اجتناب از گناهان نیز لازم است، و روزه خاص الخاص علاوه بر اجتناب از مفطرات و پرهیز از گناهان، خالی بودن دل از غیر خداست.[۳] روزه، انسان را شبیه فرشتگان می کند، فرشتگانی که از خوردن و آشامیدن و شهوت دورند.[۴] رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمودند: هرکس ماه رمضان را برای خدا روزه بدارد، تمام گناهانش بخشیده می شود.[۵] چنانکه در حدیث قدسی نیز آمده است که خداوند می فرماید: «الصوم لی و انا اجزی به» روزه برای من است و من آن را پاداش می دهم.[۶]
اهمیت روزه به قدری است که در روایات پاداش بسیاری از عبادات را همچون پاداش روزه دانسته اند.[۷] هرچند که روزه بر امت های پیشین نیز واجب بوده، ولی روزه ماه رمضان، مخصوص انبیا بوده است و در امت اسلامی، روزه رمضان بر همه واجب شده است.[۸] رسول خدا صلی الله علیه و آله که فرمود: برای هر چیز زکاتی است و زکات بدن ها، روزه است.[۹]
پیام ها
خطاب زیبا، گامی برای تأثیر گذاری پیام است. «یا أیها الذین آمنوا» در حدیثی از تفسیر مجمع البیان می خوانیم: لذت خطاب «یا أیها الذین آمنوا» سختی روزه را آسان می کند. اگر والدین بخواهند که فرزندشان به سخنانشان گوش دهند، باید آنان را زیبا صدا زنند.
از شیوه های تبلیغ آن است که دستورات مشکل، آسان جلوه داده شود. این آیه می فرماید: فرمان روزه مختص شما مسلمانان نیست، در امت های پیشین نیز این قانون بوده است. و عمل به دستوری که برای همه امت ها بوده، آسانتر از دستوری است که تنها برای یک گروه باشد. «کما کتب علی الذین من قبلکم»
قرآن، فلسفه بعضی احکام همچون روزه را بیان داشته است. زیرا اگر مردم نتیجه کاری را بدانند، در انجام آن نشاط بیشتری از خود نشان می دهند. «لعلکم تتقون»
آیه ۱۸۴ سوره بقره
«أیاما معدودات فمن کان منکم مریضا أو علی سفر فعدة من أیام أخر و علی الذین یطیقونه فدیة طعام مسکین فمن تطوع خیرا فهو خیر له و أن تصوموا خیر لکم إن کنتم تعلمون» چند روزی معدود (روزه بر شما مقرر شده است)، ولی هر کس از شما بیمار یا در سفر باشد، پس (به همان) تعداد از روزهای دیگر (را روزه بگیرد) و بر کسانی که طاقت روزه ندارند (همچون بیماران مزمن و پیرمردان و پیرزنان)، لازم است کفاره ای بدهند، مسکینی را اطعام کنند. و هر کس به میل خود بیشتر نیکی کند (وبیش از مقدار واجب، طعام بدهد)، برای او بهتر است، ولی اگر (آثار روزه را) بدانید، (می فهمید که) روزه گرفتن، برایتان بهتر است. (و هرگز به روزه خواری معذوران، غبطه نمی خوردید.) (۱۸۴ بقره)
شرح و توضیح آیه ۱۸۴ بقره توسط حجت الاسلام قرائتی
نکته ها
در تفسیر قرطبی نیز آمده که رسول اکرم صلی الله علیه و آله در سفر از مدینه به مکه در ماه رمضان، آب خواستند، آنگاه ظرف آب را بر سر دست گرفتند تا مردم ببینند و سپس از آب میل فرمودند. به هر حال اگر مسافر یا مریضی روزه گرفت، روزه اش باطل و باید قضای آنرا به جا آورد.[۱۰] امام صادق علیه السلام فرمودند: حتی اگر مادری نسبت به شیر کودک یا جنین نگرانی داشت، باید روزه خود را افطار نماید و این نشانه رأفت خداوند است.[۱۱]
پیام ها
اسلام برای هر فرد در هر شرایطی، قانون مناسب دارد. در این آیه، حکم مسافران، بیماران و سالمندان بیان شده است. «فمن کان منکم مریضا أو علی سفر»
شرایط نباید فلسفه کلی حکم و آثار و منافع آنرا تماما از بین ببرد. اگر انسان مریض یا مسافر در شرایطی نمی تواند روزه بگیرد، باید در ایام دیگری قضا کند تا از منافع روزه برخوردار شود. «فعدة من أیام أخر»
قصد سفر، به تنهایی مانع روزه نیست، در سفر بودن لازم است. «علی سفر»
قضای روزه، زمان خاصی ندارد. «فعدة من أیام أخر»
توانایی، شرط تکلیف است. «علی الذین یطیقونه»
تغذیه فقرا، در متن احکام جاسازی شده است. «طعام مسکین»
عباداتی سبب رشد و قرب بیشتر است که با علاقه و رغبت باشد. «فمن تطوع»
دستورات الهی بگونه ای است که حداقل را بر همه واجب کرده است و بیش از آن را به اختیار انسان می گذارد. در این آیه سیر کردن یک گرسنه واجب، ولی بیش از آن به عنوان عمل مستحبی در اختیار خود انسان است. «فمن تطوع خیرا فهو خیر له»
انجام دستورات خداوند، آثار خوبی دارد که به خود انسان باز می گردد نه خدا. «أن تصوموا خیر لکم»
آیه ۱۸۵ سوره بقره
«شهر رمضان الذی أنزل فیه القرآن هدی للناس و بینات من الهدی و الفرقان فمن شهد منکم الشهر فلیصمه و من کان مریضا أو علی سفر فعدة من أیام أخر یرید الله بکم الیسر و لا یرید بکم العسر و لتکملوا العدة و لتکبروا الله علی ما هداکم و لعلکم تشکرون» (روزه در) ماه رمضان، ماهی است که قرآن در آن نازل شده است. (و قرآن کتابی است که) هدایتگر مردم همراه با دلائل روشن هدایت و وسیله تشخیص حق از باطل است، پس هر کس از شما که این ماه را دریابد، باید روزه بگیرد. و آنکس که بیمار یا در سفر باشد، روزهای دیگری را به همان تعداد روزه بگیرد. خداوند برای شما آسانی می خواهد و برای شما دشواری نمی خواهد (این قضای روزه) برای آن است که شماره مقرر روزها را تکمیل کنید و خدا را بر اینکه شما را هدایت کرده، به بزرگی یاد کنید، باشد که شکرگزار گردید. (بقره ۱۸۵)
شرح و توضیح آیه ۱۸۵ بقره توسط حجت الاسلام قرائتی
نکته ها
«رمضان» از ماده «رمض» به معنای سوزاندن است. البته سوزاندنی که دود و خاکستر به همراه نداشته باشد. وجه تسمیه این ماه از آن روست که در ماه رمضان، گناهان انسان سوزانده می شود.
ماه رمضان، ماه نزول قرآن می باشد و تنها ماهی است که نامش در قرآن آمده و شب قدر نیز در این ماه است. در تفسیر برهان از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله نقل شده است که فرمودند: تمام کتاب های آسمانی، در ماه رمضان نازل شده اند. ماه رمضان، بهترین ماه خدا است. آن حضرت در جمعه آخر ماه شعبان، خطبه مفصلی در عظمت ماه رمضان ایراد کرده اند که در بعضی از تفاسیر وکتب روایی آمده است.[۱۲] همچنین در صحیفه سجادیه، امام سجاد علیه السلام در وداع ماه رمضان مناجات جان سوزی دارند.
اسلام دین آسان و بنای آن بر سهولت و عدم سختگیری است. هر کس مریض یا مسافر بود روزه نگیرد و قضای آن را انجام دهد. اگر وضو گرفتن مشکل است، تیمم را جایگزین می کند. اگر ایستادن در نماز مشکل است، اجازه نشسته نماز خواندن را می دهد. که این قانون به نام «قاعده لاحرج» در فقه مشهور است.
رمضان ماه مهمانی خدا
در رمضان، مؤمنان با کارت «یا أیها الذین آمنوا کتب علیکم الصیام» به میهمانی خداوند دعوت شده اند و این میهمانی ویژگی هایی دارد:
میزبان، خداوند است و میهمانان را شخصا دعوت کرده است.
وسیله پذیرایی، شب قدر، نزول قرآن، فرود آمدن فرشتگان، استجابت دعا، لطافت روح، و دوری از دوزخ است.
زمان پذیرایی، ماه رمضان است که به گفته روایات، اول آن رحمت، وسط آن مغفرت و آخر آن پاداش است.
چگونگی پذیرایی، شب قدر به گونه ای است که در آن نیاز یک سال میهمانان تأمین می شود و زمین با نزول فرشتگان در شب قدر مزین می گردد.
غذای این ماه، غذای روح است که برای رشد معنوی لازم است، نه غذای جسم. لطف غذای این مهمانی، آیات قرآن است که تلاوت یک آیه آن در ماه رمضان همچون تلاوت تمام قرآن در ماه های دیگر است.
این میهمانی هیچ سنخیتی با میهمانی های دنیوی ندارد. خداوند عالم و غنی و خالق و باقی و عزیز و جلیل، میزبان انسان های جاهل و فقیر و فانی و مخلوق و ذلیل می شود و می گوید: من دعایتان را مستجاب می کنم و برای هر نفسی که در ماه رمضان می کشید، پاداش تسبیحی عطا می کنم.[۱۳]
آداب مهمانی
در وسائل الشیعه[۱۴] برای اخلاق روزه دار در ضمن روایت مفصلی می خوانیم: روزه دار، از دروغ، گناه، مجادله، حسادت، غیبت، مخالفت با حق، فحش و سرزنش و خشم، طعنه و ظلم و مردم آزاری، غفلت، معاشرت با فاسدان، سخن چینی و حرام خواری، دوری کند و نسبت به نماز، صبر و صداقت و یاد قیامت توجه خاص داشته باشد.
شرط حضور در این مهمانی، فقط تحمل گرسنگی نیست. در حدیث آمده است: آن کس که از اطاعت رهبران آسمانی، سرباز زند و یا در مسائل خانوادگی و شخصی با همسر خود بدرفتار و نامهربان باشد ویا از تأمین خواسته های مشروع او خودداری کند و یا والدین از او ناراضی باشند، روزه او قبول نیست وشرایط این ضیافت را به جای نیاورده است.
روزه گرچه فوائد و منافع طبی از قبیل دفع و برطرف شدن مواد زاید بدن در اثر گرسنگی را دارد، اما سحرخیزی ولطافت روح و استجابت دعا در ماه رمضان چیز دیگری است و محروم واقعی کسی است که از این همه خیر و برکت محروم باشد.
پیام ها
ارزش رمضان، به نزول قرآن است. ارزش انسان ها نیز می تواند به مقداری باشد که قرآن در آنها نفوذ کرده باشد.
وجوب روزه، بعد از یقین به حلول ماه رمضان است. «فمن شهد منکم الشهر فلیصمه»
قضای روزه بر مریض و مسافر واجب است. «فعدة من أیام أخر»
روزه قضا، مشروط به زمان خاصی نیست. «أیام أخر»
احکام خداوند بر اساس آسانی و مطابق طاقت انسان است. «یرید الله بکم الیسر»
عسر و حرج، واجبات را از دوش انسان برمی دارد. «لا یرید بکم العسر»
روزه قضا باید به تعداد روزهایی باشد که عذر داشته است. «لتکملوا العدة»
هدایت و توفیق انجام عبادات، از طرف خداست. تکبیر، نشان بزرگداشت خدا و عدم توجه به خود و دیگران است. «لتکبروا الله علی ما هداکم»
روزه، زمینه ساز هدایت انسان و سپاس گزاری اوست. «لتکبروا الله علی ما هداکم و لعلکم تشکرون»
[۱] . کافی، ج ۲، ص ۱۸
[۲] . تفسیر المنار
[۳] . تفسیر روح البیان
[۴] . صاحب جواهر، نقل از آیةالله جوادی
[۵] . تفسیر مراغی
[۶] . تفسیر مراغی
[۷] . کافی، ج ۲، ص ۱۰۰
[۸] . تفسیر نورالثقلین
[۹] . بحار، ج ۶۹، ص ۳۸۰
[۱۰] . تفسیر نورالثقلین، ج ۱، ص ۱۶۴
[۱۱] . تفسیر برهان، ج ۱، ص ۱۸۲
[۱۲] . بحارالانوار، ج ۹۶، ص ۳۵۶
[۱۳] . خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله در جمعه آخر ماه شعبان
[۱۴] . وسائل، ج ۷، ص ۱۱۹
انتهای پیام/
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «آداب میهمانی خدا و آثار و برکات روزه» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.