به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، قصه پرغصه تالاب بین المللی هامون در شرف ۲۵ سالگی است و شرایط تالاب هر روز وخیم تر می شود. درحالی که آورده هیرمند به هامون به صفر رسیده است، بیم آن می رود که با ساخت سد بخش آباد در بالادست رودخانه فراه، ورودی آب از این رود نیز به طور کامل قطع شود.

رودخانه فراه با آورده حدود یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب در سال را می توان بعد از رود هیرمند بزرگترین تأمین کننده آب دریاچه هامون قلمداد کرد اما افغانستان درحال تکمیل سدی به نام بخش آباد بر روی این رودخانه است؛ به عقیده کارشناسان سد بخش آباد بر رود فراه را باید به عنوان آخرین تیر در ترکش افغانستان جهت تسریع در نابودی کامل تالاب بین المللی هامون و قطع امید به ادامه حیات در منطقه سیستان دانست.

اقدام تازه طالبان برای محدودتر کردن سهمیه آب ایران/ افتتاح کانال های «سد بخش آباد»

این سد با ظرفیت مخزن حدود یک میلیارد و ۳۶۰ میلیون مترمکعب قادر به جمع آوری تمام آورده سالانه آب رودخانه فراه است. حجم مرده این سد نیز ۱۲۰ میلیون مترمکعب اعلام شده است. افتتاح و آبگیری سد بخش آباد بر رودخانه فراه به معنی مرگ کامل، قطعی و دائمی تالاب بین المللی هامون خواهد بود، چرا که بعد از قطع ورود هیرمند به ایران، تنها امید و منبع آبرسانی به هامون رودخانه فراه بوده است که سالیانه آب قابل توجهی به تالاب هامون صابوری وارد و تا حدود زیادی از افزایش گرد و غبار در زمان طوفان های موسمی منطقه سیستان جلوگیری می کرد.

در این رابطه جواد میردار هریجانی؛ رئیس پژوهشکده تالاب بین المللی هامون به تسنیم گفت: رودخانه فراه سالانه یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون مترمکعب آب را به صورت سیلاب از شمال هامون صابوری وارد تالاب می کرد که این مقدار در سال هایی که بارش ها بیشتر بود، افزایش پیدا می کرد. سیلاب های فراه رود معمولا اواخر زمستان و اوایل بهار تالاب را تغذیه می کرد.

وی ادامه داد: از سال ۱۳۷۸ که تالاب به طور کامل خشک شد، تنها تغذیه کننده اصلی تالاب های هامون، فراه رود بود. آبگیری هامون صابوری از این جهت اهمیت داشت که یکی از کریدورهای اصلی باد منطقه سیستان در این نقطه است و آبی که به وسیله فراه می آمد جلوی گرد و خاک را می گرفت. ساخت سد بخش آباد آبگیری هامون صابوری را متوقف خواهد کرد و معضل گرد و غبار سیستان را به اوج خود می رساند.

رئیس پژوهشکده تالاب بین المللی هامون با بیان اینکه امسال هیچ آبی از فراه رود به تالاب نرسیده، گفت: تالاب هامون صابوری تقریبا به طور برابر بین ایران و افغانستان است و تبعات خشکی آن علاوه بر این ۲ کشور، پاکستان را نیز با مشکل جدی ریزگرد مواجه خواهد کرد. آبی که به هامون صابوری می رود باعث احیای پوشش گیاهی می شود؛ علاوه بر آن باعث مرطوب شدن کف تالاب و سفت شدن خاک نیز می شود که این موارد باعث می شود در زمان بادهای ۱۲۰ روزه، جلوی گرد و خاک شدید گرفته شود.

میردار هریجانی در رابطه دلیل ساخت سد بخش آباد بیان کرد: بیش از ۶۰ درصد مردم افغانستان کشاورز هستند و به این دلیل این کشور در سال های اخیر به سمت ساخت سد رفته است. سد بخش آباد نیز قرار است ۱۸۰ هزار هکتار زمین های کشاورزی خشخاش و گندم و همچنین باغات انار و انگور را زیر آب ببرد. البته فلسفه کار این سد جدای از بحث کشاورزی این است که از ابزار آب استفاده کرده و به کشورهای پایین دست از جمله ایران فشار بیاورند.

وی با بیان اینکه ساخت سد بخش آباد به دلیل ناتوانی در تأمین هزینه ساخت آن با تأخیر مواجه شده، افزود: هزینه ای که برای ساخت این سد پیش بینی شده بود ۶۰ میلیون دلار بود که نتوانستند تأمین کنند و حتی به نوعی در میان مردم برای سد تبلیغ کردند که کمک مالی جمع کنند. امکان سنجی ساخت سد در سال ۲۰۰۸ و مطالعات آن نیز در سال ۱۹۷۷ توسط فرانسوی ها انجام شده بود.

رئیس پژوهشکده تالاب بین المللی هامون ادامه داد: سد بخش آباد ۲ تونل اصلی دارد که ساخت آن در سال ۱۹۹۹ شروع شده بود و هنوز هم در حال انجام است و همین اواخر و در زمان اوج تنش های کشور ما برای دریافت حقابه هیرمند، مقامات طالبان شروع به کار مجدد این سد را اعلام کردند.

میردار هریجانی درباره راهکارهای دریافت حق آبه هامون از فراه رود اظهار کرد: در خصوص فراه رود بین ما و افغانستان هیچ معاهده ای وجود ندارد اما می شود به رأی کمیسیون دلتا استناد کرد. در بند ۱۶۱ دلتا قید شده است که حقابه زیست محیطی تالاب های هامون باید از رودخانه های شمال و غرب هامون، یعنی هاروت و فراه رود تأمین شود. در این معاهده که افغانستان هم آن را پذیرفته است، آمده است که آب هیرمند برای تأمین معاش و کشاورزی مردم سیستان و رودخانه های شمال و غرب که علاوه بر هاروت و فراه رود شامل رودخانه های کوچک در ایران نیز می شود، باید برای حقابه زیست محیطی تالاب هامون باشند.

وی ادامه داد: علاوه بر کمیسیون دلتا، با توجه به اینکه هامون یک تالاب بین المللی است و در کنوانسیون رامسر نیز ثبت شده و ذخیره گاه زیست کره نیز محسوب می شود؛ می توان از طریق صندوق توسعه محیط زیست سازمان ملل هم اقدام کرد.

رئیس پژوهشکده تالاب بین المللی هامون تأکید کرد: فاجعه محیط زیستی تالاب هامون با تکمیل سد بخش آباد تبدیل به یک فاجعه انسانی می شود چرا که تاکنون بیشتر مسئله زیست محیطی تالاب و بحث آب سیستان مطرح بود اما با توجه به اینکه هامون صابوری در کریدور بادی منطقه سیستان است، تکمیل سد بخش آباد و نرسیدن آب به هامون صابوری کیفیت هوای سیستان را به کلی نابود می کند، طوری که این منطقه دیگر جای زندگی نباشد.

انتهای پیام/