تاکید قرآن کریم به ضرورت وحدت مسلمانان «واعتصموا بحبل الله جمیعا ولا تفرقوا» (سوره آل عمران، آیه ۱۰۳) و تاکید پیشوایان دین بر برادری مسلمانان بر کسی پوشیده نیست. در آستانه سالروز میلاد حضرت ختمی مرتبت، محمد مصطفی (ص)، میلاد امام صادق علیه السلام به عنوان منادی بزرگ وحدت اسلامی و هفته وحدت بر آن شدیم تا روش های تحکیم وحدت و تقریب مذاهب اسلامی را از منظر اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بررسی نمائیم، بر این اساس با محمدمهدی مؤمنی ها دبیرکل بنیاد بین المللی تکریم ادیان و مذاهب به گفت وگو پرداختیم که مشروح آن در ادامه می آید.

یکپارچگی و پیوستگی در اعتقادات؛ وحدت مدنظر قرآن و اهل بیت

مؤمنی ها با اشاره به وحدت و واژه نام آشنای «تقریب مذاهب اسلامی» عنوان کرد: وحدت میان مسلمین آرمانی بلند و امیدی دیرینه است که گذشته از دلایل عقلی، ادله نقلی فراوانی نیز لزوم آن را روشن می سازند. وحدت موضوعی است که اهل بیت (ع) بسیار به آن اهتمام داشته و جایگاه بالایی از منظر حتی شخص رسول گرامی اسلام (ص) و اهل بیت و اسلام دارد.

وی افزود: اگر بخواهیم به موضوع وحدت از منظر لغت شناسی قرآن کریم بپردازیم، باید بدانیم که یکپارچگی و اتحاد مدنظر است و نیز اهل بیت (ع) نیز به دنبال همین امر بوده که بین اقوام و ادیان و مذاهب مختلف یکپارچگی و پیوستگی ایجاد کند.

دبیرکل بنیاد بین المللی تکریم ادیان و مذاهب تصریح کرد: و اما وحدت در معنای سلبی آن، به معنی عدم تفرق و اتحاد ملت و امت اسلامی است. و مسلمانان باید با وجود اینکه ممکن است در بسیاری از موضوعات دینی اختلاف نظر داشته و هم عقیده نباشند، اما موضوعاتی نظر توحید و وحدانیت خداوند، ایمان به کتاب آسمانی، رسالت پیامبر (ص) و …. و همچنین موضوعاتی از جمله قرآن قبله مشترک، معاد، حج، زکات و… موضوعات مشترکی است که می تواند وحدت بین فرق مختلف اسلامی را به ارمغان آورد. به عبارت دیگر مراد از وحدت، برداشتن موانع مصنوعی و پیشگیری از اموری است که باعث جدایی، کینه و دشمنی میان مؤمنان می شود.

اهمیت و جایگاه وحدت مذاهب اسلامی در نگاه ائمه معصومین (ع)

وی خاطر نشان کرد: اگر روایات مختلف و سیره اهل بیت (ع) را مورد بررسی قرار دهیم، در می یابیم که اتحاد و پرهیز از کینه توزی و دشمنی میان مسلمین چه در مسائل سیاسی و چه در مسائل اجتماعی، تنها در گرو یکپارچگی و هم بستگی میان آنهاست و این امر محقق نمی شود مگر با اتفاق نظر در خصوص متن کلی اسلام و کنار گذاشتن عقاید شخصی، سلیقه ای، نظری و فرهنگی و توجه به مشترکات دین و طبق توصیه اهل بیت (ع) اختلافات هم باید از مجرای صحیح پیگیری و بررسی شود تا موجب اختلاف و تفرقه نشود.

پرهیز از دامن زدن به اختلافات، سیره اهل بیت (ع)

مؤمنی ها در ادامه عنوان کرد: با نگاهی به سیره اهل بیت (ع) در می یابیم که ایشان نیز تلاش می کردند حتی المقدور اختلافات را وارد متن جامعه و میان مردم نکشانند، حتی در مواقعی که تحت فشار حکام بودند، دودستگی میان مردم ایجاد نمی کردند و مردم را به سمت همدلی با یکدیگر سوق می دادند و نوع رفتار این بزرگواران در جهت دوستی بین مسلمین بوده است.

محورهای مختلف تحکیم وحدت

وی با تشریح سیره اهل بیت (ع) در خصوص وحدت خاطرنشان کرد: بحث وحدت میان مسلمین محورهایی دارد که ما بر اساس سیره اهل بیت مواردی را ارائه خواهیم کرد.

دبیرکل بنیاد بین المللی تکریم ادیان و مذاهب گفت: وحدت بین مسلمین شامل چندین محور است از جمله بحث ایمان به وحدانیت خداوند و پرستش او، ایمان به رسولان الهی و خاتمیت پیامبر اسلام (ص)، باور به معاد و روز رستاخیز، اشتراک در کتاب آسمانی قرآن کریم و باور به حقانیت و صدق گفتار قرآن، اشتراک در بسیاری از اعمال از جمله نماز، روزه و حج که تماما در سیره اهل بیت (ع) و زندگی آنها جاری و ساری بوده است.

سکوت امیرالمومنین علی (ع)، نمونه بارز سیره اهل بیت در تحکیم وحدت مسلمین

وی با اشاره به ماجرای خلافت حضرت علی (ع) گفت: امیرالمومنین (ع) که بعد از پیامبر (ص) شایسته ترین فرد برای امور جامعه اسلامی بودند، از نظر فضیلت، تقوا، جهاد در راه خداوند و سایر صفات عالی انسانی در جایگاه بسیار بالایی بودند، قاعدتا ایشان باید زمام جامعه اسلامی را در دست می گرفتند و رهبری و هدایت مسلمین را تداوم می بخشیدند، اما در عمل این امر محقق نشد، خلافت و جانشینی پیامبر (ص) از مسیر اصلی خود منحرف شد و حضرت علی (ع) از صحنه سیاسی و مرکز قدرت و رهبری جامعه اسلامی دور ماندند. در این حال چون این انحراف قابل تحمل نبوده و سکوت هم جایز نبود، امام بارها با استدلال های خود، خلیفه و هوادارانش را مورد اعتراض قرار دادند، اما ایشان هیچگاه اختلافات را به سطح جامعه و میان مردم نشر ندادند و با این اقدام از دودستگی در جامعه اسلامی جلوگیری کردند.