چاپ مقاله نباید پیش نیاز گرفتن دکترا باشد
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان معتقد است: مضرات الزام چاپ مقاله برای دانشجویان دکتری به مراتب از مزایای آن بیشتر است.
به گزارش ایسنا، در مقاله ای که از دکتر شریف مرادی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان در نشریه Nature Human Behaviour منتشر شده، آمده است: دانشگاه ها و پژوهشگاه ها با وجود تفاوت های بسیار، در یک چیز مشترک هستند و آن هم مقاله محوری (publish or perish) است. انتشار مقاله برای اکثر افراد دانشگاهی و غیر آن مزایای بسیاری دارد؛ دانشجویان دکترا هم از این مسئله مستثنی نیستند، چرا که می تواند احتمال بدست آوردن سمت دانشگاهی را برای آن ها بیشتر کند، اما مشکلات زمانی به وجود میآیند که دانشجویان دکترا برای فارغالتحصیلی خود، ملزم به انتشار مقالات شوند.
دانشجویان دکترا بخش جدایی ناپذیر محیط دانشگاهی هستند و اغلب ملزم میشوند که یک یا چند مقاله علمی قبل از دفاع از پایان نامه چاپ کنند. این امر به ویژه در کشور ما ایران (و نیز برخی کشورهای دیگر نظیر هند) صدق می کند که دانشجویان بایستی بسته به دانشگاه، یک تا سه مقاله منتشرشده یا پذیرفتهشده قبل از فارغالتحصیلی ارائه دهند.
مرادی معتقد است: بحثها و استدلالهای زیادی هم له و هم علیه الزام چاپ مقاله به عنوان پیششرط فارغالتحصیلی دانشجویان دکترا در بین اقشار مختلف دانشگاهی از جمله خود دانشجویان دکترا وجود دارد. هر چند الزام انتشار مقاله، متضمن داوری پروژه های دکترا توسط متخصصان خارجی است، ولی داوری بیرونی لزوما کیفیت کار را بالا نمی برد، چرا که این داوری میتواند جانبدارانه یا ناکارآمد باشد. الزام چاپ مقاله حتی می تواند اعتبار و حیثیت علمی هیات داوران پایاننامه را زیر سوال ببرد، زیرا عملا ارزیابی آن ها تنها زمانی معتبر شمرده میشود که قبل از آن، طرح تحقیقاتی و مقاله حاصل از آن توسط داوران مجلات پذیرفته شده باشد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان در این مقاله با بیان این که به دلیل حجم بالای کاری، دانشجویان دکترا تحت استرس و فشار ذهنی و روانی قابلتوجهی قرار دارند و الزام به انتشار مقاله برای فارغالتحصیلی می تواند این وضعیت را بدتر کند می گوید: برخی دانشجویان در صورتی که حقوق کمی دریافت کنند یا حتی بدتر، چنانچه هیچ حقوقی دریافت نکنند، ممکن است به شدت تحت فشار مالی قرار بگیرند، به ویژه زمانی که به دلیل تاخیر گریزناپذیر در چاپ مقاله مجبور هستند فارغالتحصیلی خود را عقب بیاندازند. موضوعی که شخصا آن را تجربه کرده ام و معتقدم تا اندازه بسیار زیادی در بین دانشجویان دکترا عمومیت دارد، آن است که بسیاری از این دانشجویان زندگی خود را از درآمد اندک حاصل از تدریس، ترجمه متون خارجی یا سایر مشاغل کمدرآمد میگذرانند.
طبق آنچه در این مقاله آمده است: اساتید راهنما ممکن است با این کار مخالف باشند، زیرا این امر دانشجویان را از تمرکز روی پایان نامه خود منحرف می کند و تحت فشار بیشتری قرار می دهد. سرانجام دانشجویان ممکن است یک مقاله کمکیفیت را در یک مجله کماعتبار یا حتی در مجلات جعلی و اصطلاحا شکارچی چاپ کنند که مقاله را بدون داوری دقیق و حسابشده، در قبال دریافت هزینه منتشر می کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان با اشاره به این که اساتید راهنما غالبا اولویت ها و مشغله های دیگری از جمله پیدا کردن بودجه، تثبیت جایگاه خود (تبدیل وضعیت، ارتقاء و غیره) و مسئولیتهای سنگین اجرایی و مدیریتی دارند، افزود: بنابراین بیشتر آن ها نمی توانند زمان کافی را به دانشجویان دکترا اختصاص دهند. اساتید راهنما حتی ممکن است دانشجویان دکترا را در پروژه های جانبی درگیر کنند تا آن پروژه ها را تسریع کنند که این مسئله نیز فارغ التحصیلی آن ها را به تاخیر می اندازد. بنابراین دانشجویان دکترا باید یاد بگیرند که به هر آنچه که تمرکز آنها را از پایان نامه منحرف می کند، نه بگویند. اما این رویکرد ممکن است گاهی دشوار باشد، چرا که برخلاف اساتید راهنما، دانشجویان دکترا به شدت نسبت به پیامدهای احتمالی ناشی از «نه» گفتن به اساتید خود آسیب پذیرترند.
در بخش دیگری از این مقاله آمده است: دوره دکترا دقیقا زمانی است که افراد باید یاد بگیرند چگونه توازن سالم کار و زندگی را حفظ کنند، زیرا فراگیری این مهارت بعدا دشوارتر است.
دانشجویان دکترا باید به انتشار مقاله طرح دکترای خود پس از فارغ التحصیلی تشویق شوند (در صورتی که انتشار آن قبل از فارغ التحصیلی امکان پذیر نباشد)، زیرا این نشان می دهد که آن ها قادر به اجرای یک پروژه از ابتدا تا انتها و پیشبرد رشته پژوهشی خود هستند. به هر حال، هنگام ارزیابی دانشجویان دکترا برای فراغت از تحصیل باید معیارهای دیگری مانند توانایی دفاع موثر از یافتههای خود در حضور هیاتی از داوران باسواد و بی طرف، یا تولید یک محصول، خدمات یا کیت خاصی از طرح دکترای خود مورد توجه قرار گیرد.
به گفته این عضو هیات علمی، ممکن است موانعی در مقابل انتشار یک طرح دکتری در قالب مقاله قبل از فارغالتحصیلی وجود داشته باشد: به عنوان مثال، طرح دکتری برای تکمیل به زمان بیشتری نیاز داشته باشد، توسط گروههای پژوهشی دیگر به واسطه رقابت طبیعی علمی به چاپ برسد، بعدتر معلوم شود که به آن اندازه که در ابتدا تصور میشد، جذابیت علمی ندارد یا به جهت مالکیت معنوی (برای مثال، هدف پایاننامه دکترا تولید یک محصول راهبردی خاص باشد) امکان چاپ ندارد. بنابراین منطقی نیست که فارغ التحصیلی دانشجویان دکترا به چاپ مقاله پیوند زده شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان با بیان این که هم دانشجویانی که مایل به ماندن در دانشگاه هستند و هم دانشجویان علاقمند به پیگیری مشاغل صنعتی، هر دو باید مهارت های زیادی را بیاموزند، در این مقاله می گوید: بدیهی است برای دانشجویانی که می خواهند در صنعت کار کنند، انتشار مقالات حیاتی نیست. اما من فکر می کنم همین مسئله باید برای دانشجویانی که می خواهند موقعیتهای دانشگاهی را دنبال کنند نیز محقق شود. آن ها نیز باید مهارت های زیادی را بیاموزند، مهارتهایی که ایشان میتوانند با یا بدون مقاله به مراکز و افراد استخدامکننده عرضه کنند.
در ادامه این مقاله که مهر ماه سال جاری منتشر شده آمده است: در ارزیابی یک متقاضی پسادکتری برای استخدام در آزمایشگاه، به شخصه در ابتدا لحن و محتوای ایمیل او را بررسی می کنم، این که چه موفقیتها و دستاوردهایی در رزومه او ذکر شده است (به عنوان مثال جوایز، پژوهانه و مقالات) و این که چه اساتیدی معرف او هستند تا شخصا با آنها تماس بگیرم. سوالات اصلی که از معرفها خواهم پرسید، این خواهد بود که آیا متقاضی باانگیزه، دارای ذوق، نکته سنج، خلاق، دارای روحیه ی کار تیمی و متعهد است؟ شخصیت و نگرش متقاضی به علم و جامعه چیست؟ داشتن شخصیت انسانی خوب و طرز تلقی مناسب اهمیت دارد، زیرا تغییر این مسائل دشوار است.
مرادی درباره روش خود برای جذب دانشجوی دکتری آورده است: در مصاحبه از متقاضی می خواهم که یک سمینار (با استفاده از اسلاید یا وایتبرد) ارائه دهد تا علاوه بر مهارت های ارائه، قدرت استدلال علمی متقاضی و نحوه برخورد وی با نقد علمی را ارزیابی کنم. متقاضی باید با مهارت های مدیریتی (زمان، بودجه و پروژهها) و ارتباطی (نوشتن، صحبتکردن و شبکهسازی) آشنا باشد. متقاضیانی که تجربه بین المللی دارند و می دانند که چگونه جلسات و همایش ها را سازماندهی کنند، برایم جالب تر خواهند بود. فقط پس از این ارزیابی ها است که این سوال را مطرح کنم که چرا متقاضی هنوز هیچ مقاله ای از پایان نامه خود منتشر نکرده است؟! (در صورتی که مقاله نداشته باشد).
استادیار پژوهشکده سلول های بنیادی رویان در بخش دیگری از این مقاله به بیان توصیه هایی برای بهبود شرایط پرداخته و افزود: در شرایطی که به خاطر سیاستهای دانشگاهی و موسساتی یا هر دلیل دیگری، انتشار مقاله قبل از فارغالتحصیلی دانشجویان دکترا همچنان الزامی است، توصیه می کنم پروژه های دکتری به دقت و بسیار حسابشده طراحی شوند، به جای یک نفر به تیمی از پژوهشگران محول شوند (با نقش محوری داشجوی دکترا)، به مجرد اینکه مشخص شد پروژه به هر دلیلی جواب نمیدهد، به سرعت تصحیح و یا حتی عوض شود، و به صورت موثر توسط اساتید راهنما و سرپرست طرح راهنمایی و نظارت شود.
در این مقاله آمده است: مطمئنا دانشجویان دکترا را تشویق به انتشار مقاله می کنم، اما فکر می کنم مضرات الزام چاپ مقاله برای فارغ التحصیلی دانشجویان دکتر به مراتب به مزایای آن میچربد و به شخصه هرگز یک دانشجوی دکتری را «فقط» بر اساس چاپ مقاله یا عدم وجود آن ارزیابی نمی کنم.
این مقاله در تاریخ ۱۸ مهرماه ۱۳۹۸ منتشر شده است.
انتهای پیام
به گزارش ایسنا، در مقاله ای که از دکتر شریف مرادی، عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان در نشریه Nature Human Behaviour منتشر شده، آمده است: دانشگاه ها و پژوهشگاه ها با وجود تفاوت های بسیار، در یک چیز مشترک هستند و آن هم مقاله محوری (publish or perish) است. انتشار مقاله برای اکثر افراد دانشگاهی و غیر آن مزایای بسیاری دارد؛ دانشجویان دکترا هم از این مسئله مستثنی نیستند، چرا که می تواند احتمال بدست آوردن سمت دانشگاهی را برای آن ها بیشتر کند، اما مشکلات زمانی به وجود میآیند که دانشجویان دکترا برای فارغالتحصیلی خود، ملزم به انتشار مقالات شوند.
دانشجویان دکترا بخش جدایی ناپذیر محیط دانشگاهی هستند و اغلب ملزم میشوند که یک یا چند مقاله علمی قبل از دفاع از پایان نامه چاپ کنند. این امر به ویژه در کشور ما ایران (و نیز برخی کشورهای دیگر نظیر هند) صدق می کند که دانشجویان بایستی بسته به دانشگاه، یک تا سه مقاله منتشرشده یا پذیرفتهشده قبل از فارغالتحصیلی ارائه دهند.
مرادی معتقد است: بحثها و استدلالهای زیادی هم له و هم علیه الزام چاپ مقاله به عنوان پیششرط فارغالتحصیلی دانشجویان دکترا در بین اقشار مختلف دانشگاهی از جمله خود دانشجویان دکترا وجود دارد. هر چند الزام انتشار مقاله، متضمن داوری پروژه های دکترا توسط متخصصان خارجی است، ولی داوری بیرونی لزوما کیفیت کار را بالا نمی برد، چرا که این داوری میتواند جانبدارانه یا ناکارآمد باشد. الزام چاپ مقاله حتی می تواند اعتبار و حیثیت علمی هیات داوران پایاننامه را زیر سوال ببرد، زیرا عملا ارزیابی آن ها تنها زمانی معتبر شمرده میشود که قبل از آن، طرح تحقیقاتی و مقاله حاصل از آن توسط داوران مجلات پذیرفته شده باشد.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان در این مقاله با بیان این که به دلیل حجم بالای کاری، دانشجویان دکترا تحت استرس و فشار ذهنی و روانی قابلتوجهی قرار دارند و الزام به انتشار مقاله برای فارغالتحصیلی می تواند این وضعیت را بدتر کند می گوید: برخی دانشجویان در صورتی که حقوق کمی دریافت کنند یا حتی بدتر، چنانچه هیچ حقوقی دریافت نکنند، ممکن است به شدت تحت فشار مالی قرار بگیرند، به ویژه زمانی که به دلیل تاخیر گریزناپذیر در چاپ مقاله مجبور هستند فارغالتحصیلی خود را عقب بیاندازند. موضوعی که شخصا آن را تجربه کرده ام و معتقدم تا اندازه بسیار زیادی در بین دانشجویان دکترا عمومیت دارد، آن است که بسیاری از این دانشجویان زندگی خود را از درآمد اندک حاصل از تدریس، ترجمه متون خارجی یا سایر مشاغل کمدرآمد میگذرانند.
طبق آنچه در این مقاله آمده است: اساتید راهنما ممکن است با این کار مخالف باشند، زیرا این امر دانشجویان را از تمرکز روی پایان نامه خود منحرف می کند و تحت فشار بیشتری قرار می دهد. سرانجام دانشجویان ممکن است یک مقاله کمکیفیت را در یک مجله کماعتبار یا حتی در مجلات جعلی و اصطلاحا شکارچی چاپ کنند که مقاله را بدون داوری دقیق و حسابشده، در قبال دریافت هزینه منتشر می کنند.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان با اشاره به این که اساتید راهنما غالبا اولویت ها و مشغله های دیگری از جمله پیدا کردن بودجه، تثبیت جایگاه خود (تبدیل وضعیت، ارتقاء و غیره) و مسئولیتهای سنگین اجرایی و مدیریتی دارند، افزود: بنابراین بیشتر آن ها نمی توانند زمان کافی را به دانشجویان دکترا اختصاص دهند. اساتید راهنما حتی ممکن است دانشجویان دکترا را در پروژه های جانبی درگیر کنند تا آن پروژه ها را تسریع کنند که این مسئله نیز فارغ التحصیلی آن ها را به تاخیر می اندازد. بنابراین دانشجویان دکترا باید یاد بگیرند که به هر آنچه که تمرکز آنها را از پایان نامه منحرف می کند، نه بگویند. اما این رویکرد ممکن است گاهی دشوار باشد، چرا که برخلاف اساتید راهنما، دانشجویان دکترا به شدت نسبت به پیامدهای احتمالی ناشی از «نه» گفتن به اساتید خود آسیب پذیرترند.
در بخش دیگری از این مقاله آمده است: دوره دکترا دقیقا زمانی است که افراد باید یاد بگیرند چگونه توازن سالم کار و زندگی را حفظ کنند، زیرا فراگیری این مهارت بعدا دشوارتر است.
دانشجویان دکترا باید به انتشار مقاله طرح دکترای خود پس از فارغ التحصیلی تشویق شوند (در صورتی که انتشار آن قبل از فارغ التحصیلی امکان پذیر نباشد)، زیرا این نشان می دهد که آن ها قادر به اجرای یک پروژه از ابتدا تا انتها و پیشبرد رشته پژوهشی خود هستند. به هر حال، هنگام ارزیابی دانشجویان دکترا برای فراغت از تحصیل باید معیارهای دیگری مانند توانایی دفاع موثر از یافتههای خود در حضور هیاتی از داوران باسواد و بی طرف، یا تولید یک محصول، خدمات یا کیت خاصی از طرح دکترای خود مورد توجه قرار گیرد.
به گفته این عضو هیات علمی، ممکن است موانعی در مقابل انتشار یک طرح دکتری در قالب مقاله قبل از فارغالتحصیلی وجود داشته باشد: به عنوان مثال، طرح دکتری برای تکمیل به زمان بیشتری نیاز داشته باشد، توسط گروههای پژوهشی دیگر به واسطه رقابت طبیعی علمی به چاپ برسد، بعدتر معلوم شود که به آن اندازه که در ابتدا تصور میشد، جذابیت علمی ندارد یا به جهت مالکیت معنوی (برای مثال، هدف پایاننامه دکترا تولید یک محصول راهبردی خاص باشد) امکان چاپ ندارد. بنابراین منطقی نیست که فارغ التحصیلی دانشجویان دکترا به چاپ مقاله پیوند زده شود.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه رویان با بیان این که هم دانشجویانی که مایل به ماندن در دانشگاه هستند و هم دانشجویان علاقمند به پیگیری مشاغل صنعتی، هر دو باید مهارت های زیادی را بیاموزند، در این مقاله می گوید: بدیهی است برای دانشجویانی که می خواهند در صنعت کار کنند، انتشار مقالات حیاتی نیست. اما من فکر می کنم همین مسئله باید برای دانشجویانی که می خواهند موقعیتهای دانشگاهی را دنبال کنند نیز محقق شود. آن ها نیز باید مهارت های زیادی را بیاموزند، مهارتهایی که ایشان میتوانند با یا بدون مقاله به مراکز و افراد استخدامکننده عرضه کنند.
در ادامه این مقاله که مهر ماه سال جاری منتشر شده آمده است: در ارزیابی یک متقاضی پسادکتری برای استخدام در آزمایشگاه، به شخصه در ابتدا لحن و محتوای ایمیل او را بررسی می کنم، این که چه موفقیتها و دستاوردهایی در رزومه او ذکر شده است (به عنوان مثال جوایز، پژوهانه و مقالات) و این که چه اساتیدی معرف او هستند تا شخصا با آنها تماس بگیرم. سوالات اصلی که از معرفها خواهم پرسید، این خواهد بود که آیا متقاضی باانگیزه، دارای ذوق، نکته سنج، خلاق، دارای روحیه ی کار تیمی و متعهد است؟ شخصیت و نگرش متقاضی به علم و جامعه چیست؟ داشتن شخصیت انسانی خوب و طرز تلقی مناسب اهمیت دارد، زیرا تغییر این مسائل دشوار است.
مرادی درباره روش خود برای جذب دانشجوی دکتری آورده است: در مصاحبه از متقاضی می خواهم که یک سمینار (با استفاده از اسلاید یا وایتبرد) ارائه دهد تا علاوه بر مهارت های ارائه، قدرت استدلال علمی متقاضی و نحوه برخورد وی با نقد علمی را ارزیابی کنم. متقاضی باید با مهارت های مدیریتی (زمان، بودجه و پروژهها) و ارتباطی (نوشتن، صحبتکردن و شبکهسازی) آشنا باشد. متقاضیانی که تجربه بین المللی دارند و می دانند که چگونه جلسات و همایش ها را سازماندهی کنند، برایم جالب تر خواهند بود. فقط پس از این ارزیابی ها است که این سوال را مطرح کنم که چرا متقاضی هنوز هیچ مقاله ای از پایان نامه خود منتشر نکرده است؟! (در صورتی که مقاله نداشته باشد).
استادیار پژوهشکده سلول های بنیادی رویان در بخش دیگری از این مقاله به بیان توصیه هایی برای بهبود شرایط پرداخته و افزود: در شرایطی که به خاطر سیاستهای دانشگاهی و موسساتی یا هر دلیل دیگری، انتشار مقاله قبل از فارغالتحصیلی دانشجویان دکترا همچنان الزامی است، توصیه می کنم پروژه های دکتری به دقت و بسیار حسابشده طراحی شوند، به جای یک نفر به تیمی از پژوهشگران محول شوند (با نقش محوری داشجوی دکترا)، به مجرد اینکه مشخص شد پروژه به هر دلیلی جواب نمیدهد، به سرعت تصحیح و یا حتی عوض شود، و به صورت موثر توسط اساتید راهنما و سرپرست طرح راهنمایی و نظارت شود.
در این مقاله آمده است: مطمئنا دانشجویان دکترا را تشویق به انتشار مقاله می کنم، اما فکر می کنم مضرات الزام چاپ مقاله برای فارغ التحصیلی دانشجویان دکتر به مراتب به مزایای آن میچربد و به شخصه هرگز یک دانشجوی دکتری را «فقط» بر اساس چاپ مقاله یا عدم وجود آن ارزیابی نمی کنم.
این مقاله در تاریخ ۱۸ مهرماه ۱۳۹۸ منتشر شده است.
انتهای پیام
پرسش و پاسخ در
چاپ مقاله نباید پیش نیاز گرفتن دکترا باشد
گفتگو با هوش مصنوعی