به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران پویا، شیخ کلینی در اصول کافی روایتی را مبنی بر توصیه های امیرالمؤمنین (ع) در آخرین لحظات عمر شریف شان نقل می کند. در فرازهایی از این روایت می خوانیم که حضرت فرمود « … اگر زنده ماندم، خودم صاحب اختیار خون و جانم هستم» این فراز ارتباط به ابن ملجم لعنةالله علیه دارد؛ یعنی او را می بخشم و یا قصاصش می کنم.

حضرت ادامه می دهد «اگر مردم، مردن وعده گاه من است، [اگر گذشت کنم] آن گذشت برای من موجب قرب و برای شما حسنه و ثواب است، پس درگذرید و چشم پوشید، مگر شما نمی خواهید که خدا از شما درگذرد. إن أبق فأنا ولی دمی و إن أفن فالفناء میعادی و إن أعف فالعفو لی قربة و لکم حسنة فاعفوا و اصفحوا … أ لا تحبون أن یغفر الله لکم.

موضوع «عفو» و «صفح» در آیات متعددی از قرآن بیان شده است، از جمله آیات ۱۰۹ بقره، ۱۳ مائده، ۲۲ نور و ۱۴ تغابن. این فراز از کلام حضرت اشاره به آیۀ ۱۰۹ سورۀ بقره دارد. «صفح» را به معنای «پهنا و روی هر چیزی» دانسته اند، از این رو به سطح کاغذ «صفحه» می گویند چون پهنای آن است. معنای صفح «ترک کردن و منصرف شدن» است، از این رو «صفحت عن فلان» به معنای «از گناه فلانی چشم پوشی کردم» است.

در تفاوت معنایی «عفو» و «صفح» گفته شده است که صفح، یک مرتبه برتر و بلیغ تر از عفو است، زیرا در عفو، شماتت و مذمت زبانی نفی نشده است، اما در صفح، علاوه بر بخشش خطا، به خطاکار روی خوش نشان داده می شود و در واقع، خطای او فراموش می شود و هیچ نوع شماتتی نسبت به او انجام نمی شود. پس معنای صفح عبارت است از: روی خوش نشان دادن به خطاکار؛ یعنی علاوه بر این که او را عفو کردم، به او روی خوش هم نشان دادم، یا این که صفحه روی او را دیدم در حالی که به روی خود نیاوردم، یا این که آن صفحه ای را که گناه و جرم او را در آن ثبت کرده بودم ورق زدم و به صفحه دیگر رد شدم. معنای پایانی، از ورق زدن کتاب گرفته شده، گویا کتاب خاطرات او را ورق زده است. امام زین العابدین (ع) در معنای عبارت «فاصفح الصفح الجمیل» (حجر۸۵) فرموده است «یعنی بخشش بدون عتاب»

مرحوم علی اکبر غفاری مصحح کتاب «الکافی» درباره این می نویسد «مقصود حضرت اظهار در گذشت از اصحاب و حلیت خواستن از آنهاست با آنکه کوچک ترین تجاوزی نسبت به آنها نکرده، چنان که پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله هم از امتش حلیت طلبید و یا مقصود در گذشتن نسبت به ضربت خوردن خود اوست، یعنی اگر من مردم، به جان مردم نیفتید و به خاطر من عده ای را نکشید و یا اگر کسی نسبت به شما چنین کرد تا ممکن است از او درگذرید.»

بعد حضرت ادامه می دهد «ای وای، دریغا بر آن غافلی که عمرش علیه خود او حجت شود، یا روزگار زندگی اش او را به بدبختی کشاند، خدا ما و شما را از کسانی قرار دهد که هیچ خواهش و تمایلی او را از اطاعت خدا باز ندارد و پس از مرگ عقوبتی به او نرسد؛ همانا ما مملوک خداییم و به او زنده ایم؛ سپس متوجه امام حسن علیه السلام شد و فرمود: پسر جانم، به جای یک ضربت، یک ضربت بزن و کار ناروا نکن؛ ألا تحبون أن یغفر الله لکم فیا لها حسرة علی کل ذی غفلة أن یکون عمره علیه حجة أو تؤدیه أیامه إلی شقوة جعلنا الله و إیاکم ممن لا یقصر به عن طاعة الله رغبة أو تحل به بعد الموت نقمة فإنما نحن له و به ثم أقبل علی الحسن ع فقال یا بنی ضربة مکان ضربة و لا تأثم. (الکافی (ط - الإسلامیة)، ج۱، ص۲۹۹)

انتهای پیام/