به گزارش خبرگزاری تسنیم، جلسه نقد و بررسی «قربانی طهران»؛ نوشته حامد اشتری در پاتوق کتاب مرکزی برگزار شد. در این برنامه که با حضور حامد اشتری نویسنده این کتاب، جواد سلیمانی امیری، ابراهیم اکبری دیزگاه و مهدی کرد فیروزجایی برگزار شد، به بحث و تبادل نظر درباره «قربانی طهران» و تفاوت بین نوشتن تاریخ و رمان پرداخته شد.

تاریخ مشروطه تاریخ تولد انسان نوین ایرانی است

ابراهیم اکبری دیزگاه با اشاره به موضوع کتاب «قربانی طهران» گفت: این اثر بعد از ۱۱۰ یا ۱۲۰ سال پس از تاریخ مشروطه نگاشته شده است؛ تاریخی که تازه رمان نویس ها به سراغ آن رفته اند. این کار چون به صورت مبنایی انجام شده ارزشمند است؛ زیرا رمان نویس های فعلی، معمولا سطحی و با موضع گیری ایدئولوژیک سراغ این مسائل می روند. مشروطه برای ما مهم است؛ چون نقطه شروع یک تقدیر تاریخی است. انسان ایرانی مسلمان شیعی می خواهد لایه ای به نام تجدد به وجودش اضافه کند. می توان گفت تاریخ مشروطه، تاریخ تولد انسان نوین ایرانی است؛ چون از عالم تکلیف محور وارد عالم حق محور می شود.

«قربانی طهران» سراغ یک ماجرای اصیل ایرانی رفته است

این نویسنده با بیان اینکه ما می توانیم سه نوع مواجهه با زمان داشته باشد، ادامه داد: اولین مواجهه ما می تواند همانند مورخان باشد. مواجهه خاطره نگارانه و مواجهه رمان نویسانه دو نوع رویکرد دیگر است. معمولا در رمان تاریخی این سه با هم خلط می شود. رمان تاریخی یک ویژگی دارد؛ وقتی با زمان گذشته مواجه می شویم از طرف آن صحبت می کنیم که حافظه است. مورخ به نوعی با این ظرف برخورد می کند که مستندگونه است. خاطره نگار سند را تجربه شخصی خود می داند و حوادث را شخصی می کند و خودش شخص تبدیل به سند می شود. رمان نویس به حافظه نقب می زند، واکاوی می کند و از طریق تخیل، عالم جدیدی می سازد که مستقل است و به خودش ارجاع دارد. اشتری در این اثر اهتمام رمان نویسانه دارد. در کتاب، عالم جدیدی برای ما می سازد و در آن علاوه بر شهادت بر گذشته، انتظاری ایجاد می کند که نشانه هایی از آینده دارد.

مشروطه برای رهایی استبداد قاجار بود

در ادامه برنامه سلیمانی امیری نیز با بیان اینکه مقاطع تاریخی حساسی داریم که ارزش رمان نویسی دارد، گفت: رمان نویس نباید آنقدر شخصیت را بپروراند و پر و بالد دهد که از تاریخ فاصله بگیرد. از سوی دیگر، مورخ نیز نباید چنان خشک صرفا به تاریخ بپردازد که هیچ جذابیتی برای مخاطب نداشته باشد. دو نگاه به مشروطه وجود دارد؛ نخست اینکه نهضت مشروطه نهضتی ارزشی در تاریخ ایران است و به همین مناسبت به مدح آن پرداخته اند؛ و دیگری نگاهی است که خلاف این جریان است.

وی اضافه کرد: اگر این نهضت ارزشی و قابل مدح است، این سؤال مطرح می شود که چرا با اینکه مشروطه برای رها شدن از استبداد قاجار بود، ولی به حکومت مستبدتری یعنی پهلوی تبدیل شد؟

جریان نفوذ روشنفکری شیخ فضل الله را بلای دار برد

سلیمانی ادامه داد: چیزی که موجب استحاله این انقلاب شد، لفظ مشروطه بود که به دسیسه انگلیس و کاردار سفارتخانه آن انجام شد. سفارت انگلیس لفظ مشروطه را پیشنهاد داد. تحصن علما و مردم هم در سفارت انگلیس، به این مسیر رفت و مجلس شورای اسلامی تبدیل به مجلس شورای ملی شد که پشت صحنه آن فراماسون ها بودند. به همین جهت بود که شیخ فضل الله به مخالفت پرداخت. فضای سابق تبدیل به استبداد جدیدی مثل استبداد رضاخانی شد. کسی که سر شیخ را بالای دار برد، جریان نفوذی روشنگری در معمم ها و مکلاها بود.

رمان به مثابه آیینه برای مخاطب است

دیزگاه نیز در آخرین بخش برنامه نیز گفت: مورخ سند می سازد که بگوید مقصر که بوده و که نبوده، خاطره نگار درباره خودش حرف می زند، اما رمان نویس درباره تو صحبت می کند. اینکه وقایع را با تخیل می آمیزد و مثل آینه جلوی تو می گذارد که بدانی تو کجا هستی؟ بنابراین استقلال عالم رمان نویس به همین معنی است. رمان نویس با تتو کار دارد. حکایت ۱۲۰ سال انسان ایرانی ما حکایت شخصیت این رمان، یعنی شیخ هاشم کهکی است. شخصیتی که دستش کار می کند اما فکرش کار نمی کند. طلبه کینه خواهی که از قم بر می خیزد و می رود تا شیخ را بزند.

انتهای پیام/