به گزارش خبرگزاری تسنیم از چابهار، شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به ریاست معاون اول رئیس جمهور در آخرین جلسه سال گذشته خود،۲۷ اسفند ۹۷، لایحه توسعه منطقه آزاد چابهار و الحاق هم زمان شهر و بنادر چابهار را به منطقه آزاد تصویب کرد.

از میان ۷ منطقه آزاد ایران، منطقه آزاد چابهار تنها منطقه آزاد ایران و به گواه برخی جهان است که مرز ندارد؛ همه تحلیل گران اقتصادی متفق القولند که مرز، بال مناطق آزاد است، مناطق آزاد را به مرزش می شناسند، باید تسهیل تولید، صادرات و ترانزیت کنند؛ چابهار اما پایه ترین ویژگی برای رسیدن به هدف و ماموریت منطقه آزاد را ندارد.

برای چابهاری در یک روی سکه یک تکیه گاه برای دور زدن تحریم هاست و در روی دیگر، سازمان ها، پژوهشگران و نقشه های بین المللی گواهی می دهند که کم هزینه ترین، مطمئن ترین و ایمن ترین مسیر برای اتصال بازارهای دو کانون جمعیتی جهان شامل ۲۱ کشور حوزه اقیانوس هند با حدود جمعیتی ۲ میلیارد نفر و کشورهای آسیای میانه، قفقاز تا شرق اروپا با حدود جمعیتی ۸۰۰ میلیون نفر است نداشتن مرز قانونی برای منطقه آزادش یعنی هیچ.

دو لایحه برای توسعه منطقه آزاد چابهار هم اکنون در جریان است، اولی همانی که در آخرین جلسه سال گذشته شورای عالی مناطق آزاد تصویب شد و قرار است کل محدوده شهر چابهار را به منطقه آزاد ملحق کند و دومی که منتقدان سرسختی هم در جامعه محلی دارد، الحاق تنها بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به منطقه آزاد چابهار است که هم اکنون در شورای نگهبان منتظر تصویب است.

لایحه دوم که منتقد کم ندارد، شهریور ماه ۹۷، سه ماه پس از تصویب آن در دولت، در صحن علنی مجلس همراه با کلیات لایحه ایجاد ۸ منطقه آزاد و ۱۲ منطقه ویژه اقتصادی جدید تصویب شد و به شورای نگهبان رفت؛ مهرماه ۹۷ شورای نگهبان با آن مخالفت کرد و دوباره به مجلس برگشت؛ در کمیسیون های اقتصادی و شوراها و امورداخلی دوباره بررسی شد اما اینبار صرفا لایحه توسعه منطقه آزاد چابهار؛ این لایحه درحال حاضر منتظر تصویب در شورای نگهبان است.

همه شهر چابهار به منطقه آزاد ملحق شود

معین الدین سعیدی رئیس شورای اسلامی شهرستان چابهار می گوید: این که منطقه آزاد چابهار بخواهد توسعه یابد مورد قبول جامعه محلی و مردم است اما اینکه صرفا بنادر شهید بهشتی و شهیدکلانتری به منطقه الحاق شود و شهر از بندر جدا شود قاعدتا خواست مردم نیست.

وی در گفت وگو با تسنیم می افزاید: ما خواستار این هستیم که کل محدوده شهر به منطقه آزاد چابهار محلق شود و منافع منطقه آزاد چابهار و توسعه متوازن سرمایه گذاری و توسعه شاخص ها به همه مردم برسد.

شهردار چابهار هم می گوید: الحاق تنها بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به منطقه آزاد چابهار ظلم به مردم است، همین حالا بار منطقه آزاد چابهار بر دوش شهر است، منطقه آزاد با بودجه میلیاردی اداره می شود و ما شهر چابهار که یکی از پایین ترین شاخصه های زندگی در دسترسی به شبکه آب، برق و امکانات بهداشتی دارد را با سرانه ۳۰۰ هزار تومان در سال می چرخانیم.

یونس حقانی در گفت وگو با تسنیم می افزاید: با جذابیت های کاذب اقتصادی که منطقه آزاد چابهار ایجاد کرده، روستاییان بحران زده از خشکسالی فوج فوج به چابهار مهاجرت کردند و چابهار با یکی از سرسام آورترین مهاجرت ها، رشد جمعیت ها و حاشیه نشینی ها مواجه است؛ از جمعیت ۱۱۲ هزار نفری شهر چابهار، ۵۶ هزار نفر در سکونت گاهی غیررسمی حاشیه شهر زندگی می کنند که به گواه مراکز آماری پرجمعیت ترین شهر حاشیه نشین نسبت به جمعیت یک شهر و پرسرعت ترین منطقه حاشیه نشین ایران محسوب می شود.

حقانی تاکید می کند: یکی از بارهایی که منطقه آزاد چابهار بر شهر چابهار آورده، توسعه نامتوازن است، سرمایه گذاران تمایلی به سرمایه گذاری در شهر چابهار ندارند و همه متمرکزا در منطقه آزاد جمع شده اند؛ بارها از ما انتقاد می شود که چرا باوجود داشتن بندری به اهمیت چابهار شما برای توسعه فضاهای شهری و احیانا گردشگری سرمایه گذار جذب نمی کنید؛ پاسخ این است که اصلا سرمایه گذاری باوجود معافیت ها و مشوق های منطقه آزاد به شهر نمی آید که ما سرمایه گذار جذب کنیم، مایل هستیم به شدت هم هستیم ولی تاکنون سرمایه گذاری مراجعه نکرده است و سرمایه گذاری ها صرفا در محدوده منطقه آزاد چابهار دپو شده است.

حاشیه نشینی چابهار در فاصله ای کوتاه از منطقه آزاد

انتقادها بالا گرفت، لایحه بزرگ شد

انتقادها از توسعه جزیی منطقه آزاد چابهار و الحاق تنها بنادر به آن، آن قدر از سوی مدیران و مردم محلی زیاد شد که شورای عالی مناطق آزاد در آخرین جلسه خود در سال ۹۷، توسعه شهر و بنادر چابهار را تصویب کرد.

مدیرعامل منطقه آزاد چابهار می گوید: با لایحه ای که در آخرین جلسه شورای عالی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در سال ۹۷ تصویب شده، شهر چابهار، بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری، شهر جدید تیس، یک نقطه منفصل ۵ هزار هکتاری در مرز ریمدان (مرز ایران و پاکستان) و دره لیپار در شرق چابهار به صورت یکجا به منطقه آزاد چابهار ملحق می شود و محدوده فعلی ۱۴ هزار هکتاری منطقه آزاد چابهار به ۶۷ هزار هکتار افزایش می یابد.

عبدالرحیم کردی در گفت وگو با تسنیم درباره سرنوشت لایحه پیشین هم می افزاید: هدف ما در ابتدا از توسعه منطقه آزاد چابهار مرزدار کردن آن و امکان بارگذاری صنایع سنگین بدون محدویت های زیست محیطی بوده است؛ در طرح توسعه اول الحاق شهر هم آمده منتها به دلیل نیاز مبرم منطقه آزاد چابهار به داشتن مرز لایحه اول که الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری است، زودتر ارایه شده است

وی ادامه داد: با الحاق بنادر شهید بهشتی و شهید کلانتری به منطقه آزاد چابهار، بندر رقابتی می شود و با الحاق شهر چابهار به توسعه شاخص های زندگی کمک می شود و الحاق محدوده شرقی چابهار که خارج از شهر است و دره لیپار نام دارد، امکان بارگذاری صنایع سنگین پتروشیمی و فولاد بدون محدودیت زیست محیطی در خارج از خلیج چابهار فراهم خواهد شد و تمامی ماموریت و اهداف محقق می شود.

کردی درباره محدودیت های زیست محیطی برای استقرار صنایع سنگین می گوید: با مطالعات زیست محیطی که به اتفاق سازمان محیط زیست انجام دادیم، در محدوده فعلی منطقه آزاد چابهار امکان بارگذاری بیشتر از چهار میلیون تن فولاد و ۶ میلیون تن محصولات پتروشیمی امکان پذیر نیست و این درحالی است در اسناد بالادستی برنامه توسعه سواحل مکران و برنامه ششم توسعه، سواحل مکران به مرکزیت چابهار باید میزبان بیش از ۱۰ میلیون تن فولاد و ۳۰ میلیون تن محصولات بالادستی و پایین دستی پتروشیمی باشد.

آن طور که کردی می گوید، توسعه شهر (توسعه شاخص ها)، بنادر (مرز دریایی)، نقطه منفصل ریمدان (مرز زمینی) و دره لیپار (بارگذاری صنایع سنگین) تصویب شده است و در قالب لایحه ای به مجلس ارایه شده است؛ اما لایحه جدید هرچند مورد استقبال جامعه محلی قرار گرفته اما منتقد هم کم ندارد، منتقدانی که انتقادشان نه این لایحه که عمکلرد ۲۰ ساله منطقه آزاد چابهار است؛ سردمدارشان امام جمعه با سابقه و پیشکسوت شهر.

محدوه منطقه آزاد چابهار در فاصله ای اندک از حاشیه نشینی این شهرستان

عملکرد منطقه آزاد عملکردی سراسر ضعیف است چه با توسعه چه بدون توسعه

حجت السلام سیدمحمد موسوی از سال ۶۵ تاکنون نماینده ولی فقیه و امام جمعه چابهار است و خیلی بیشتر از عمر منطقه آزاد چابهار (۱۳۷۲) در چابهار بوده است؛ در گفت وگو با تسنیم می گوید: ما از طرح توسعه منطقه آزاد حمایت نمی کنیم و به نظر ما این طرح به دلیل ناموفق بودن منطقه آزاد در کارهایش بوده که حالا می خواهد بیاید در شهر و شهر راهم بگیرد و بگوید این کارهایی که در شهر انجام شده و خارج از حیطه منطقه آزاد با بودجه عمومی بود، بگوید من (منطقه آزاد) انجام دادم.

وی می افزاید: عملکرد منطقه آزاد عملکردی سراسر ضعیف است و آمار و نتیجه ای ندارد که ارایه دهد؛ می خواهد شهر را بگیرد و کارهای اندکی در شهر با بودجه عمومی انجام شده، بشود گزارش کارش.

حجت السلام موسوی تصریح می کند: ما که واقعا با این طرح موافق نیستیم مگر اینکه بیایند و بگویند می خواهند برای مردم چکار کنند و پشتوانه این طرح چیه و آیا شهر را جزو منطقه آزاد کردن برای مردم نتیجه ای خواهد داشت؟ ما می بینیم متاسفانه منطقه آزاد روی زندگی فقرا تاثیری نداشته، پولدارها پولدارتر شدند و فقرا فقیرتر.

نماینده ولی فقیه در چابهار خاطرنشان می کند: تشکیل منطقه آزاد چابهار از اول مبتنی بر سه محور بود؛ صنعت، تجارت و ترانزیت، یعنی منطقه آزاد تجاری، صنعتی و ترانزیتی چابهار؛ باید اول صنعت را در منطقه آزاد فعال می کردند، مواد اولیه چه از داخل و چه خارج با معافیت مالیاتی وارد می شد، این مواد اولیه در صنعت تبدیل به ارزش افزوده می شد، نیاز داخل می آمد داخل و نیاز مازاد به خارج صادر می شد و ترانزیت شکل می گرفت؛ الان به جز تجارت که آن هم همه جنس های خارجی است و خلاف ماموریت های منطقه است، هیچ کدام از عنصرهای منطقه آزاد اجرا نشده است.

هرچند باشد؛ لایحه الحاق یکجای شهر و بنادر چابهار به منطقه آزاد هرچند نظر جامعه محلی را تا حدودی تامین کرده و آن ها را به بهبود شاخص های زندگی در یکی از توسعه نیافته ترین شهرهای ایران امیدوار کرده است اما اضافه شدن بیش از ۱۲۰ هزار نفر جمعیت توسعه نیافته یکجا به منطقه آزاد چابهار تعهدات آن فراگیر بالا می برد.

گزارش از سیدامیرحسین عظیمی

انتهای پیام/