رئیس سازمان انرژی اتمی در مصاحبه تفصیلی با باشگاه خبرنگاران جوان:

صالحی به ابهامات در خصوص توقف صنعت هسته ای کشورمان و علت تعلل چینی ها در همکاری هسته ای با ایران پاسخ داد.

حوزه سیاست خارجی گروه سیاسی باشگاه خبرنگاران جوان، مریم پیک آذر، محمد علیزاده؛ علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی طی سال های اخیر و با امضای برجام به یکی از مهم ترین شخصیت های رسانه ای تبدیل شد و تقریبا هر سوالی راجع به برنامه هسته ای کشور و ابهامات به وجود آمده در آن به این فرد منتهی می شود. صالحی جز معدود مدیران کشور است که متناسب با تحصیلات و حوزه تخصصی اش در سازمان انرژی اتمی ابقا شده است. رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان تحصیلات خود را در دانشگاه آمریکایی بیروت (AUB) و مؤسسه فناوری ماساچوست (MIT) در رشته های فیزیک و مهندسی هسته ای به پایان رسانده، استاد مهندس انرژی در دانشگاه شریف است و در دو دوره ریاست این دانشگاه را نیز بر عهده داشته است.

از علی اکبر صالحی می توان به عنوان یکی از مدیران خوش برخورد در عرصه رسانه نام برد، چراکه معمولا سوال خبرنگاران را با دقت بالایی پاسخ می دهد؛ این مدیر با تجربه در ماه های منتهی به ۲۲ بهمن امسال در های سازمان انرژی اتمی را بر روی خبرنگاران گشود و در مصاحبه با رسانه های مختلف اخبار مهم و گا ه خوش حال کننده ای را از وضعیت فناوری هسته ای کشور در اختیار مردم و رسانه ها قرار داد. وی مصاحبه ای را نیز با باشگاه خبرنگاران جوان انجام داد تا پاسخگوی ذهن کنجکاو خبرنگاران جوان این رسانه باشد.



صالحی در گفت وگوی با باشگاه خبرنگاران جوان با اشاره به مصاحبه های قبلی خود در زمینه خرید لوله های راکتور آب سنگین اراک و ابهامات به وجود آمده در خصوص آن اظهار کرد که در خرید لوله برای راکتور آب سنگین اراک هیچ دور زدنی در کار نبوده است و برخی مسائل را تنها باید افراد معدودی بدانند. وی همچنین با اشاره به گله مندی از همکاری چینی ها در بازطراحی راکتور آب سنگین اراک گفت که مقامات پکن از تحریم های آمریکا در هراسند. علاوه بر این صالحی با اشاره به آب سنگین فریز شده در عمان، مهم ترین خریداران آب سنگین ما را روسیه و آمریکا برشمرد. رئیس سازمان انرژی اتمی در پایان با اشاره به انتقاد های موجود نسبت به اخراج برخی دانشمندان و کارکنان قبلی سازمان پس از برجام تاکید کرد که هیچ دانشمند هسته ای با امضای او اخراج نشده و در عین حال قرار نیست هر لیسانسیه ای با کمی تجربه را دانشمند تلقی کنیم.

در ادامه مصاحبه تفصیلی رئیس سازمان انرژی اتمی با باشگاه خبرنگاران جوان را می خوانید؛



باشگاه خبرنگاران جوان: شما در مصاحبه اخیر خود در یکی از برنامه های تلویزیونی با اشاره به راکتور آب سنگین اراک عنوان کردید که در همان روزهای اول مذاکرات و اجرای تعهدات برجامی لوله های سوخت جایگزین این راکتور را خریداری کرده بودید که فقط تعداد معدودی از افراد نظام نظیر شخص رهبری از آن مطلع بوده اند. این خبر واکنش های متفاوتی را در فضای رسانه ای و مجازی به دنبال داشت، به طوریکه عده ای آن را دور زدن تیم مذاکره کننده قلمداد کردند و برخی نیز مدعی شدند ایران در مذاکرات بازی دوگانه ای را داشته است؛ لطفا در این زمینه تا حدودی شفاف سازی کنید و اطلاعاتی را در اختیار مخاطبین ما قرار بدهید.



صالحی: در مهندسی واژه ای به نام «ریداندنسی» داریم که در اصطلاح عمومی مانند زاپاس خودرو است؛ شما اگر ماشینی داشته باشید که ۴ چرخ دارد، یک چرخ هم برای این است که اگر اتفاقی افتاد، بتوانید از آن استفاده کنید. در صنعت هسته ای نیز با توجه به حساسیت این صنعت به لحاظ ایمنی، برای بسیاری از تجهیزات و وسایل آن «ریداندنسی» را در نظر می گیریم و به خصوص اینکه در جزیره هسته ای یا «نیوکلیر آیلند» یعنی جایی که تجهیزات هسته ای به طور کامل وجود دارد، در نتیجه احتمال هرگونه اتفاقی محاسبه می شود و سوال شما مستثنی از این امر نیست. لوله های خریداری شده برای «کالاندریا» هستند.لوله هایی که خریداری شده بخشی از راکتور است که سوخت وارد آن ها می شود و من دقیق قطر آن را نمی دانم، ولی فرض کنید ۷ الی ۸ سانتی متر است و همچنین طولی معادل ۲ متر دارند. ما تعدادی از آن ها را به دو بخش بالا و پایین جوش می دهیم و سوخت را داخل راکتور گذاشته و آنجا بارگذاری می کنیم. اگر راکتور عوض شود، کالاندریای قبلی دیگر به درد نمی خورد و نیاز به کالاندریای جدید داریم. لذا زمانی که ما مذاکره می کردیم با تاکید بر داشتن زاپاس، لوله هایی را با تعداد بیشتر خریداری کردیم. این موضوع نه تنها اینجا بلکه هر جای دیگری و در رابطه با هر موضوع دیگری قابل کاربرد است. برای مثال پمپی می خرید، اما تنها به یک پمپ اکتفا نمی کنید و برای آن زاپاس هم می خرید که اگر مشکلی پیش آمد کار متوقف نشود.

در خریداری لوله ها برای راکتور اراک هیچ دور زدنی در کار نبوده است

ما در مذاکرات تجربیاتی از گفت وگو های پیشین داشتیم و هشدار های لازم از قبل به مذاکره کنندگان داده شده بود که ممکن است طرف مقابل به تعهدات خود پایبند نباشد؛ بنابر این تمام جوانب را در نظر گرفتیم. دور اندیشی ما از آنجا ناشی شد که در سال های ۸۲ و ۸۳ که فعالیت های هسته ای ابتدا بنا شد به مدت ۶ ماه متوقف شود، ولی این توقف تا ۲ سال طول کشید و آن ها به عهد خود وفا نکردند و سرانجام مقام معظم رهبری دستور دادند که مجددا فعالیت هسته ای شروع شود. بنابر این ما با این تجربه به گونه ای در مذاکرات عمل کردیم که اگر قرار شد زمانی به توانایی قبلی خود برگردیم، در ابعاد فنی مشکلی نداشته باشیم. یعنی به گونه ای نباشد که ما وقتی خواستیم برگردیم پلی را خراب کرده و توان بازگشت را نداشته باشیم. البته در اینجا باید تاکید کنم ما و مذاکره کنندگان همه یک بخش بوده و با هم بودیم. سازمان انرژی اتمی یک واحد مستقل در کشور نیست که بخواهد یک وزارتخانه دیگر را دور بزند. همه اینها زیر نظر مقام معظم رهبری، رئیس جمهور و دبیر شورای عالی امنیت ملی بوده است؛ به طوری که همه نظارت داشتند و مذاکرات را مدیریت می کردند و مسائل به طور هماهنگ شده انجام می شد. در عین حال باید عنوان کنم یک سری جزئیاتی هست که لزومی ندارد بگوییم؛ ممکن است ده ها کار در یک وزارتخانه انجام گیرد و ضرورتی ندارد که همه آن ها را بدانند. چیز هایی که باید ضرورتا در بعد فنی بگوییم، مسئله ای را برای کسی روشن نمی کند. مثلا ما به جای ده تا لوله ۲۰ تا لوله خریدیم. چه ضرورتی دارد بگوییم؟! وقتی شما برخی مسائل و اطلاعات را حتی به نزدیکترین افراد بگویید، ناخواسته این اطلاعات درز پیدا می کند و طرف مقابل ممکن است سوءاستفاده کند. مجسم کنید زمانی را که ما لوله ها را خریده بودیم، طرف مقابل می گفت که شما مشابه این لوله ها را دارید یا ندارید و هزار نوع بهانه دیگر جور می کرد. بنابر این ما در بسیاری از فعالیت هایمان در چارچوب مقررات آژانس پیش بینی هایی را کرده بودیم.

باید تاکید کنم در دوره ای که ما لوله ها را خریداری کرده بودیم، هنوز پروتکل الحاقی امضا نشده بود و مقررات یا قوانین پادمانی بودند و ما در چارچوب آن تصمیم گیری کردیم، در نتیجه هیچ چیزی را خلاف مقررات انجام نداده ایم. به اعتبار اینکه من اشراف قابل توجهی نسبت به مقررات جاری آژانس دارم و ۵ سال نماینده ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی بودم، ما هیچ زمان کاری را نمی کنیم که بر خلاف تعهدات پذیرفته شده مان باشد. ما در چارچوب مقررات فعالیت های خود را انجام دادیم و هیچ دور زدنی در کار نیست. باید تاکید کنم در طول دوران مذاکرات همه با هم بودیم. برخی افراد شکاک هستند و نمی خواهند مسائل را آنگونه که واقعیت دارد ببینند و همیشه به دنبال حاشیه سازی هستند. حتی اگرحرف خوب بزنید، بد استنباط می کنند و حرف بد بزنید، بدتر استنباط می کنند و اینها را نمی شود کاری کرد. ما وقتی می خواهیم بگوییم «لا اله الا الله» می گویند شما گفتید «لا اله»؛ ما می گوییم بگذارید «الا الله» را هم بگوییم، اما آنها می گویند که شما منکر خدا شده اید!

باشگاه خبرنگاران جوان: شما در مصاحبه های قبلی خود انتقاداتی را نسبت به همکاری چینی ها در باز طراحی راکتور آب سنگین اراک مطرح کردید. یکی از موارد مطرح شده در برجام همواره این مسئله بوده است که این توافق فرصتی را فراهم کرده که ما بتوانیم راکتور آب سنگین اراک را باز طراحی کنیم و با فناوری های به روز بهبود بخشیده و ارتقا دهیم. ابتدا آمریکا پیش از خروج از برجام قرار بود این وظیفه را به عهده داشته باشد پس از آن انگلیس و حالا هم چین، اینکه حالا طرح های پایه ای را دانشمندان خودمان طراحی می کنند و فقط نیاز به تایید چینی ها داریم. شما فرمودید که چینی ها کند پیش رفته و ما ممکن است که راه خودمان را ادامه بدهیم و آنها نباید دیگر در این زمینه گله مندی کنند. آیا این امکان وجود دارد که ایرانی ها راکتور آب سنگین اراک را به تنهایی بهبود و ارتقا بدهند؟



صالحی: کندی همکاری چینی ها زمانی شروع شده که بخش عمده کار انجام گرفته و ما قله را گذراندیم و در سرازیری هستیم. طبق برجام کارگروهی برای بازطراحی راکتور آب سنگین اراک تشکیل شد که حتی در قطعنامه ۲۲۳۱ هم به آن اشاره شد و این قطعنامه اعلام کرد که اگر برجام هم بهم خورد نباید پروژه اراک بهم بخورد. لذا این انتظار را داریم که هیچ کندی در همکاری اعضای کارگروه پیش نیاید. متولی کار ایران است، یعنی محاسبات را دانشمندان ایرانی انجام می دهند و آن ها فقط نظارت می کنند که اگر عیب و نقصی داشته باشد اعلام کنند تا ما رفع نقص کنیم. در حال حاضر با توجه به اینکه حدودا ۳ سال از برجام می گذرد، ما بخش قابل توجهی از کار را انجام داده ایم و می شود گفت که از گردنه های سخت گذشته ایم. اما حدود ۳ ماه است که ما شاهد همکاری خوب چینی ها نیستیم و روند همکاری با کندی پیش می رود. با طرف چینی صحبت کردیم اما من اعتراضی به آن مفهوم که برخی رسانه ها تیتر های عجیب و غریب نظیر «هشدار صالحی به چین» می زنند را نداشته ام. ما تنها عنوان کرده ایم از چین به عنوان یک شریک تجاری عمده انتظار داریم به صورت مکمل با ما رفتار کند. چین نیاز به برخی محصولات دارد که ما می توانیم تامین کننده مطمئن برای آن ها باشیم و ما نیاز به محصولاتی داریم که آن ها می توانند تامین کننده قابل اعتمادی برای ما باشند. در عین حال بسیاری از آراء ما در صحنه بین المللی تقریبا به یکدیگر نزدیک است، لذا ما با چین یک احساس نزدیکی خاص می کنیم و در فعلیت یافتن برجام آن ها پشتوانه خوبی بودند.

چینی ها گفتند که از تحریم های آمریکا هراس دارند!

وقتی ما از طرف چینی پرسیدیم که چرا تعلل می کنید و برای قرارداد جدید یکسری شرط هایی را گذاشته اید که در جهت همکاری نیست، پاسخ دادند که نگران تحریم های آمریکا علیه شرکت هایمان هستیم، زیرا شرکت های ما با ایالات متحده هم کار می کنند. در مقابل ما به آنها گفتیم که این پروژه در چارچوب برجام است و مستثنی شده، ولی آنها بسیار محتاطانه رفتار می کنند و می گویند صبر کنید! با این حال ما کار را پیش می بریم و متوقف نشده ایم، ولی آن نظارت و بازبینی که آنها باید انجام دهند مقداری کند شده است. ما می خواهیم درست در زمانی که اعلام کرده ایم کارها انجام شود. اگر همه چیز به خوبی پیش رود و مسائل تامین مالی نیز برطرف شود، می توانیم در زمان مقرر بتوانیم کلید تست راکتور اراک را بزنیم. وقتی یک راکتور به پایان می رسد، نمی تواند شروع به کار کند. راکتور اراک هم مانند نیروگاه اتمی بوشهر به حدود ۳ سال تست نیاز دارد. امیدواریم طبق زمان بندی که انجام داده ایم کارها به خوبی پیش برود.

باشگاه خبرنگاران جوان: کشور ما با اجرایی شدن برجام ملزم شد مقداری آب سنگین را به خارج از کشور منتقل کند که در پی آن، حجم بالایی از آب سنگین در عمان فریز شده و به گفته برخی رسانه ها قرار بر این شد که مشتری هایی برای آن پیدا شده و به فروش برسد. سرنوشت آب سنگین در مسقط به کجا رسیده است و کدام کشورها آن را خریداری کردند؟

صالحی: خواهش من این است که شما به آن فراز برجام که در آن به تعهد ایران در ارتباط با آب سنگین اشاره شده نگاهی بیندازید و برای مردم عزیز هم اطلاع رسانی کنید؛ در آنجا بطور واضح گفته شده است که جمهوری اسلامی ایران مقدار آب سنگینی که برای راکتور اراک نیاز دارد حدود ۶۵ تن است، اما ما یک ۶۵ تن اضافه را هم با استناد بر منطق «ریداندنسی» یا همان زاپاس ذخیره کرده ایم و در اختیار داریم تا اگر اتفاقی افتاد، آب سنگین به اندازه کافی داشته باشیم؛ لذا به طور جمعی توافق کردیم ۱۳۰ تن آب سنگین را در کشور داشته باشیم و هر آنچه اضافه بر ۱۳۰ تن است را در اختیار خریدار خارجی قرار دهیم.

آمریکا و روسیه خریداران عمده آب سنگین ما هستند

باشگاه خبرنگاران جوان:یعنی الان آب سنگین فریز شده در عمان فروخته شده است؟

صالحی: بله ما تا به امروز آب سنگین زیادی را به خریداران خارجی فروخته ایم. عمده خریداران آب سنگین ما دو کشور روسیه و آمریکا بوده اند.