نظریات و رهنمودهای بزرگان جهان <a href="/fa/dashboard/ ir/ائمه معصومین سلام الله علیهم" class="text info">ائمه معصومین سلام الله علیهم</a> در رابطه با خوردن و آشامیدن در سیره نبوی
خوردن و آشامیدن در سیره نبوی
شیوه و روش عملی رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) را سیره نبوی گویند. یکی از سیره های آن حضرت سیره و روش پیامبر در خوردن و آشامیدن است.
فهرست مندرجات
۱ - پیامبر و آداب غذا خوردن
۲ - قناعت و سادگی پیامبر در خوردن غذا
۳ - غذاهای مورد علاقه پیامبر
۴ - میوه های مورد علاقه پیامبر
۵ - پیامبر و آداب آشامیدن
۶ - عناوین مرتبط
۷ - پانویس
۸ - منبع
۱ - پیامبر و آداب غذا خوردن
[ویرایش]
رسول خدا (صلی الله علیه و آله وسلّم) به حضرت علی (علیه السّلام) فرمود: «ای علی! هنگام غذا خوردن "بسم الله" و بعد از غذا "الحمدلله" بگو که فرشتگان موکّل بر تو، تا پایان غذا از نوشتن ثواب برای تو بیکار نمانند.» [۱] [۲] آن حضرت در حدیث دیگری فرمود: «چون سفره را برای تو بچینند، بگو: "سپاس آفریدگار عالمیان را. بار خدایا! این سفره را برای من نعمت مشکور قرار ده و توفیق شکر آن را به من عنایت فرما"» [۳] [۴] [۵] و در روایت دیگر فرمود: «هر کس، خرده های غذایی را ـ که از سفره می ریزد بخورد ـ تا زنده است، در وسعت روزی خواهد بود و نسل او از مرض جذام در امان خواهد ماند.» [۶] [۷] [۸]
خاتم انبیا (صلی الله علیه و آله وسلّم) چون گوشت می خورد، سرش را به زیر نمی افکند، گوشت را بالا می آورد و با دندانش از استخوان جدا می کرد. [۹] از هر دو دست در هنگام خوردن کمک می گرفت. [۱۰] پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) می فرمود: «هنگام خوردن، کفش هایتان را بکنید که مایه آسایش شماست.» [۱۱] با دست می خورد و از سر انگشتانش استفاده می کرد. این باعث می شد تا لقمه ها کوچک شده، به خوبی جویده شوند و از سوی دیگر، پرخوری رخ ندهد. با سه انگشت می خورد و گاهی انگشت چهارم را به کمک می گرفت. با دو انگشت نمی خورد و می فرمود: «این نوع خوردن، شیطانی است.» غذای داغ نمی خورد و می فرمود: «بی برکت است و آفریدگار آتش به ما نمی تاباند؛ پس بگذارید سرد شود.»، پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) به خوردنی ها و نوشیدنی ها فوت نمی کرد. [۱۲] افراد را از نگاه کردن به لقمه دیگران بر سر سفره باز می داشت. شب ها پس از نماز عشاء، شام میل می کرد و می فرمود: «شام خوردن را ترک نکنید؛ زیرا ترک آن، باعث خرابی بدن می شود.» [۱۳] وی می فرمود: «ما گروهی هستیم که تا گرسنه نشویم نمی خوریم و هنگامی که کامل می خوریم، سیر نمی شویم؛ بلکه چند لقمه پیش از سیر شدن کامل، از خوردن دست می کشیم که برای تندرستی مفید است.» دعوت از خویشان، نیکان و بینوایان را تشویق می فرمود. پیش از خوردن، دستش را می شست یا وضو می گرفت و می فرمود: «خجستگی و برکت غذا در وضوی پیش و پس از خوردن شماست.» [۱۴]
۲ - قناعت و سادگی پیامبر در خوردن غذا
[ویرایش]
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «چیزی برای رسول خدا، محبوب تر از این نبود که همیشه گرسنه و ترسان از خدای متعال باشد.» [۱۵] عیسی بن قاسم می گوید که به امام صادق (علیه السّلام) عرضه داشتم، از پدرتان، چنین روایت شده است: «هیچ گاه پیامبر از نان گندم، سیر نشد. آیا این مطلب درست است؟» فرمود: «خیر؛ چرا که ایشان هرگز نان گندم نخورد و از نان جو هم شکم سیری نخورد....» [۱۶]
عایشه گوید: «شکم پیغمبر، هرگز سیر نشد.» منظور عایشه، «آکندن شکم از غذاست». آن حضرت، همچون مردمان عادی نبود که بر سر سفره های رنگین می نشینند و معده را از غذا پر می کنند. این حالت، بدن را می فرساید، بی حالی، خواب آلودگی و تنبلی می آورد و حال نیایش را از آدمی می رباید. [۱۷]
پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) برای دوری از گردن فرازی، روی زمین می نشست و غذا می خورد. هنگام خوردن بر چیزی تکیه نمی زد و می فرمود: «تکیه داده، غذا نمی خورم.» اگر به هر دلیلی نمی خواست غذایی را بخورد، از آن عیبجویی نمی کرد [۱۸] [۱۹] و هرگاه خود غذایی نمی خورد، دیگری را از آن منع نمی کرد. ظرف غذا را تمیز می ساخت و می فرمود: «ته مانده غذا پر برکت ترین قسمت آن است. [۲۰] تا آنجا که ممکن بود، تنها غذا نمی خورد و می فرمود: «برای خوردن، دور هم جمع شوید که خجستگی و برکت در این کار است.» [۲۱] [۲۲] اگر با دیگران غذا می خورد، اول از همه شروع می کرد و برای اینکه دیگران خجالت نکشند، آخرین کسی بود که از خوردن دست می کشید. [۲۳]
وی می فرمود: «دل هایتان را با زیاد خوردن و زیاد نوشیدن نَمیرانید. دل ها همانند کشتزاراند که هرگاه آبشان بسیار شود، می میرند. [۲۴] [۲۵] محبوب ترین غذا برایش غذایی بود که افراد بسیاری برای خوردن آن بر سر سفره بنشینند. [۲۶] از آنچه برابرش بود، می خورد. اگر جایی مهمان بود، برای صاحب غذا دعا و دیگران را به این کار تشویق می کرد تا سنت سپاسگزاری از دیگران در اجتماع رونق گیرد.» [۲۷]
مردی یهودی از اهالی شام پرسید: «مردم فکر می کنند که عیسی، مرد زاهدی بود»، امیرمؤمنان (علیه السّلام) در جواب فرمود: «همین گونه است و محمد (صلی الله علیه و آله وسلّم) زاهدترین پیامبران بود؛ چرا که علاوه بر داشتن کنیزها، سیزده زن نیز داشت و با این همه، هیچ گاه نشد که سفره ای جمع شود و غذایی در آن مانده باشد. هرگز نان گندم نخورد و از نان جو نیز
[]وی در حدیثی دیگر فرمود: «از پیغمبرِ پاک و پاکیزه ات، پیروی کن که لاغرترین اهل دنیا؛ و از لحاظ خوردن، گرسنه ترین آنها بود، و گرسنه از دنیا رفت و به سلامت وارد آن دنیا شد.» [۲۸] آن بزرگوار، هنگام غذا خوردن، پاهای خود را جمع می کرد و مانند نمازگزار می نشست؛ مگر آنکه یکی از زانوها و قدم ها را روی زانو و قدم دیگر می گذاشت و می فرمود: «من بنده ام و مانند بندگان غذا می خورم و می نشینم.» [۲۹]
۳ - غذاهای مورد علاقه پیامبر
[ویرایش]
خاتم انبیا (صلی الله علیه و آله وسلّم) درباره نان چنین دعا می کرد: «خداوندا! به نان ما برکت ده! بین ما و آن جدایی میفکن! اگر نان نباشد، نمی توانیم نماز بخوانیم و روزه بگیریم و واجبات الهی را انجام دهیم.» [۳۰] [۳۱] پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) نان و روغن می خورد؛ و از گوشت گوسفند، سردست و کتف را دوست داشت. [۳۲]
حضرت رسول (صلی الله علیه و آله وسلّم) هفت قسمت از گوسفند را نمی خورد: نرینه، بیضه ها، بولدان (مثانه)، کیسه صفرا، غده ها، فرج و خون.
روزی «عثمان بن عفان» فالوده ای برای پیامبر آورد. حضرت از آن خورد و پرسید: «این چیست؟» عثمان گفت: «پدر و مادرم فدایت باد! عسل و روغن را در دیزی سنگی می ریزیم و روی آتش می گذاریم و آن را می جوشانیم؛ بعد گندم آسیاب شده را با آن مخلوط می کنیم تا بپزد. سپس همین غذایی می شود که می بینید.» حضرت فرمود: «این غذایی پاکیزه است.» عسل را یکی از دو شفایی می دانست که خداوند، آفریده است و می فرمود: «دارویی برتر از خوردن عسل نیست.»
نان جو سبوسدار میل می کرد [۳۳] و غذایش بیشتر، آب و خرما بود. گوشت را بیشتر از هر غذایی دوست می داشت و می فرمود: «گوشت، بر قوه شنوایی می افزاید و سَرور غذاهای این جهان و آن جهان است و اگر از خدایم بخواهم هر روز مرا از آن بهره مند کند، انجام خواهد داد.» گوشت را همواره با ترید و کدو حلوایی می خورد و به عایشه می فرمود: «ای عایشه! هرگاه دیگ را بار می گذارید، کدو در آن بسیار بریزید که دل غمگین را شاد می کند.» [۳۴] خرما و شیر را همواره ستایش می کرد و آنها را دو خوردنی پاکیزه می نامید. [۳۵] [۳۶] غذایی را که سیر داشت نمی خورد و آن را به دیگران می داد تا بخورند؛ زیرا دیگران به اندازه او با مسلمانان و غیرمسلمانان سر و کار نداشتند و بوی سیر آنان، چندان مردم را نمی آزرد. [۳۷] به سرکه علاقه داشت، کشمش خیسانده در آب را می خورد و آب کشمش را پیش از تبدیل آن به شراب می نوشید. [۳۸]
۴ - میوه های مورد علاقه پیامبر
[ویرایش]
امام صادق (علیه السّلام) فرمود: «چون میوه ای تازه برای رسول خدا می بردند، آن را می بویید و بر چشم می نهاد و می فرمود: «خداوندا! چنان که در ابتدا، میوه را در حال سلامتی و عافیت به ما دادی، تا آخر آن را در عافیت و سلامت نگاه دار.» [۳۹] هرگاه که پیامبر، انار میل می فرمود، کسی را در خوردن آن شریک نمی کرد. [۴۰] وی خیار را با نمک و خرما میل می کرد [۴۱] و محبوب ترین میوه ها برایش، میوه های آبدار مانند خربزه و انگور بود. خربزه را با نان و شکر و بسیاری اوقات با خرما می خورد و می فرمود: «میوه های نوبر بخورید و بهترین آنها انار و ترنج است. بوی پیامبران و دخترم فاطمه، بوی خوش گلابی است. [۴۲] گلابی بخورید که بر حافظه می افزاید و اندوه دل می برد و فرزند را زیبا می کند.» [۴۳]
به کدوی تنبل و خرما را دوست داشت و در میان سبزی ها به کاسنی، ریحان و سبزی های نرم علاقه داشت.
۵ - پیامبر و آداب آشامیدن
[ویرایش]
خاتم انبیا (صلی الله علیه و آله وسلّم) هنگام آشامیدن، «بسم الله» می گفت و یکی دو جرعه می نوشید و بعد از اندکی درنگ، خدا را ستایش می کرد. بار دیگر با گفتن «بسم الله» شروع می کرد. این کار را سه بار تکرار می فرمود و در پایان نیز «الحمدلله» می گفت. آب را می مکید و نمی بلعید. هنگام آشامیدن، نفس نمی کشید و اگر می خواست نفس بکشد، ظرف آب را از دهانش دور نگه می داشت. [۴۴]
امیرمؤمنان (علیه السّلام) فرمود: «هرگاه پیامبر (صلی الله علیه و آله وسلّم) در آبی دعا می خواند، ظرف را به نزدیک دهان می برد و تا آنجا که خدا می خواست دعا می کرد؛ بدون اینکه در آن، آب دهانی بیندازد.» [۴۵] ایشان با کف دست، آب می نوشید و هنگامی که آب در کف دستش بود، می فرمود: «ظرفی پاکیزه تر از دست نیست.» [۴۶] بهترین آشامیدنی برایش آب شیرین بود و همواره می فرمود: «عالی ترین نوشیدنی ها در دنیا و آخرت، آب است.» [۴۷]
در کاسه های چوبی، چرمی و سفالی می نوشید و خوشش می آمد که در پیاله شامی (پیاله ای شیشه ای که از شام می آوردند و آب را خنک نگه می داشت) بیاشامد و می فرمود: «این، پاکیزه ترین ظرف شماست.» [۴۸]
در حدیثی فرمود: «خربزه را گاز بزنید؛ تکه تکه نکنید.خربزه میوه ای خجسته، پاکیزه گر دهان، تقویت کننده قلب، سفید کننده دندان و خشنود کننده خداوند است. بوی خوشش از عنبر و آبش از کوثر و گوشتش از بهشت و لذتش از مینوست و خوردن آن عبادت به شمار می آید.» [۴۹]
۶ - عناوین مرتبط
[ویرایش]
خوردن و آشامیدن در قرآن؛ خوردن؛ اطعام.
۷ - پانویس
[ویرایش]
| ۱. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۳۵۴.
---|---
۲. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۱۶۶، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۳. | ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۹۲، قم، نشر مؤسسه آل بیت، ۱۴۱۵ق.
۴. | ↑ تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۱۷، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، بیروت، نشر دارالمعارف، ۱۳۸۳ق.
۵. | ↑ تمیمی مغربی، نعمان بن محمد، دعائم الاسلام، ج۲، ص۱۲۰، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، بیروت، نشر دارالمعارف، ۱۳۸۳ق.
۶. | ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ص۳۴۰، بیروت، نشر دار صادر، ۱۳۹۰ق.
۷. | ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ص۴۵۹، بیروت، نشر دار صادر، ۱۳۹۰ق.
۸. | ↑ کلینی، فروع کافی، ج۶، ص۲۸۵، تحقیق علی اکبر غفاری، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، بی تا.
۹. | ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۱۶، ص۲۴۵، بیروت، انتشارات دار احیاء.
۱۰. | ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل، ج۹، ص۷، قم، نشر مؤسسه آل بیت، ۱۴۱۵ق.
۱۱. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۱۸۱، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۱۲. | ↑ سیوطی، جلال الدین، الجامع الصغیر، ج۵، ص۳۶۵، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۱ق.
۱۳. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۲۰، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۱۴. | ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۲، ص۴۲۵، بیروت، نشر دار صادر، ۱۳۹۰ق.
۱۵. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۱۴، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۱۶. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۱۴، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۱۷. | ↑ قسطلانی، احمدبن حنبل، المواهب اللدنیه، ج۲، ص۱۱۸، بیروت، نشر دارالکتب العلمیه، ۱۹۹۶م.
۱۸. | ↑ صدوق، ابوجعفر محمد، ثواب الاعمال، ص۷۹، تهران، نشر کتابفروشی اسلامیه، ۱۳۹۶ق.
۱۹. | ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۴، ص۹۰، قم، نشر انصاریان، ۱۳۸۲ش.
۲۰. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۲۹-۲۳۰، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۲۱. | ↑ صدوق، ابوجعفر محمد، من لایحضره الفقیه، ج۲، ص۸۱، مشهد، آستان قدس رضوی.
۲۲. | ↑ بحرانی، هاشم، حلیه الابرار، ج۱، ص۲۸۶، قم، نشر المطبعه العلمیه، ۱۳۵۶ش.
۲۳. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۲۰، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۲۴. | ↑ فتال نیشابوری، محمد، روضه الواعظین، ص۴۵۷، مصحح غلام حسین مجیدی، قم، انتشارات دلیل ما، ۱۳۸۱ش.
۲۵. | ↑ غزالی، ابوحامد، مشکاه الانوار، ص۱۶۲، قاهره، انتشارات دارالقومیه، ۱۹۶۴م.
۲۶. | ↑ طبری، محمد بن جریر بن رستم، دلائل الامامه، ص۱۱، قم، نشر بنیاد بعثت، ۱۴۱۳ق.
۲۷. | ↑ سجستانی، سلیمان بن اشعث، سنن ابی داوود، ج۲، ص۲۱۸، ری، نشر دارالسلام، ۲۰۰۰م.
۲۸. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۱۵، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۲۹. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۱۷، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۳۰. | ↑ کلینی، محمد بن یعقوب، اصول کافی، ج۵، ص۷۳، قم، نشر انصاریان، ۱۳۸۲ش.
۳۱. | ↑ برقی، احمد بن محمد، المحاسن، ج۲، ص۵۸۶، بیروت، نشر دار صادر، ۱۳۹۰ق.
۳۲. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۲۶، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۳۳. | ↑ بخاری، محمد بن اسماعیل، صحیح بخاری، ج۶، ص۲۰۴، بیروت، انتشارات دارالفکر، ۱۴۲۵ق.
۳۴. | ↑ قمی، عباس، فیض القدیر، ج۵، ص۲۶۳، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۶ش.
۳۵. | ↑ متقی هندی، علاءالدین علی بن حسام، کنز العمال، ج۷، ص۱۰۹، حیدرآباد، بی نا، بی تا.
۳۶. | ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل، ج۴، ص۱۰۶، قم، نشر مؤسسه آل بیت، ۱۴۱۵ق.
۳۷. | ↑ ابن حنبل، احمد، احادیث المهدی من مسند احمد بن حنبل، ج۵، ص۹۵، قم، انتشارات نشر اسلامی، ۱۴۱۷ق.
۳۸. | ↑ نیشابوری، مسلم، صحیح مسلم، ج۶، ص۱۰۲، ری، نشر دارالسلام، ۲۰۰۰م.
۳۹. | ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۹۲، قم، نشر مؤسسه آل بیت، ۱۴۱۵ق.
۴۰. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۱۹، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۴۱. | ↑ ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی طالب، ج۱، ص۱۲۷، بیروت، نشر دارالاضواء، ۱۴۱۲ق.
۴۲. | ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل، ج۱، ص۴۳۴، قم، نشر مؤسسه آل بیت، ۱۴۱۵ق.
۴۳. | ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ج۱، ص۷۵، قم، جامعة المدرسین، ۱۴۱۴ق.
۴۴. | ↑ طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الاخلاق، ج۱، ص۶۱، قم، جامعة المدرسین، ۱۴۱۴ق.
۴۵. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۲۳، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۴۶. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۳۱، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۴۷. | ↑ نوری طبرسی، حسین، مستدرک الوسایل، ج۳، ص۱۳۰، قم، نشر مؤسسه آل بیت، ۱۴۱۵ق.
۴۸. | ↑ طباطبایی، محمد حسین، سنن النبی، ص۲۲۵، ترجمه لطیف راشدی، قم، انتشارات تهذیب، ۱۳۸۵ش.
۴۹. | ↑ مجلسی، محمد باقر، بحار الانوار، ج۶۲، ص۲۹۶، بیروت، انتشارات دار احیاء.
۸ - منبع
[ویرایش]
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خوردن و آشامیدن»، تاریخ بازیابی ۹۵/۶/۰۸.
رده های این صفحه : آداب اسلامی | آداب خوردن و آشامیدن | اخلاق اسلامی | سیره پیامبر | مقالات پژوهه
- نمایش تاریخچه
- ویرایش
- درج مطلب
- آخرین مطالب اضافه شده
- اشتراک گذاری
جعبه ابزار
- صفحه تصادفی
- فهرست الفبایی
- راهنمای ویکی فقه
سیاست و ضوابط: تلاش ویکی فقه تدوین دانشنامه ایی در حوزه علوم اسلامی است. یکی از سیاست های اصلی آن رعایت احترام به صاحبان نظریه است. اتقان و مستند بودن مطالب یکی دیگر از سیاست هاست که در نگارش مطالب باید رعایت شود. تدوین مطالب توسط طلاب قم، مشهد، نجف و سایر حوزه های علمیه با رعایت اتقان و استناد، انجام می شود.
*
- https://fa.wikifeqh.ir/%D8%AE%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%86_%D9%88_%D8%A2%D8%B4%D8%A7%D9%85%DB%8C%D8%AF%D9%86_%D8%AF%D8%B1_%D8%B3%DB%8C%D8%B1%D9%87_%D9%86%D8%A8%D9%88%DB%8C
گفتگو با هوش مصنوعی
💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «نظریات و رهنمودهای بزرگان جهان ائمه معصومین سلام الله علیهم در رابطه با خوردن و آشامیدن در سیره نبوی» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.