دحوالارض به چه معناست؟

«دحو» به معنای گسترش است و بعضی نیز آن را به معنای تکان دادن چیزی از محل اصلی اش تفسیر کرده اند. منظور از دحوالارض (گسترده شدن زمین) این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها، به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند. از طرف دیگر، زمین در آغاز به صورت پستی ها و بلندی ها یا شیب های تند و غیرقابل سکونت بود. بعدها باران های سیلابی مداوم باریدند، ارتفاعات زمین را شستند و دره ها گستردند. اندک اندک زمین های مسطح و قابل استفاده برای زندگی انسان و کشت و زرع به وجود آمد. مجموع این گسترده شدن، «دحو الارض» نام گذاری می شود.

دحوالارض در کلام خدا

روز دحوالارض، مورد توجه فراوان اهل بیت علیهم السلام بوده است و درباره فضیلت ها و اعمال این روز احادیثی وارد شده است و در چند آیه از قرآن کریم نیز به آن اشاره شده است. به گفته مفسرین، آیه شریفه «والارض بعد ذلک دحیها؛ و زمین را بعد از آن با غلتانیدن گسترش داد» (نازعات: ۳۰) اشاره به دحوالارض دارد و «منظور از آن نیز این است که در آغاز، تمام سطح زمین را آب های حاصل از باران های سیلابی نخستین فراگرفته بود. این آب ها به تدریج در گودال های زمین جای گرفتند و خشکی ها از زیر آب سر برآوردند و روز به روز گسترده تر شدند تا به وضع فعلی درآمدند.» و نخستین برآمدگی نیز که آشکار شد، کعبه بوده است.

در این باره در آیه دیگری به بیانی دیگر می خوانیم: «و هو الذی مد الارض؛ و اوست کسی که زمین را گسترش داد». (رعد: ۳)

در تفسیر این آیه نیز آمده است: «خداوند زمین را به گونه ای گسترد که برای زندگی انسان و پرورش گیاهان و جانداران آماده باشد؛ گودال ها و سراشیبی های تند و خطرناک را به وسیله فرسایش کوه ها و تبدیل سنگ ها به خاک پر کرد و آنها را مسطح و قابل زندگی ساخت؛ درحالی که چین خوردگی های نخستین آن، به گونه ای بودند که اجازه زندگی به انسان را نمی دادند».

همچنین از امیرالمؤمنین (ع) روایت شده است که فرمودند: «اولین رحمتی که از آسمان به زمین نازل شد، در بیست و پنجم ذی القعده بود. کسی که این روز را روزه داشته و شبش را به عبادت بایستد، عبادت ۱۰۰ سال را که روزش را روزه و شبش را در عبادت باشد، خواهد داشت. هر گروهی که در این روز برای ذکر پروردگار بزرگشان گرد هم آیند، پراکنده نمی گردند مگر این که خواسته آنان داده می شود. در این روز یک میلیون رحمت نازل می شود که ۹۹ هزار تای آن برای روزه داران این روز و عبادت کنندگان این شب خواهد بود.»

در این روز رسول خدا (ص)، به قصد حجة الوداع از مدینه با ۱۰۴ هزار یا ۱۲۴ هزار و حضرت فاطمه (ع) و تمامی اهل بیت خود از راه شجره به مکه عزیمت نمودند.

آداب و اعمال ویژه روز بیست و پنجم ذی القعده

زمین، گاهواره زندگی انسان و تمام موجودات زنده است، که با تمام کوه ها، دریاها، دره ها، جنگل ها، چشمه ها، رودخانه ها، معادن و منابع گران بهایش، نشانه ای از نشانه های آفریدگار به شمار می آید که آن را گسترانیده است. روز دحوالارض روز گسترش زمین روز بسیار مبارکی است و آداب و اعمال ویژه ای دارد؛ از جمله:

۱. روزه داشتن که ثواب ۷۰ سال عبادت را دارد.

۲. احیا و شب زنده داری شب دحوالارض که برابر با یک سال عبادت است.

۳. ذکر و دعا.

۴. انجام غسل به نیت روز دحوالارض

۵- خواندن دو رکعت نماز، نزدیک ظهر به این کیفیت: در هر رکعت بعد از حمد پنج مرتبه سوره الشمس بخواند و آنگاه بعد از سلام نماز بگوید: «لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظیم»

و سپس این دعا را بخواند:

یا مقیل العثرات اقلنی عثرتی یا مجیب الدعوات اجب دعوتی یا سامع الاصوات اسمع صوتی و ارحمنی و تجاوز عن سیئاتی و ما عندی یا ذالجلال و الاکرام.

ای درگذرنده لغزش ها، از لغزشم درگذر! ای اجابت کننده دعاها! دعایم را مستجاب کن! ای شنوای آوازها! صدایم را بشنو و به من رحم کن و از بدی هایم و آنچه نزد من است درگذر! ای صاحب جلالت و بزرگواری.

زیارت حضرت رضا(ع) در این روز را از بهترین اعمال مستحب و از سنت های مؤکد شمرده اند.

منابع:

- مفاتیح الجنان

- کتاب دروس هیات علامه حسن زاده آملی

http://www.۵۹۸.ir/fa/news/۱۶۹۹۷۰