هر چند پس از فروپاشی شوروی سابق ، حضور هند در آسیای مرکزی با افت و خیز زیادی مواجه بوده اما در سالهای اخیر این رویه تغییر کرده و دهلی نو با اهدافی خاص گام در این منطقه نهاده است.

به گزارش خبرنگار دفتر منطقه ای خبرگزاری فارس، در تاریخ ۲۹ اکتبر نشست ویدئویی بین وزرای خارجه هند و کشورهای آسیای مرکزی در قالب ۵+۱ برگزار شد که در این جلسه شرکت کنندگان در مورد مسائل توسعه منطقه بحث و گفت وگو کردند.

به ویژه در این نشست موضوع گفت وگو توسعه راهروهای حمل و نقل و مبارزه با ویروس کرونا و همچنین مسائل امنیتی مورد بررسی قرار گرفت.

« آرتم دانکوف» کارشناس سیاسی منطقه در مطلبی به برنامه های هند برای نزدیک شدن به منطقه و عوامل موثر در اجرای آنها پرداخته است.

در این مطلب آمده است: سیاست هند در آسیای مرکزی پس از اتحاد جماهیر شوروی ناپایدار بوده و در دوره های کوتاه فعالیت سیاسی و اقتصادی این کشور رو به افزایش بوده و به دنبال آن دوره هایی با کاهش حضور این کشور در منطقه مواجه بوده ایم.

در ده سال اول پس از فروپاشی اتحاد شوروی، آسیای مرکزی همچنان به طور عمیق در حاشیه سیاست خارجی هند قرار داشت، سپس در اوایل سال ۲۰۰۰ هند تلاش کرد تا به یکی از کشورهایی تبدیل شود که توانایی تأثیرگذاری بر کشورهای منطقه را دارند.

به طور خاص هند شروع به کمک اقتصادی و کمک های علمی و فنی به کشورهای آسیای مرکزی کرد. مراکز فناوری اطلاعات با سرمایه های هندی در پایتخت تمام کشورهای آسیای مرکزی افتتاح شد. در چارچوب برنامه دولت برای همکاری های اقتصادی به کشورهای منطقه سهمیه ای برای آموزش و توسعه حرفه ای متخصصان در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی هند اختصاص داده شده است. با این حال بعد از سال ۲۰۰۵ علاقه به منطقه در هند دوباره کمرنگ شد.

در ژوئن ۲۰۱۲ رهبری هند از آغاز یک پروژه سیاسی جدید با هدف تقویت موقعیت هند در آسیای مرکزی تحت عنوان «اتصال آسیای مرکزی» خبر داد.

دوره جدید توسعه روابط سیاسی با کشورهای آسیای مرکزی در زمینه تقویت تعامل استراتژیک و نظامی - سیاسی و مشاوره در مورد مسائل افغانستان ؛ توسعه همکاری اقتصادی چندجانبه صورت گرفت اما فقط در طی چند سال هند توانسته حضور خود را در منطقه تقویت کند.

پس از بازدید «نارندرا مودی» نخست وزیر هند از پنج جمهوری آسیای مرکزی در سال ۲۰۱۵ و بعد از آن پیوستن هند به سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۱۷ و ایجاد برنامه گفتگوی هند و آسیای مرکزی در سال ۰۱۹ ، دهلی نو تعدادی از ابزارها و فرصت های اضافی برای توسعه روابط با کشورهای منطقه را بدست گرفت.

علاقه و منافع دهلی نو در آسیای مرکزی

هند بدون شک نفوذ خود را در آسیای مرکزی ایجاد و گسترش خواهد داد و کشورهای منطقه از ابتکارات آن حمایت خواهند کرد. با این حال در حال حاضر دهلی نو از موقعیت های اقتصادی ، سیاسی و امنیتی آسیای مرکزی که توسط روسیه و چین اشغال شده است، فاصله دارد.

نخست، رشد قدرت اقتصادی، نظامی و وزن سیاسی چین و همچنین ایجاد اتحاد بین پکن و پاکستان، دهلی نو را بسیار نگران کرده است.

در این شرایط، دهلی نو در حال تشدید روابط با کشورهای آسیای مرکزی است که به تنوع بخشیدن به روابط خارجی علاقه نشان می دهند. این امر امکان اجرای مفهوم تشکیل «عقبه استراتژیک» در برابر مخالفان آنها را فراهم می کند.

ثانیا ، در دراز مدت هند علاقه مند است به مواد خام و بازارهای منطقه دسترسی پیدا کند. به طور خاص دهلی نو توجه خود را به پروژه خط لوله گاز تاپی از ترکمنستان به اقیانوس هند، منابع نفتی، اورانیوم ، فلزات غیر آهنی و نشان داده است.

ثالثا ، موضوع افغانستان در سیاست خارجی هند است وقتی که آسیای مرکزی را به عنوان یک پایه استراتژیک برای یک سیاست فعال در همسایگی افغانستان در نظر بگیرید.

رقابت با همسایگان

در حال حاضر می توان گفت رشد نفوذ سیاسی هند و حضور اقتصادی در آسیای مرکزی طی ۳۰ سال گذشته برای تأمین منافع این کشور در منطقه کم و ناکافی بوده است. این امر به چند دلیل اتفاق افتاد.

اول ، از نظر جغرافیایی، هند بر خلاف مخالفان سیاسی خود یعنی پاکستان و چین از آسیای مرکزی دور تر است. در نتیجه تجارت بین هند و کشورهای آسیای مرکزی عمدتا از طریق بنادر و شبکه حمل و نقل ایران و حتی گاهی از طریق خاک اروپا انجام می شود.

دوم، به دلیل موقعیت های مختلف اقتصادی، هند نتوانسته است به طور کامل با تقویت مواضع پکن در منطقه رقابت کند. سرمایه گذاری اقتصادی و پروژه های هند در آسیای مرکزی در مقایسه با پروژه های چین بسیار ناچیز است.

سوم، بی ثباتی سیاسی دائمی در افغانستان مانع از اجرای پروژه های بزرگ اقتصادی می شود. بنابراین ، برای چندین سال پروژه خط لوله انتقال گاز تاپی فقط روی کاغذ باقی مانده است ، زیرا اجرای آن بدون ایجاد ثبات در وضعیت افغانستان غیرممکن است.

چهارم، هند در حال حاضر با مشکلات جدی اقتصادی-اجتماعی درونی روبرو است و مجبور است به حل آنها بپردازد، خصوصا از آنجا که چشم اندازهای اقتصادی آسیای مرکزی همچنان رو به زوال است.

با همه این شرایط اما هند در حال تقویت کردن جایگاه خود در آسیای مرکزی است و به این رویه ادامه خواهد داد.

انتهای پیام/ح