خبرگزاری مهر، گروه بین الملل- مهدی پورحسنی: یکی از عناصر تشکیل دهنده دولت مدرن عنصری به نام حاکمیت به معنای برخوردار بودن از قدرت اعمال اراده و خواست از سوی دیگر عنصر تشکیل دهنده آن یعنی حکومت بر سرزمین، ملت به مثابه دو بخش آخر تشکیل دهنده دولت ملی است.

درعصرجامعه اطلاعاتی و دنیای مجازی نیز دولت ها سعی در اعمال حاکمیت بر مردم و قلمرو خویش دارند. بنابر این اصل حاکیمت دولت بر هر دو فضا از منطق تشکیل دولت ملی سرچشمه می گیرد که تمامی دولت ها با ایدئولوژی ها و روش های گوناگون حکمرانی سعی در اعمال آن دارند منتهی فناوری های اطلاعاتی از رهگذر قوت بخشیدن به نیروهای مرکز گریز، متعدد کردن بازگیران در گیر در عرصه های گوناگون، متنوع سازی منافع متصور ملی، کاهش هزینه های ارتباطی و شبکه سازی باعث فرسایش حاکمیت دولت های ملی شده اند.

بنابراین تمامی دولت های ملی در سراسر جهان با چالش های ناشی از فرسایش حاکمیت سیاسی در مرزهای سرزمینی در عرصه حکمرانی روبرو هستند منتهی میزان و نحوه این چالش بسته به ساخت دولت ملی، عوامل فرهنگی، تاریخی و اقتصاد سیاسی آنها متفاوت است. ولی اصل وجود چالش در تمامی کشور های جهان وجود دارد.

یکی از این چالش ها پدیده اخبار جعلی است که از دیر باز در تاریخ بشر وجود داشته ولی در عصر جامعه اطلاعاتی و با عنایت به ویژگی های خاص فضای مجازی از قبیل ناشناسی نسبی انتشار دهنده ها، سرعت بالای انتشار ناشی از شبکه ای شدن، نزدیک شدن خیلی زیاد مکان ها و امکان بهره گیری تمامی افراد بشری با انگیزه ها، سلایق و منافع گوناگون میزان و کیفیت آن افزایش بی نظیری در تاریخ بشر یافته و در عین حال به چالشی برای جوامع به خصوص حکومت ها تبدیل شده به عنوان مثال در کنفرانس امنیتی مونیخ در سال ۲۰۱۶ در حوزه فضای مجازی مسئله اخبار جعلی به تنها موضوع این اجلاس تبدیل شد.

این پدیده در شرایط بحرانی که میزان تقاضای ورودی به سیستم سیاسی از منابع و حمایت های آن بیشتر است تاثیر مخرب تری بر حکمرانی ها و در نهایت مردم جهان برجای می گذارد.

انتشار اخبار جعلی در مورد کرنا ویروس نمونه ای از این چالش است. برای اولین بار درژانویه ۲۰۲۰ ابتلا به این ویروس در کشور چین گزارش شد. پس از آن انواع اخبار و تحلیل های جعلی از این که این یک سلاح بیولوژیک دست ساز بشر است تا اینکه حدود ۱۰۰ هزارنفر در اثر آن کشته شده اند در فضای مجازی پخش شد.

پس از شیوع این ویروس دولت چین شروع به مبارزه با آن کرد ولی به گفته دکتر مایک رایان رییس برنامه اضطراری سازمان بهداشت جهانی نیاز به واکسن برای مقابله با اطلاعات جعلی از مهمترین اقدامات است.

چین با توجه به اینکه ۲۱٪ از جمعیت ۸/۳ میلیاردی مجازی جهان را در اختیار دارد اطلاعات جعلی سریع تر در آن گسترش یافت. مطالعه سال ۲۰۱۸ موسسه فناوری ماساچوست حاکی از این است که اخبار اشتباه سریعتر از اخبار صحیح در شبکه اجتماعی توئیتر گسترش می یاید زیرا این اخبار احساس قوی ترس، انزجار و تعجب را القا می کند از طرف دیگر پشت اخبار جعلی انگیزه های سیاسی جهت بر هم زدن نظم و نقض حاکمیت دولت ها و خراب کردن سیستم سلامت و مسئولین این حوزه بوده است.

در این خصوص سازمان بهداشت جهانی در حال همکاری با غول های فناوری مانند گوگل، توئیتر و فیس بوک و بایدو برای مقابله با شایعات در مورد ویروس کرونا است. دبیر کل سازمان بهداشت جهانی از این شرکت ها خواسته اطلاعات نادرست را فیلتر کنند برای مقابله با اخبار نادرست گوگل به تازگی شروع به نمایش اطلاعات سازمان بهداشت جهانی در مورد ویروس کرونا در نتایج جستجو کرده است.

دولت چین نیز در حال برخورد با شبکه های خصوصی مجازی (وی پی ان) برای مدیریت این مشکل است. در مالزی پنج نفر به دلیل گذاشتن پستی اختلاف آمیز در خصوص دادن نسبت دروغ به یک مقام حکومتی این کشور با این مضمون که این ویروس یک اقدام الهی علیه چین است دستگیر شده اند.

روزنامه گاردین طی گزارشی این گونه بیان کرد که ۴۰٪ مردم انگلیس به تئوری توطئه اعتقاد دارند و این آمار در آمریکا بیشتر است و در قضیه کورونا انتشار اخبار جعلی جان انسان ها را به خطر انداخته است.

در مجموع در عصر جامعه اطلاعاتی جهانی و کاهش کنترل برای انتشار اطلاعات ناشی از ویژگی های فضای مجازی یکی از موضوعات مهم حکمرانی در سطح جهانی تلاش برای انتشار حقایق و تصویر واقعی از اتفاقات گوناگون و مقابله با انتشار اخبار جعلی به خصوص در مواقعی است که دولت ها با بحران ها مواجه می شوند در این خصوص افزایش سواد رسانه ای و تلاش برای افزایش اعتماد سازی بین مردم و حکومت ها در سراسر جهان مهمترین پادزهر در برابر چالش انتشار اخبار جعلی (فیک نیوز) است هر چند همکاری سازمان یافته بین بازیگران فروملی، دولت ها و سازمان های بین المللی برای مهار این پدیده نیز کمک زیادی برای مهار این چالش در سطح جهانی خواهد کرد زیرا تمامی کشورها و بازیگران در عرصه جهان دیر یا زود با این چالش مواجه خواهند شد.

منابع:

https://www.cnbc.com/۲۰۲۰/۰۲/۰۴/who-pushes-back-on-coronavirus-misinformation-and-bogus-cure-claims.html

https://www.npr.org/sections/goatsandsoda/۲۰۲۰/۰۲/۲۱/۸۰۵۲۸۷۶۰۹/theres-a-flood-of-fake-news-about-coronavirus-and-a-plan-to-stop-it

https://www.cfr.org/blog/cyber-week-review-feb-۲۱-۲۰۲۰

https://www.theguardian.com/world/۲۰۲۰/feb/۱۴/coronavirus-false-rumours-cost-lives-researchers