به گزارش خبرگزاری تسنیم ازاردبیل، جایگاه مهد تشیع در استان اردبیل به خاطر مذهبی و مقدس بودن شخصیت شیخ صفی الدین کاملا محرز و مشخص شده است، به طوری که این مکان محل شهدای چالدران و شهیدگاه بوده و از طرفی به عنوان مکان مقدس امامزاده محسوب می شود که توانسته در بحث گسترش عالم تشیع بسیار نقش آفرین باشد.

شیخ صفی الدین در ۶۵۰ هجری قمری در کلخوران پا به دنیا گذاشت و در عین اشتغال به مقدمات علوم رسمی، تمایلی به پارسایی و ریاضت یافت و به روزه داری و شب زنده داری روی آورد. گاه اوقاتش را در مقابر اولیا به سر می برد و گاه رؤیاها و مکاشفات صوفیانه می دید و گاه به کوه سبلان برای آنچه آن را «ملاقات مردان خدا» می خواند، می رفت و در آن حال، از آب و خاک آن کوه چیزی به تبرک همراه می آورد.

شیخ صفی از نسل پیامبر اسلام است، در سلسله النسب الصفویه که در زمان شاه سلیمان تهیه شد آمده است که نسل شیخ صفی الدین به قرار زیر است:«شیخ صفی الدین ابوالفتح اسحق ابن شیخ امین الدین جبرائیل بن قطب الدین ابن صالح ابن محمد الحافظ ابن عوض ابن فیروزشاه زرین کلاه ابن محمد ابن شرفشاه ابن محمد ابن حسن ابن سید محمد ابن ابراهیم ابن سید جعفر بن سید محمد ابن سید اسمعیل بن سید محمد بن سید احمد اعرابی بن سید قاسم بن سید ابو القاسم حمزه بن موسی الکاظم ابن جعفر الصادق ابن محمد الباقر ابن امام زین العابدین بن حسین ابن علی ابن ابی طالب».

صفی الدین اردبیلی (۶۵۰-۷۳۵ق)، معروف به شیخ صفی اردبیلی، عارف و شاعر قرن هشتم هجری قمری، مرید و داماد شیخ زاهد گیلانی و نیای شاه اسماعیل اول مؤسس سلسله صفویان و درباره سیادت و تشیع صفی الدین، بین مورخان و محققان اختلافاتی وجود دارد، پادشاهان صفوی، بر سر قبر او بنای بسیار باشکوهی ساختند که اکنون به بقعه شیخ صفی الدین اردبیلی معروف است و از بناهای باشکوه تاریخی ایران به شمار می رود.

به هر حال چنان که از قول مؤلف عالم آرای عباسی برمی آید، «مدتی به اکتساب فضایل و کمالات صوری پرداخت» و این کمالات او لامحاله، آن اندازه بود که قرآن را ازبرکرد، در فرایض و سنن وقوف تمام یافت، چنان که از لغات عربی و پارسی و ترکی و مغولی هم بهره مند گشت و به قول مؤلف روضات الجنان از اشعار و نکات و لطایف نیز محتظی شد.

در هشتصد و بیست و پنجمین جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ۴ مرداد به نام روز بزرگداشت شیخ صفی الدین اردبیلی سالروز استقرار سلسله صفویه در ایران و نقش این سلسله در گسترش مذهب تشیع و تشکیل ایران یکپارچه بود به نام روز بزرگداشت شیخ صفی الدین اردبیلی تعیین و ثبت آن در تقویم رسمی کشور تصویب شد.

با توجه به اهمیت روزافزون نقش ایران و تشیع در روابط بین الملل و نقش تصوف در مقابله با افراط گرایی دینی که در شرایط کنونی در عملکرد داعش بروز یافته معرفی مجدد شیخ صفی الدین اردبیلی پدر معنوی ایران مدرن و عارف برجسته جهان اسلام از منظر فلسفه سیاسی ضروری است.

مقامات و کرامات بسیاری به شیخ صفی الدین منسوب شده که بین خاص و عام مشهور است و در کتب متعدد از جمله «صفوه الصفا»اثر ابن بزاز اردبیلی تألیف قرن هشتم هجری(۷۵۹ ه.ق.)، «تذکره شیخ صفی ا لدین»، «روضات الجنات» و «طرایق الحقایق»(جلد دوم، صص۳۲۲-۳۲۵) مندرج است. شیخ صفی الدین اردبیلی و امام خمینی دو عارف بزرگ تاریخ ساز بودند که نقش مهمی در ساختن فرهنگ و تمدن شیعی و ایران امروز ایفا کردند.

شیخ صفی الدین اردبیلی پدر معنوی حکومت صفویه و ایران مدرن به عنوان مرکز تشیع در جهان است، طریقت صفویه از جهت تمدن سازی چندین کار مهم انجام داد: اولا ایران را برای همیشه از یوغ نظریه خلافت آزاد کرد و راه خود را از نظریه خلاف اهل تسنن که در حکومتهای اموی، عباسی و عثمانی مطرح شده بود، جدا کرد. ثانیا ایران مستقل را تأسیس کرد. دوره صفویه مهم ترین دوران تاریخیایران اسلامی به شمار می آید، چرا که نهصد سال پس از انقراض ساسانیان، یک فرمانروایی متمرکز ایرانی بر سراسر ایران آن روزگار حاکمیت یافت.

پس از اسلام چندین فرمانروایی ایرانی مانندصفاریان، سامانیان، آلبویه و سربداران به حکومت رسیدند، اما هیچ کدام نتوانستند تمام ایران را تحت پوشش خود درآورده، ملت ایران را تحت یک لوای متحد در آورند. ثالثا صفویه تشیع اثنیعشری در ایران احیاء و تثبیت کردند و بدین ترتیب مرکزیتی پهناور و مقتدر برای شیعیان جهان ایجاد شد. پس از صفویه؛ شیعیان علاوه بر نجات از تقیه و آوارگی دارای یک جغرافیای سیاسی – مذهبی مستقل و قدرتمند شدند که حامی شیعیان جهان در نقاط مختلف جهان شد.

مسیر صفویه مهم ترین جنبش عرفانی ایران در تاریخ ایران اسلامی است که تأثیر سازنده، شگرف و ماندگاری بر جای گذاشته است، طریقت صفویه علاوه بر تأسیس حکومت و جامعه شیعه اثنیعشری در ایران؛ موجب آغاز یک نهضت عظیم فرهنگی – هنری شیعی در جهان شد که آثار ارزشمند آن تاکنون استمرار دارد و علامه محمدتقی مجلسی و ملامحسن فیضکاشانی «بحارالانوار» و «وافی» دو دایره المعارف روایی شیعه را تدوین کردند.

شیخ صفی الدین در «صفوهالصفا» عارفی متشرع و معتدل، رهبری بزرگمنش، مهربان، اجتماعی و صاحب نفوذ بین اقشار و طبقات مختلف جامعه اعم از فقیر و غنی، سلطانو رعیت، شهری و روستایی و عالم و عوام معرفی شده است. شیخ صفی الدین مریدان خود را به پیروی از شریعت، طریقت،اخلاص، رعایت اخلاقخوش، نیکوکاری، مردمداری و تعاون اجتماعی فرا میخواند. شهرت و محبوبیت عظیم و بینظیر شیخ که در دوره جانشینان او نیز ادامه و توسعه یافت، منجر به برپایی دولت مقتدر صفوی و استقلال ایران براساس سه اصل تشیع، تصوف و ملیت گردید.

اهمیت دیگر شیخ صفی الدین مکتب تفسیری او در تأویل قرآن کریم است. شیخ نکات عمیقی در تفسیر برخی آیات قرآن بیان کرده است.شیخ در تفسیر آیات قرآنی از روش تفسیر قرآن به قرآن، اجتهاد تأویلی و مستندات روایی استفاده کرده و از وحی، عقل، نقل، دل، و هنر برای تفسیر آیات کریم قرآن کریم بهره برده است.

تفسیر عرفانی احادیث نیز از سایر اهمیت های شیخ صفی است چرا که شیخ از جنبه نظری و عملی با تعامل سازنده بین طریقت با دستگاه علما و نهادهای سیاسی، طریق متعادلی بنیان نهاد که این تعامل سازنده منجر به تشکیل حکومت صفویه و تثبیت تشیع در ایران و استقلال و یکپارچگی ایران شد و با توجه به این که شیخ از پرچمداران نظریه تقریب مذاهب اسلامی است، خود و جانشینانش در تقویت و تقویم و تعمیق آن گامهای مهمی برداشتند.

در حقیقت شیخ صفی الدین اردبیلی پدر معنوی حکومت صفویه و ایران مدرن به عنوان مرکز تشیع در جهان است؛ طریقت صفویه از جهت تمدن سازی چندین کار مهم انجام داد: اولا ایران را برای همیشه از یوغ نظریه خلافت آزاد کرد و راه خود را از نظریه خلاف اهل تسنن که در حکومت های اموی، عباسی و عثمانی مطرح شده بود، جدا کرد و ثانیا ایران مستقل را تأسیس کرد که این اقدامات نشان از جایگاه و قداست اردبیل در تاریخ تشیع را نشان می دهد.

انتهای پیام/۱۳۲/ش