به گزارش خبرنگار مهر، متن پیش رو نوشتاری از حجت الاسلام سیداحمد غفاری قره باغ، عضو هیأت علمی مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران و برگرفته از کتاب «معنویت در ادیان ابراهیمی» است که در ادامه می خوانید؛

یکی از ضرورت های معنویت پژوهی در عصر کنونی، تبیین هویت معنویت حنیف و برخاسته از وحی الهی است که از آسیب های معرفتی و آئینی در سایر الگوهای معنوی در امان است. این نوشتار، به توصیف تفصیلی هویت معنویت و ویژگی های آن از منظر اندیشه اسلامی پرداخته است؛ همچنین، خواننده محترم را با معنویت های تحریف شده در دیگر ادیان ابراهیمی، آشنا می نماید.

برخی از معنویت پژوهان معاصر برای تأمین معنویت در زندگی –که البته قبلا معنویت را به اموری مانند تأمین حداکثری خرسندی و رضایت باطنی تقلیل داده اند - به پیمودن زندگی مملو از لذت و آرامش توصیه نموده اند، فارغ از اینکه این خوشی و بی غمی، به چه نحوی تأمین گردد و فارغ از اینکه آیا این فرآیند، عجین با حقیقت است یا مخدر از حقیقت! …

ولی معنویتی که دین برای انسان ترسیم می کند، معنویتی است که در دل همین زندگی مختلط از آسیب و سود و رنج و شادی و غصه و لذت و درد فراهم گشته است؛ از نگاه دین، انسان معنوی انسانی نیست که خود را از هیاهوی دنیای درهم و مبهم، دور کند و در کنجی بخزد و عزلت گیرد؛ نیز از نگاه دین، انسان معنوی انسانی نیست که صدای واضح و روشن فساد و آسیب دنیا را بشنود و خود را فریب دهد و خود را به نفهمی بزند یا به خود، تلقین دهد که همه چیز در امن و امان است ….

دین الهی، معنویت حقیقی و غیر تصنعی را عجین و آمیخته با واقعیت زندگی می داند؛ زندگی مشحون از تلخی ها و شادی ها، غصه ها و خوشی ها، شدائد و آسانی ها است؛ انسان معنوی کسی نیست که به گوشه ای بخزد، سایه ای پیدا کند و از گرمای آفتاب دوری کند، از کار روزانه رهایی یابد، از آلام طبیعی غیرقابل فرار، غفلت کند و یا خود را به غفلت بزند، عرق جبین نریزد و صرفا به جنباندن زبان یا به رکوع و سجود بپردازد؛ حضرت علی (ع) در بیانی نورانی می فرمایند: چه بسا روزه داری که از روزه اش جز گرسنگی و تشنگی بهره ای ندارد و چه بسا شب زنده داری که از نمازش جز بی خوابی و سختی سودی نمی برد.

معنویت انسان معنوی از نگاه دین، همان عرق ریختن کارگری است که به خاطر رضایت خداوند و برای تأمین معاش خانواده اش، که دستور خداوند است، در مقابل گرمای سوزان آفتاب در مزرعه یا کارخانه مشغول کار است و سختی می کشد؛ …

انسان معنوی دینی همان پرستاری است که در بیمارستان، با اینکه به لحاظ اداری موظف نیست، ولی با روی خوش و به خاطر رضایت خداوند، در همه ساعات شبانه روز و حتی در نیمه شب، نه تنها به وظایف اصلی پرستاری اقدام می کند، بلکه اموری مانند استحمام و قضاء حاجت بیمار را نیز متکفل می شود و با فروتنی و تواضع و بدون اینکه بیمار، احساس منت کند، به او رسیدگی می کند.

با توجه به توضیحات فوق، اشتباهی بس خطیر است اگر کسی معنویت و سلوک معنوی را با تعابیر مبتذلی مانند فرار از رنج و رهایی از دردهای دنیوی و مادی معرفی نماید؛ چنین کسی نتوانسته است افق خود را هم طراز افق عارفان الهی نماید که اساسا نه خوشی و نه ناخوشی در دنیا، بلکه حتی خوشی و ناخوشی آخرت نیز، هیچ کدام برای آن ها معیار و موضوع هیچ تصمیم و هیچ همی نیست:

یکی درد و یکی درمان پسندد

یکی وصل و یکی هجران پسندد

من از درمان و درد و وصل و هجران

پسندم آنچه را جانان پسندد