پیشرفت های حوزه انتقال خون در چله انقلاب / از حذف خون فروشی و دلالی تا رشد ۵۰۰ درصدی خون های اهدایی



چهل چراغ روشن/

«خون کسی را توی شیشه کردن» و «خون فروشی» ضرب المثل هایی هستند که بسیاری از ما ان را بار ها شنیده ایماما شاید برایتان جالب باشد بدانید که این ضرب المثل سال ها قبل به دنبال نیاز به خون و خرید آن باب شده است.

خون در نجات جان بسیاری از بیماران نقش حیاتی دارد و سابقه اولین تزریق خون در کشور ما به سال های ابتدایی دهه ۲۰ هجری شمسی بر می گردد، اما با افزایش تجویز خون در مراکز درمانی، اهدای خون داوطلبان جوابگوی نیاز بیماران نبوده و تنها راه تامین خون پرداخت پول در برابر دریافت خون بوده است.

با خون فروشی پای واسطه ها به ماجرا باز می شود و بنگاه هایی راه افتاده بودند که خون مردم را ارزان می خریدند و به بهای گزاف به بیمارستان ها و مراکز درمانی می فروختند. بدیهی است که مشتریان این بنگاه ها را عمدتا افراد بی بضاعت و به ویژه معتادان و خیابان خواب ها تشکیل می دادند و بدیهی است که کمترین کنترلی از نظر بررسی سلامت و کیفیت روی خون ها وجود نداشت. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که ضرب المثل های (خون فروشی) و () از همین جا وارد زبان فارسی شده اند. سابقه اولین تزریق خون در کشور ما به دهه ۲۰ هجری شمسی باز می گردد

سازمان انتقال خون ایران بالاترین و تنها مرجع تصمیم گیری در زمینه تأمین و توزیع خون و فراورده های خونی سالم در ایران است. این سازمان در سال ۱۳۵۳ تأسیس شد.

براساس آخرین گزارش منتشر شده سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۷ حدود ۱۱۳ میلیون اهدای خون در جهان سال ۲۰۱۳ صورت گرفته است و در این بین سهم کشور های عضو مدیترانه شرقی حدود ۹٫۹ میلیون بوده و از این رقم بیش از ۲ میلیون اهدای خون در ایران دریافت شده است که میزان قابل توجهی محسوب می شود.

رشد ۵۰۰ درصدی واحد های خون اهدایی در چله انقلاب

علی اکبر پورفتح اله مدیرعامل سازمان انتقال خون ایران با اشاره به برخی اقدامات صورت گرفته پس از انقلاب اسلامی در حوزه خون و انتقال خون گفت: سال ۵۷ که انقلاب اسلامی به پیروزی رسید، ۱۲۴ هزار و ۶۷۷ واحد خون داشتیم، اما امروز این تعداد به ۷۰۱ هزار و ۸۰۰ واحد خون رسیده است.

وی ادامه داد: متوسط شاخص اهدای خون در کشور های با درآمد بالا ۱- ۳۲، در کشور های با درآمد متوسط ۹- ۱۴، در کشور های با درآمد پایین ۸٫۷ به ازای هر هزار نفر جمعیت تخمین زده شده است، همچنین متوسط شاخص اهدای خون در کشور های عضو مدیترانه شرقی ۹- ۱۴ اعلام شده که این شاخص در ایران ۲۷ به ازای هر هزار نفر جمعیت است و بر این اساس در منطقه سرامد هستیم.

حذف اهدای خون پولی در ایران دستاوردی مهم در جهان

مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به حذف اهدای خون پولی گفت: پس از پیروزی انقلاب اسلامی با محول کردن وظیفه تهیه و توزیع خون و فرآورده های خونی به یک سازمان ملی واحد، یعنی «سازمان ملی انتقال خون» موفق به حذف «اهدای خون پولی» شدیم.

وی افزود: ایران از سال ۲۰۰۷ موفق شد که به حذف اهدای خون پولی دست پیدا کند و از این نظر در منطقه اولین کشور بودیم که توانستیم این موفقیت را کسب کنیم.

پورفتح اله با بیان اینکه اقدامات بسیاری در سازمان انتقال خون برای افزایش اهدای خون داوطلبانه در طول سال های بعد از انقلاب انجام شده است، اظهار کرد: برنامه ریزی و اجرای مداوم راهکار هایی در جهت کمک به ارتقای سطح آگاهی عمومی و فرهنگ سازی در زمینه اهدای خون داوطلبانه، اهمیت رفتار های پر خطر و زدودن باور های غلط از طریق برگزاری جلسات عمومی و جلب مشارکت نشریات، رسانه ها، سازمان های دولتی و غیر دولتی مردم نهاد و تلاش در جهت ارتقای رضایتمندی اهدا کننندگان از بدو فعالیت تاکنون ازجمله اقدامات صورت گرفته در این راستاست.

اهدای خون مستمر

مدیرعامل سازمان انتقال خون بیان کرد: ما نه تنها موفق به حذف اهدای خون جایگزین شدیم، بلکه در اهدای خون مستمر نیز به موفقیت های بزرگی دست پیدا کردیم و اتکای کامل به اهدای خون صرفا داوطلبانه بدون چشمداشت مادی در تمام کشور، افزایش چشمگیر سهم «اهدای خون مستمر» از کل اهدای خون کشور واستقرار «سیستم مراقبت اهداکنندگان» (ثبت وپایش واکنش های ناخواسته اهدای خون) و بیمه اهدا کنندگان خون در کشور از جمله اقدامات صورت گرفته در ارتقا اهدای خون مسمتر بوده است.

غربالگری هپاتیت و ایدز در خون های اهدایی

برای اطمینان از سلامتی خون های اهدا شده، هر واحد خون اهدا شده علاوه بر تعیین گروه و تعیین آنتی بادی، از نظر عفونت های مهم منتقله از طریق خون و فراورده های خونی شامل، هپاتیت B، هپاتیت C. و ویروس HIV نیز غربالگری می شود و روش غربالگری روش الایزا است و اگر آزمایش مثبت گزارش شود، خون اهدایی مصرف نخواهد شد ولی برای تایید آن، آزمایشات تاییدی انجام می گیرد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با اشاره به غربالگری سلامت خون های اهدایی گفت: ما انجام تست غربالگری هپاتیت B. یا HBSAg، تست غربالگری ایدز و HIVAb و تست غربالگری هپاتیت C. یا HCVAb برای تمام خون های اهدایی را اجرایی کردیم.

پورفتح اله ادامه داد:تست HBSAg از سال ۱۳۶۵، anti-HIV از سال ۱۳۶۹، تست anti-HCV از سال ۱۳۷۶ بر روی کلیه نمونه¬های اهداکنندگان انجام می شود، همچنین بر اساس مطالعات اپیدمیولوژیک و شیوع HTLV تنها در هفت استان کشور تست anti-HTLV۱ با روش الایزا از سال ۱۳۷۵ نیز انجام می شود.

وی افزود: روش الایزا از سال ۱۳۸۵ با استفاده از دستگاه های اتوماسیون الایزا داوینچی جایگزین روش دستی از استان تهران آغاز شد که استقرار، راه اندازی و بهره برداری دستگاه ها در کل کشور تا سال ۱۳۹۲ به طول انجامید و اکنون صد در صد آزمایشات غربالگری در کل کشور با روش اتوماسیون الایزا انجام می شود.

پورفتح اله تاکید کرد: بابرنامه ریزی درست، آموزش و افزایش آگاهی اهدا کنندگان و همکاران جذب و پیاده سازی غربالگری اهدا اولی ها می توان خطر انتقال هپاتیت از طریق خون را به صفر رساند و انجام آزمایش و غربالگری در ۲۱ نقطه کشور در همین راستا انجا می شود.

وی ادامه داد: تنها در هلند چنین برنامه ای در حال انجام است و اگر رسیدن به خطر صفر انتقال ویروس از طریق خون اهدایی در ایران تحقق پیدا کند ما دومین کشور دنیا خواهیم بود که به این موفقیت بزرگ دست پیدا می کنیم.

بانک خون بندناف سازمان انتقال با ۴ هزار نمونه با کیفیت

خون بند ناف حاوی شمار زیادی از سلول های بنیادی خونساز است، که توانایی تکثیر و تمایز به رده های خونی را داشته و معمولا پس از زایمان دور ریخته می شود ولی شما با اهدای آن می توانید به بیماران نیازمند پیوند مغز استخوان کمک نمایید. خون بندناف حاوی سلول های بنیادی می باشد. این سلول ها می تواند به عنوان جایگزین سلول های خونساز در بیماران مبتلا به سرطان یا سایر بیماری های خطرناک استفاده شود. پیوند این سلول ها به بسیاری از بیماران امید تازه ای می بخشد و در این راستا بانک خون بند ناف سازمان انتقال خون ایران در سال ۱۳۸۹ راه اندازی شد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون گفت: از زمان تاسیس تاکنون بیش از ۴ هزار خون بند ناف با کیفیت بالا و به صورت کاملا مکانیزه پردازش و ذخیره سازی شده است و اولین پیوند از بانک خون بند ناف در بیمارستان شریعتی در سال ۱۳۹۱ انجام شد و تاکنون ۱۵ مورد پیوند با استفاده از این سلول های خون بند ناف ذخیره شده با موفقیت انجام شده است.

زنجیره اهدای خون زیر ذره بین سازمان انتقال خون

نظام مراقبت و نظارت بر مصرف خون و فرآورده ها (هموویژلانس) به معنای پایش و نظارت بر کل زنجیره انتقال خون از اهداکننده تا دریافت کننده و تجزیه و تحلیل داده های مرتبط با عوارض ناخواسته انتقال خون و فرآورده های آن، به منظور شناسایی علل رخداد عوارض و جلوگیری از وقوع مجدد آن ها است.

تاکنون نظام مراقبت و نظارت بر مصرف خون و فرآورده ها (هموویژلانس) به عنوان یکی از شاخه های نسبتا تازه طب انتقال خون در بسیاری از کشور های جهان استقرار یافته است. بعد از بررسی های اولیه در سازمان انتقال خون و تأکید بر اهمیت نظام مراقبت و نظارت بر مصرف خون و فرآورده ها (هموویژلانس)، انجام و اجرای این نظام مهم در مراکز درمانی به شورای عالی سازمان انتقال خون در زمستان سال ۱۳۸۶ پیشنهاد و تصویب شد.

اجرای این نظام در ایران از سال ۱۳۸۸ در ۵۰ مرکز درمانی سراسر کشور (۱۹ بیمارستان در تهران و ۳۱ بیمارستان در ۱۲ استان کشور) به صورت آزمایشی (Pilot) آغاز شد و با دستور وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، استقرار نظام مراقبت و نظارت بر مصرف خون و فرآورده ها (هموویژلانس) از سال ۱۳۹۱ در تمام مراکز درمانی اجباری شد.

مدیرعامل سازمان انتقال خون با بیان اینکه در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی افزایش و تمدید استقرار نظام مراقبت از خون (هموویزلانس) در بیمارستان های سراسر کشور مورد تاکید قرار گرفت، گفت: از ابتدای فعالیت بخش هموویژلانس تاکنون تقریبا در ۸۰ درصد مراکز درمانی (۷۲۰ بیمارستان از ۹۰۳ بیمارستان کشور) نظام مراقبت از خون (هموویژلانس) استقرار یافته است.

تضمین سلامت بیماران تالاسمی با روش های نوین

قرار گرفتن ایران بر کمربند تالاسمی و تعداد بالای عزیزان تالاسمی ثبت شده در سامانه سلامت کشور حکایت از مسئولیت خطیر سازمان انتقال خون ایران در تأمین خون سالم و کافی برای این عزیزان دارد. سالانه نزدیک ۲۰ درصد خون های اهدایی در کشور به درمان این عزیزان اختصاص پیدا می کند که این میزان مصرف خون برای گروه دریافت کننده مستمر در هیچ کشوردیگری در دنیا دیده نشده است.

یکی از رسالت های سازمان انتقال خون از بدو تأسیس تا به امروز تهیه خون سالم و کافی برای عزیزان تالاسمی بوده است. حتی شرایط سختی مانند جنگ تحمیلی و نیاز وافر جبهه های جنگ به خون و فرآورد های خونی موجب نشد که این وظیفه به فراموشی سپرده شود و در همان دوران پر التهاب جنگ تحمیلی سازمان انتقال خون تهیه خون شسته شده را نیز به خدمات خود افزود تا بتواند پاسخگوی نیاز روز عزیزان مبتلا به تلاسمی باشد.

پس از جنگ نیز تعهد سازمان به ارتقای دسترسی افراد تالاسمی به خون سالم همچنان پا بر جا ماند و در طول سال های گذشته با حذف خون جانشین و کاهش لکوسیت خون، تلاش شد درمان تالاسمی در کشور منطبق با اصول علمی و به روز شود.

پورفتح اله گفت: از سال ۱۳۸۷ کیسه های فیلتردار جهت تهیه فرآروده های کم لکوسیت در سازمان انتقال خون ایران مورد استفاده قرار گرفت که شامل فیلتر های مخصوص خون تام، فیلتر های مخصوص کلبولد قرمز متراکم و فیلتر های مخصوص مجموعه پلاکتی متراکم است و در حال حاضر ۳۵۴ درصد از خون های تولیدی به صورت کم لکوسیت هستند.

عضویت ایران در کارگروه جهانی خون های نادر

سازمان انتقال خون ایران با توجه به توانمندی های علمی و فنی موجود، در راستای ارائه خدمات بهتر به گروه ویژه ای از جامعه کشور که دارای خون نادر هستند، از طریق شرکت در پروژه JPRM ۲۰۰۸-۲۰۰۹ با همکاری سازمان جهانی بهداشت، استقرار برنامه ملی خون های نادر را در نظر گرفت.

در سال ۸۹ ایران را برای اولین بار در کارگروه خون های نادر در جهان عوضیت پیدا کرد و اعضای این کمیته متشکل از افراد علمی و متخصص در موضوع ایمونوهماتولوژی و خون های نادر از ۱۸ کشور جهان شامل آمریکا، انگلستان، آفریقای جنوبی، برزیل، نیوزلند، هلند، سوئیس، ایران، اسپانیا، هند، ژاپن، چین، آلمان، فنلاند، فرانسه، تایوان، عمان است.

افراد دارای گروه خون های نادر، افرادی هستند که مشابه خون آن ها فقط در هر ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ نفر جمعیت جغرافیایی جامعه موجود بوده در حال حاضر بانک اطلاعاتی افراد با خون های نادر در سازمان انتقال خون ایران بیش از یکصد نفر است که به شکل مستمر با جستجوی بیشتر از میان افراد جامعه در نقاط مختلف کشور در صدد افزایش این بانک اطلاعاتی هستیم.

برگزاری سومین کنگره بین االمللی طب انتقال خون در زمینه مصرف بهینه خون با همکاری سازمان جهانی بهداشت، برگزاری سمینار بین المللی خون نادر با همکاری انجمن بین المللی انتقال خون، عضویت در انجمن انتقال خون آسیا (AATM) و همکاری با انجمن مذکور در فعالیت های علمی و پژوهشی از دیگر دستاورد های بین المللی انتقال خون پس از پیروزی انقلاب اسلامی برشمرده می شود.

معرفی برنامه پالایش قرار دادی پلاسمای مازاد به عنوان مدلی برای دسترسی کافی و ارزان دارو های مشتق از پلاسما در گزارش ۲۰۱۶ سازمان جهانی بهداشت نیز از دیگر دستاورد های ایران در حوزه انتقال خون محسوب می شود.

پورفتح اله به برخی افتخارات بین المللی سازمان انتقال خون اشاره کرد و گفت: برگزیده شدن سازمان انتقال خون از سال ۱۳۹۲ به عنوان همکار سازمان جهانی بهداشت در امور آموزش و پژوهش سلامت خون، امضای ۱۲ تفاهم نامه همکاری با کشور های مختلف برای برگزاری کارگاه¬های آموزشی و اعزام کارشناسان برای گذراندن دوره¬های آموزشی کوتاه مدت، برگزاری ۱۷ کارگاه آموزشی بین المللی و دو دوره آموزشی مشترک با دانشگاه پاریس و مرکز ملی خدمات انتقال خون فرانسه، اجرای دو پروژه مشاوره¬ای فنی برای کارشناسان کشور های منطقه از دیگر اقداات صورت گرفته سازمان انتقال خون در سطح بین المللی است.
گفتگو با هوش مصنوعی

💬 سلام! می‌خوای درباره‌ی «پیشرفت های حوزه انتقال خون در چله انقلاب / از حذف خون فروشی و دلالی تا رشد ۵۰۰ درصدی خون های اهدایی» بیشتر بدونی؟ من اینجام که راهنماییت کنم.