محسن جدیدی قائم مقام دبیر علمی نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه در گفت وگو با خبرنگار گروه علمی و دانشگاهی خبرگزاری فارس، گفت: انسان همواره تلاش کرده است از ابتدای خلقت ذهن خود را بشناسد و نویسندگان اولیه و اندیشمندان و فیلسوفان از واژگانی نظیر خرد، حماقت، تعقل و تفکر برای این شناخت یاد کرده اند، فیلسوفان بزرگی نیز نظیر افلاطون و ارسطو به این موضوع اهتمام داشته اند که دانش انسان چگونه شکل میکرد و کارکردهای آن چگونه است.

وی افزود: با ظهور علم روانشناسی در ابتدای قرن نوزدهم و به خصوص روانشناسی تجربی پژوهشگران به دنبال پیدا کردن ویژگیهای خاص انسانها برآمدند، برای مثال جامعه روانشناسی رفتارگرا انسان را مجموهای از رفتارها می داند که از محیط پیرامونی شکل میگیرد که به نظرشان از نظر پاسخ به موقعیت ها تفاوتی با سایر پستانداران ندارند، آنها انسان را نسخه پیشرفته سایر پستانداران می دانند که با توجه به مفهوم «علت-معلول»، مسأله محرک-پاسخ را پیش می کشند و توجهی به شناخت ندارند، با توجه به گسترده شدن دانش در حوزه روانشناسی رویکردهای جدیدی شکل گرفتند که به رویکردهای پردازش اطلاعات معروف شدند، این رویکردها بیشتر به بررسی تفکر انسان، فرایندهای استدلال و آگاهی از پیچیدگی عملکردهای ذهن می پردازند.

قائم مقام دبیر علمی نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه اظهار داشت: در ادامه رشد و توسعه روانشناسی به بررسی شبکه های عصبی پرداخته شد که در آن مسیرها و علائم عصبی که عملیات فکری را در مغز تولید و حمایت میکنند مورد توجه قرار گرفت و پژوهش های این حوزه شواهد بسیار جالب و پیچیده ای را در حوزه شناخت فراهم آورد. برای مثال، تصویرنگاری مغزی توانست تغییرات سیستمی را هنگام رو به رویی با محرکها در مغز رصد کند و مشخص کند، مغز بر اساس تجارب قدیم و تجارب روزمره چه تغییراتی را در خود ایجاد میکند. با این مقدمه، در زیر به تعریف علوم شناختی میپردازیم.

جدیدی گفت: علوم شناختی مطالعه علمی ذهن انسان و تا حد زیادی بین رشته ای است که از تفکرات و روش شناسی روانشناسی، انسان شناسی، علم کامپیوتر، زبانشناسی، فلسفه و علم عصب نگر متشکل شده؛ هدف عمده و گسترده علم شناختی مشخص کردن ماهیت دانش انسان هم در شکل و هم در محتوا است و اینکه مشخص سازد این دانش چگونه کسب، پردازش، و استفاده می شود.

به گفته وی، حوزه های فعال پژوهش های شناختی نیز عبارت از زبان، حافظه، ادراک و شناخت دیداری، هوش مصنوعی، تفکر و استدلال، شناخت اجتماعی، تصمیم گیری، و رشد شناختی است.

جدیدی عنوان کرد: مطالعات علوم شناختی تشریح کننده این مسأله است که علیرغم وجود شکاف ها و سوالات مرتبط با شناخت در انسان، سوالات مرتبط با نظام مولکولی و سلولی علم عصبنگر درک ذهن و مغز در نهایت مسأله ای جدایی ناپذیر است، لذا، برای پیوند دادن این شکاف ها آزمایشگاه های شناختی پیچیده و گسترده ای شکل گرفته است که در این رهگذر فرصت های زیادی برای تعامل و همکاری بین دستگاه های مختلف فراهم آمده است.

وی گفت: بی تردید از آنجا که حیات انسان و جامعه وابسته به کارکردهای مغزی اوست، شناخت ما از مغز و ذهن میتواند تأثیر مهمی بر ابعاد حیات انسان داشته باشد، در این میان هوش مصنوعی و ساخت رایانه هایی که بتواند وظایف انسان را انجام دهند، پزشکی و جبران آسیب های مغزی و شناختی، آموزش و پرورش، سلامت روانی و اجتماعی، سیاست، رسانه ها و افکار عمومی، امنیت و دفاع، اقتصاد و بهزیستی، مهندسی و رابطه انسان و فناوری از اهمیت بیشتری برخوردارند.

وی اضافه کرد: همه این حوزه ها با علوم شناختی رابطه ای تنگاتنگ دارند و به همین دلیل رشته هایی چون هوش مصنوعی، آموزش و پرورش شناختی، روان درمانی شناختی، شناخت اجتماعی و روانشناسی سیاسی، روانشناسی تحلیل اطلاعات و رسانه های گروهی، علوم دفاعی شناختی، اقتصاد شناختی، مهندسی شناختی و غیره پدید آمده اند تا با استفاده از یافته های علوم شناختی درباره مغز و ذهن انسان، زمینه استفاده بهینه از این علم را فراهم ساخته، کاستی های آن را جبران و از بروز خطاهای ذهنی انسان جلوگیری کنند.

قائم مقام دبیر علمی نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه گفت: رشد انفجاری این علم در ۲۰ سال اخیر حتی از رشد سریع علم فیزیک هم چشم گیرتر بوده است؛ البته این مساله دلیل واضحی دارد که به پیشرفت های فناوری و به خصوص استفاده از انواع روش های غیرمهاجم برای بررسی مغز انسان و روش های مهاجم برای مغز نخستیان نظیر میمون رسوس برمی گردد، در ایران نیز طی چند سال اخیر این حوزه از علم بسیار مورد توجه قرار گرفته و گروه های علمی در دانشگاه های مختلف کشور اعم از دانشگاه های علوم پزشکی، دانشکده های فنی و مهندسی در علوم رایانه ای و مؤسسات و پژوهشکده های علوم شناختی فعالیت های ارزنده و قابل توجهی را بنیان نهاده و با سرعت چشمگیری در حال توسعه آن هستند.

قائم مقام دبیر علمی نخستین کنفرانس ملی علوم شناختی و رسانه ادامه داد: برخی از این دانشگاه ها و مؤسسات پژوهشی در کشور عبارت از پژوهشکده علوم شناختی پژوهشگاه دانشهای بنیادی (مرکز فیزیک نظری و ریاضیات)؛ دانشگاه تهران؛ دانشگاه اصفهان؛ دانشگاه شهید چمران اهواز (گرایش ذهن، مغز، تربیت)؛ پژوهشکده علوم شناختی (غیرانتفاعی)؛ پژوهشکده علوم شناختی دانشگاه شهید بهشتی؛ دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه تبریز؛ دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی دانشگاه فردوسی مشهد؛ مرکز تحقیقات سیستم های هوشمند و علوم شناختی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قزوین، مرکز فناوری و نوآوری سینتک هستند.

وی با بیان اینکه علوم شناختی پروژه ای در حال پیشرفت است که از دهه ۱۹۵۰ میلادی آغاز شده و نام «علوم شناختی» در سال ۱۹۷۳ به آن داده شده است، گفت: این شاخه از علم هنوز در ابتدای راه قرار دارد و افق های بسیاری برای گسترش و پژوهش دارد، با عنایت به این مطالب و با توجه به سابقه این علم در کشور، خبرگزاری فارس نیز با توجه ویژه به این موضوع و اهتمام خاص دانشگاه ها و مراکز علمی برگزاری نخستین همایش رسانه و علوم شناختی را در دستور کار دارد و محورهای مختلفی را مد نظر قرار داده است.

به گفته وی، این همایش با توجه به مسائل و مشکلات موجود در حوزه رسانه، اهمیت رسانه و علوم شناختی در جامعه و همچنین لزوم پرداختن به مسائل بدیع این حوزه، ۱۳ محور مختلف فلسفه و رسانه؛ زبانشناسی شناختی و رسانه؛ علوم اعصاب و رسانه؛ هوش مصنوعی و رسانه؛ رباتیک و رسانه؛ علوم تصمیم و رسانه؛ روانشناسی شناختی و رسانه؛ جامعه شناسی شناختی و رسانه؛ اقتصاد شناختی و رسانه؛ اقتصاد توجه و رسانه؛ بازاریابی شناختی و رسانه؛ تربیت فردی و رسانه؛ و سیاستگذاری عمومی و رسانه را مد نظر قرار داده و با حمایت پژوهشگران، نخبگان، سیاستگذران و اندیشمندان می تواند افق های روشنی را پیش روی محققان و دستگاه های علمی و اجرایی قرار دهد.

انتهای پیام/