به گزارش خبرگزاری تسنیم، تنش بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان بر سر قره باغ کوهستانی، از اوایل هفته جاری دوباره بالا گرفته و به درگیری نظامی کشیده است؛ تا جایی که از تسلیحات سنگین استفاده شده و تلفاتی جانی نیز گزارش شده است.

مناقشه دو کشور بر سر قره باغ، زخم کهنه ای است که چندین دهه قدمت دارد و هر از چند گاهی سر باز می کند. اما با گذشت سال ها همچنان این پرونده باز است و به سرانجام نرسیده است. ایران سعی کرده است در قبال این موضوع سیاست عدم جانبداری را در پیش گرفته، اما برای کمک به طرفین برای توقف درگیری و برقراری صلح و آرامش اعلام آمادگی کرده است.

هر چند ماجرای این روزها مسئله جدیدی نیست، و به یکباره حادث نشده است، اما همچنان افکار عمومی پیگیر این مسئله هستند. خبرگزاری تسنیم برای روشنگری در این خصوص سعی کرده است مستقیما به سراغ سفرای جمهوری آذربایجان و ارمنستان در ایران برود و در خصوص آنچه این روزها می گذرد کسب اطلاع کند. برای ارائه دیدگاه های دو طرف، خبرگزاری تسنیم درخواست مصاحبه با سفرای جمهوری آذربایجان و ارمنستان را ارائه کرد که سفیر جمهوری آذربایجان با مصاحبه حضوری موافقت کرد، اما سفیر ارمنستان با انجام مصاحبه کتبی موافقت کرد. سوالات مطرح شده در هر دو مصاحبه تقریبا یکسان بوده اند، اما به واسطه انجام مصاحبه حضوری با سفیر جمهوری آذربایجان، چند سوال تکمیلی در حین مصاحبه نیز پرسیده شده است.

در ادامه، متن مصاحبه تفصیلی تسنیم با آقای «بنیاد حسین اف»، سفیر جمهوری آذربایجان در تهران و دیدگاه های وی درباره تحولات اخیر از نظر مخاطبان محترم می گذرد.

تسنیم: دلیل درگیری نظامی اخیر بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان چیست؟ چرا این درگیری ها اتفاق می افتد؟ آیا موضوعات و تحولات داخلی در هر کدام از این دو کشور در این درگیری ها و وقوع آنها تاثیر دارد یا نه؟

سفیر جمهوری آذربایجان: اگر به تاریخ این مناقشه نگاه کنیم، می بینیم که شروع آن با تجزیه طلبی بوده و به این خاطر جمهوری آذربایجان، تجزیه طلبی در هر جای دنیا را محکوم می کند. این تجزیه طلبی بعدا به جنگ تمام عیار تبدیل شد و ما نزدیک به ۳۰ هزار شهید دادیم. در سال ۱۹۹۴ آتش بس اعلام شد و از آن موقع به بعد این آتش بس گاه گدار نقض می شد ولی زود تمام می شد. ما همیشه به جمهوری ارمنستان گفتیم که حل و فصل این مناقشه راه حلی دارد و آن این است که نیروهای مسلح ارمنستان از خاک آذربایجان بیرون بروند. در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، جمعیت جمهوری آذربایجان ۷ میلیون و ۲۰۰ هزار نفر بود و الآن این جمعیت به ۱۰ میلیون نفر رسیده است. زمان فروپاشی، جمعیت ارمنستان سه میلیون و ۵۰۰ هزار نفر بود و الآن زیر دو میلیون نفر هستند.

تمام پروژه های منطقه ای در آذربایجان شروع شده یا با آذربایجان به اشتراک گذاشته شده است. همیشه به ارمنستان گفتیم که راه حل مناقشه، صلح آمیز و از طریق گفت وگو با این شرط است که نیروهای مسلح، خاک آذربایجان و سرزمین های اشغالی را ترک کنند اما ارمنستان همیشه از فرصت ها استفاده کرده و آتش بس را نقض کرده است. مشکلات داخلی در ارمنستان در چهار ماه اخیر به خاطر پاندمی شدت گرفته و این کشور آتش بس را نقض کرده است و موقعی که آتش بس را نقض می کرده مردم عادی آذربایجان را هدف قرار گرفته است؛ نه تنها در اطراف قره باع اشغالی بلکه در مرز ارمنستان و جمهوری آذربایجان این اتفاق افتاده است.

ما در منطقه مرزی ارمنستان و جمهوری آذربایجان حفظ مرزها را به عهده نیروهای مرزبانی آذربایجان گذاشته بودیم. شما می دانید که مرزبانی توپ، تانک و اسلحه سنگین ندارد. اواسط ماه آگوست در شهر تووز آنها آتش بس را نقض کردند و هدفشان این بود که به کریدور شرق به غرب یا جنوب به غرب که خلیج فارس را به دریای سیاه متصل می کرد و راه آهن یا خط لوله نفت و گاز از آن عبور می کرد را هدف قرار گرفته بودند، ولی به هدفشان نرسیدند و ارتش آذربایجان با قاطعیت تمام جواب آنها را داد. از روز پنجشنبه در قره باغ اشغالی و اطراف آن آتش بس را نقض می کردند و خانه های مسکونی را هدف قرار می دادند تا اینکه دیروز (یکشنبه) صبح ساعت ۶ طرف آذربایجان اعلام کرد که جلوی نقض این آتش بس ایستاده و نقاطی که از آنجا مناطق مسکونی هدف قرار گرفته می شدند، باید نابود شوند و به این خاطر این درگیری شروع شد.

تسنیم: تنش ها بین دو کشور معمولا وجود داشته و در دفعات قبل، درگیری ها زودتر جمع می شد، اما چه شد که این بار سطح درگیری ها بیشتر شد و به این سطح رسید؟

سفیر جمهوری آذربایجان: سطح درگیری ها همیشه همینطور بوده و فرقی نکرده و فقط این دفعه ارمنستان به این دلیل که نخست وزیرش قبلا خبرنگار بوده، می خواهد از این استفاده کرده و شو (نمایش) درست کند وگرنه هیچ تغییری در کار نیست. این که این جنگ شروع شده و قبلا تبلیغاتی درباره آذربایجان انجام دادند هیچ اساسی ندارد. در داخل ارمنستان نخست وزیر این کشور مشکلاتی را به جهت کوید ۱۹ و متحدین قبلی خود دارد و فکر می کند با این که جنگی راه بیندازد می تواند از این بحران عبور کند و به همین خاطر این را تبلیغاتی تر کرده اند.

تسنیم: به مشکلات داخلی ارمنستان اشاره کردید؛ آیا از سمت آذربایجان هم چنین چیزی هست؟ یعنی مسائل داخلی آن در این موضوع دخیل بوده اند؟

سفیر جمهوری آذربایجان: ما در آذربایجان دولت متحد و ارتش قوی داریم و آذربایجان با همه متحدین خارجی هم در دوران استقلال خود همکاری های خوبی دارد. در ۲۵ سال گذشته - به جز چهار سال دوره جنگ که آن را کم می کنم - در اقتصاد آذربایجان ۴۲۰ میلیارد دلار سرمایه گذاری شده که ۲۸۰ میلیارد دلار آن سرمایه خارجی است. این نشانگر آن است که سرمایه گذار خارجی به آذربایجان اطمینان دارد و به همکاری با آذربایجان امیدوار است و از همکاری با آذربایجان سود می برد. ما هیچ مشکلات داخلی نداریم.

تسنیم: به نظر شما تنشی که ایجاد شده زود تمام خواهد شد یا اینکه طرفین برای یک جنگ بلندمدت آماده می شوند؟

سفیر جمهوری آذربایجان: آذربایجان همیشه خواستار این است که این مناقشه از طریق گفت وگوی صلح آمیز حل و فصل شود. در آذربایجان از ۱۰ میلیون جمعیت یک میلیون نفر آواره و پناهنده داریم. بنده یکی از این آواره ها هستم. من در شهر ایروان متولد شدم. من و اجدادم از هیچ جا به شهر ایروان نیامدند. چندی پیش در یکی از مراسم های دیپلماتیک در تهران، از چند کشور ارمنی هایی بودند و من از آنها پرسیدم چه کسی ایروانی اصیل است؟ هیچ کدام ارتباطی با ایروان نداشتند و از جاهای مختلف بودند. ۳۲ سال است که نمی توانم قبر مادربزرگم را که به من کلمه شهادت یا سوره فاتحه را یاد داده، زیارت کنم.

ارمنستان هم یک راه حل دارد و آن اینکه نیروهای مسلح خود را از خاک آذربایجان بیرون بکشد. از دیروز چندین سرباز آذربایجان به خاطر دفاع از وطن و خاک خود شهید شدند. سربازان ارمنستانی که در خاک آذربایجان کشته شدند چه چیزی را گم کرده بودند و در خاک آذربایجان چه کار داشتند؟

نخست وزیر ارمنستان چه زمانی این درگیری ها را شروع کرد؟ او یک شومن است. بعد از این که پیروز شد پسر خود را به خاک آذربایجان برای سربازی فرستاد و گفت من قهرمان هستم و پسرم با دیگران فرقی نمی کند و در خاک اشغالی آذربایجان و خط مقدم سربازی می کند. در ماه جولای که سربازی پسرش تمام شد، این درگیری ها شروع شد. اگر آن قدر به خودش اطمینان داشت و به چیزی که در زبان جاری می کرد، در باطن هم اعتقاد داشت چرا موقعی که پسرش در قره باغ بود جنگ را شروع نکرد؟

تسنیم: برای فیصله و حل و فصل این درگیری ها، میانجیگری هایی شده است که یکی از آنها مربوط به گروه مینسک بوده است؛ به نظر شما چرا میانجیگری این گروه تا کنون موفق نبوده و آیا شما اساسا به میانجیگری این گروه خوش بین هستید؟

سفیر جمهوری آذربایجان: نه، من شخصا و مردم آذربایجان هیچ گونه خوش بینی نداریم، چون در ۲۵ سال گذشته هیچ عمل واقعی از طرف گروه مینسک ندیده ایم. گفت و گو باید یک موضوع و ماهیت داشته باشد و واسطه گری که مینسک می کند هیچ ماهیتی ندارد.

تسنیم: موضوعی وجود دارد که طرف ارمنستانی گهگاه به آن اشاره کرده و آن اینکه نیروهای ترکیه برای یک مانور به سمت نخجوان آمدند و ظاهرا حالا هم حضور دارند. گمانه ای توسط برخی ها مطرح شده که قرار است ترکیه در آنجا پایگاه بزند؛ آیا این می تواند یکی از دلایلی باشد که باعث برانگیخته شدن تنش یا حساسیت شود؟

سفیر جمهوری آذربایجان: نه، این هم هیچ دلیلی ندارد. در قانون اساسی جمهوری آذربایجان، بندی هست که بر اساس آن وجود هر نوع پایگاه خارجی در خاک آذربایجان ممنوع است. در خصوص این که نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان و ترکیه مانور مشترک داشتند، باید بگویم که ترکیه یک متحد استراتژیک جمهوری آذربایجان است و تمام پروژه های استراتژیک اقتصادی که از آذربایجان رد می شود یا از آذربایجان شروع شده، در ترکیه به نهایت می رسد. یعنی ما همکاری خیلی خوبی با هم داریم و ترکیه هم به عنوان یک متحد، و کشور دوست و برادر در این روزهای سخت در کنار ماست. این مانور مشترک فقط در این حد بود که نیروهای مسلح آذربایجان امکانات و توان نظامی خود را بالا ببرند. تبلیغاتی که ارمنستان می کند [درست] نیست.

تسنیم: پس قرار نیست پایگاه بزند؟

سفیر جمهوری آذربایجان: قانون اساسی آذربایجان موجود است و می توانید آن را بخوانید. این تبلیغات دروغ ارمنستان است.

تسنیم: مدتی پیش در رسانه های جمهوری آذربایجان موضوعی مطرح شد مبنی بر اینکه اسرائیلی ها اطلاعات نظامی آذربایجان را به طرف ارمنستانی داده اند. یعنی کدها را به آنها داده اند و آنها به همین دلیل توانسته اند پهپادها را به آن شکل و سالم بگیرند. نظر شما در خصوص این موضوع چیست؟

سفیر جمهوری آذربایجان: اولا ارمنستان هیچ پهپادی نگرفته و این هم یک شو بود و چنین چیزی نبود. ما در زبان آذربایجانی یک ضرب المثل داریم که کسی که در آب در حال غرق شدن است به کاه به عنوان نجات غریق نگاه می کند. آذربایجان با اسرائیل روابط نظامی دارد چون ۲۰ درصد خاک آذربایجان از طرف ارمنستان اشغال شده است. ما جهت ارتقای امکانات ارتش آذربایجان با تمام کشورهای دنیا از جمله اسرائیل همکاری می کنیم. ارمنستان هم نتیجه همکاری نظامی آذربایجان با اسرائیل را هم در جنگ چهار روزه ۲۰۱۶ چشیده و از دیروز هم می چشد که همکاری ما در چه حوزه است. ارمنستان در این حوزه رفته و در اسرائیل سفارت تاسیس کرده است. یک ضرب المثل در زبان آذری است که می گوید کوهی که دیده می شود نیاز به بلد (راهنما) ندارد که راه را به ما نشان دهد. چون می بینیم چه می شود.

تسنیم: در رابطه با اطلاعات نظامی که اسرائیلی ها به ارمنستان دادند چه می گویید؟ چون رسانه های جمهوری آذربایجان هم آن را اعلام کردند.

سفیر جمهوری آذربایجان: کدام رسانه؟ الان هر کس از فضای مجازی به عنوان رسانه استفاده می کند و خبری را نشر می دهد.

تسنیم: بعد از این درگیری، سخنگوی وزارت خارجه ایران موضع نشان داده و وزیر خارجه آن هم با وزیر خارجه شما و ارمنستان صحبت کرده است و اعلام آمادگی کرده اند که ایران نسبت به حل و فصل این موضوع از ظرفیت های خود برای کمک به طرفین استفاده کند. دیدگاه شما در خصوص میانجیگری ایران، با توجه به ارتباطات تاریخی و همجواری آن، چیست و چه نقشی می تواند ایفا کند؟

سفیر جمهوری آذربایجان: در خصوص این که ایران می گوید طرف نگیرد، ما به عنوان مسلمان انتظار داریم. چون شما اسم بردید کشور و دولت ترکیه و کشور پاکستان از مواضع آذربایجان صریحا حمایت کرده اند. ما در سازمان های بین المللی همکاری های خیلی خوبی با جمهوری اسلامی ایران داریم و همیشه از مواضع جمهوری اسلامی ایران دفاع کرده ایم و نه تنها ایران، بلکه در سازمان های بین المللی اگر هر مسئله ای باشد اولویت برای آذربایجان کشورهای اسلامی است.

تسنیم: از آمادگی تهران برای حل و فصل این موضوع استقبال می کنید یا نه؟

سفیر جمهوری آذربایجان: جمهوری اسلامی ایران باید اول رسما اشغالگر و اشغالگری را محکوم کند. آذربایجان از هر امکانات و پیشنهادی که برای حل و فصل این موضوع است هیچ وقت امتناع نکرده است.

تسنیم: یعنی مشروط می دانید یا هر پیشنهادی باشد استقبال می کنید؟ چون آنچه که در مواضع مقامات ایرانی مشاهده کرده ایم این بوده است که صلح برگردد، آرامش برگردد تا اینکه مردم غیرنظامی و حتی مردم منطقه آسیب نبینند، چونکه ظاهرا منطقه تحمل درگیری جدید را ندارد.

سفیر جمهوری آذربایجان: این میانجیگری در چه چیزی باشد؟ ۲۸ سال است …

تسنیم: حالا نگوییم میانجیگری، اینطور بگوییم که برای برقراری صلح و آرامش کمک کند.

سفیر جمهوری آذربایجان: ۲۸ سال است که این مناقشه به خاطر آتش بس همین طور مانده است و این تا کی ادامه خواهد داشت؟ این که گفتم گفت وگوها با گروه مینسک ماهیت ندارد و نتیجه نمی بینیم و مردم و دولت آذربایجان از این میانجیگری هیچ نتیجه ای ندیده اند. این که ایران میانجیگری کند اولین شرط این است که ارمنستان اشغالگر است و سرزمین های آذربایجان را اشغال کرده و باید سرزمین های اشغالی را ترک کند.

تسنیم: خب، شما راه حل واقعی و پایدار این موضوع را راه حل نظامی یا سیاسی می بینید؟

سفیر جمهوری آذربایجان: ما هیچ چشمی به سرزمین ارمنستان ندوخته ایم. حل و فصل این موضوع یک شرط دارد و آن این است که نیروهای مسلح ارمنستان از خاک اشغالی آذربایجان بیرون بروند.

تسنیم: به نظر شما این از راه حل نظامی یا سیاسی اتفاق می افتد؟

سفیر جمهوری آذربایجان: ما برای هر دو آماده هستیم.

تسنیم: نقش قدرت های بزرگ که فرامنطقه ای هستند، مثل آمریکا و روسیه، را در خصوص این تنش چطور می بینید و آنها چطور رفتار کرده اند و چه نقشی داشته اند؟

سفیر جمهوری آذربایجان: آنها هم بیانیه صادر کردند و خیلی از کشورها تماس تلفنی با وزیر امور خارجه آذربایجان داشتند، ولی این بیانیه ها به حل این مسئله کمک نمی کند. حل مسئله این است که سرزمین های اشغالی آذربایجان باید آزاد شود و مردم و مسئولین ارمنستان باید تصمیم بگیرند و فکر کنند این اشغالگری تا چه حد امکان دارد. مثلا حوادث اخیری که در لبنان رخ داده، می خواستند اتباع لبنان را که ارمنی تبار هستند به سرزمین های اشغالی آذربایجان منتقل کنند و این یک جنایت جنگی است.

اینها مردم عادی و غیرنظامی آذربایجان را هدف قرار می دهند. دیروز در شهر نفتالان و در دهی به نام گاشالتی، خانه ای را هدف قرار دادند و پنج نفر در این خانه کشته شدند و دو نفر از آنها بچه بودند؛ این بچه ها چه گناهی داشتند که شب در خانه خود خوابیده بودند؟ حل و فصل یعنی چه و مذاکرات تا چه حد؟

تسنیم: تقریبا همه سوالات قبلی درباره درگیری های اخیر بود. اما سوال دیگری که دارم این است که در حال حاضر روابط دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان چگونه است؟

سفیر جمهوری آذربایجان: در هفت سال گذشته روابط ایران و آذربایجان در حال توسعه بوده و هر روز هم توسعه پیدا می کند. اولین دیداری که جناب آقای الهام علی اف با جناب آقای حسن روحانی داشتند در شهر داووس سوئیس بود. بعد از آن دیدار در هفت سال گذشته ۱۳ ملاقات داشتند که از این ۱۳ ملاقات هشت موردش در پایتخت های کشورها بوده و این نشانگر روابط است.

مبادله تجاری ایران و آذربایجان در حال رشد بود به خاطر پاندمی امسال امکان دارد کم و کاستی داشته باشیم ولی در دوران پاندمی تمام مرزها به روی ایران بسته شده بود و فقط مرز ایران و آذربایجان برای ترانزیت و تجارت باز بود و ما امکاناتی درست کرده بودیم که راننده های ایرانی از مرز آستارا تا مرز روسیه در دو جا از طریق پلیس اسکورت می شدند و در دو جا ایستگاه داشتند که در یک جا آب گرم داشتند و فلاسک های خود را پر می کردند و در یک جا هم از طرف آذربایجان با غذای گرم تامین می شدند. در این دوران حجم ترانزیت بین ایران و آذربایجان سه برابر افزایش یافت.

علاوه بر این، ایران با آذربایجان در تکمیل کریدور شمال-جنوب همکاری می کنند و می دانید که از خلیج فارس تا شهر رشت راه آهن موجود است و این راه آهن از طرف آذربایجان تا شهر آستارا رسیده و از رشت تا آستارا ۱۶۵ کیلومتر است. الآن راه آهن جمهوری آذربایجان در اراضی جمهوری اسلامی ایران زمین اجاره کرده و ترمینال خشک ایجاد کرده؛ یعنی هر کالایی که در آستارای ایران روی قطار گذاشته می شود تا خلیج فنلاند، شمالی ترین نقطه روسیه از طریق قطار حمل و نقل می شود. همکاری های مردمی بین ایران و آذربایجان در حال توسعه است و مرزهای ما ۲۴ ساعته باز بود و الآن به خاطر پاندمی کمی مشکلات ایجاد شده است.

تسنیم: الآن وضعیت تردد در مرزها در دوران بحران کرونا چگونه است؟

سفیر جمهوری آذربایجان: یک ساعت هم برای ترانزیت و تجارت مرز بسته نشده است؛ برای اتباع کشورها بسته شده است. مسئولین و ارگان های ایران همکاری خیلی خوبی داشتند و اتباع آذربایجان که در ایران مانده بودند برگشتند و من از آنها تشکر می کنم و ایرانی هایی که در آذربایجان بودند با همکاری سفارت خیلی راحت به مرز برگشتند. الآن هم برای تجار امکانات در نظر گرفته شده تا آنهایی که خرید و فروش دارند و وارد کننده یا صادر کننده هستند تست می دهند و اگر نتایج منفی باشد، برایشان تسهیلاتی ایجاد شده است.

انتهای پیام/.