مسئولیت دولت، رافع مسئولیت مردم نیست / تکافل اجتماعی به چه معناست

فرزاد جهان بین، عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد در گفتگو با خبرنگار مهر گفت: در منطق اسلام، رفع محرومیت ها فقط با تأمین اجتماعی از سوی دولت میسر نمی شود، بلکه می باید تمامی افراد جامعه در این خصوص، احساس مسئولیت نموده و اقدام نمایند که از آن به تکافل اجتماعی یاد می شود.
وی با بیان اینکه مسئولیت های دولت به هیچ نحو رافع مسئولیت مردم نیست، گفت: تکافل اجتماعی به معنای کفیل یکدیگر شدن و در برابر یکدیگر، مسئول و متعهد بودن و بهره رسانی است.
این نهج البلاغه پژوه افزود: امام علی (ع) در این خصوص در کلمه قصار ۳۲۸ نهج البلاغه می فرمایند: «خداوند سبحان روزی فقرا را در اموال توانگران مقرر داشته. پس هیچ فقیری گرسنه نماند، مگر آنکه، توانگری حق او را باز داشته است و خدای تعالی توانگران را، بدین سبب، باز خواست کند.» (نهج البلاغه، کلمه قصار ۳۲۸)
وی گفت: به بیانی نورانی دیگری از امام علی (ع) از کتاب الحیاه جلد سوم، صفحه ۳۰۹ می پردازم که می تواند گشایش بیشتری در بحث ایجاد نماید و آن این است که «به درستی که خداوند متعال بر ثروتمندان واجب کرده است تا از اموالشان به قدری که فقیران را بی نیاز کند به آن ها بپردازند؛ بنابراین اگر فقیران تلف شوند یا به مشقت بیفتند یا برهنه بمانند، به سبب آن است که اغنیا از پرداخت اموال خود به آن ها خودداری می کنند؛ پس خداوند به همین جهت، روز قیامت از آن ها حساب می کشد و آن ها را به عذابی دردناک گرفتار می کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد افزود: در تکافل اجتماعی، مسأله فراتر از ادای واجبات مالی مانند خمس و زکات و… است و تأکید بر این نکته است که توانگران به عنوان یک فضیلت به انفاق و رفع گرفتاری مستمندان بپردازند.
وی در پایان گفت: بیانی از پیامبر اسلام در این خصوص تکان دهنده است و نشان دهنده مسئولیت آحاد جامعه می باشد. ایشان فرمودند: «ایما اهل عرصه اصبح فیهم امرو جائعا فقد برئت منهم ذمه الله و رسوله. (احمد بن حنبل، مسند, ج ۲, ح ۴۸۸۰) » هرگاه اهل هر سرزمینی بخوابند در حالی که شخصی گرسنه ای در میان آنان باشد، ذمه خدا و رسولش از آنان بری است. امام علی (ع) نیز همواره تأکید می کردند که «خداوند را درباره کم داران و نیازمندان. باید ایشان را در امور زندگی شریک قرار دهید.»
وی با بیان اینکه مسئولیت های دولت به هیچ نحو رافع مسئولیت مردم نیست، گفت: تکافل اجتماعی به معنای کفیل یکدیگر شدن و در برابر یکدیگر، مسئول و متعهد بودن و بهره رسانی است.
این نهج البلاغه پژوه افزود: امام علی (ع) در این خصوص در کلمه قصار ۳۲۸ نهج البلاغه می فرمایند: «خداوند سبحان روزی فقرا را در اموال توانگران مقرر داشته. پس هیچ فقیری گرسنه نماند، مگر آنکه، توانگری حق او را باز داشته است و خدای تعالی توانگران را، بدین سبب، باز خواست کند.» (نهج البلاغه، کلمه قصار ۳۲۸)
وی گفت: به بیانی نورانی دیگری از امام علی (ع) از کتاب الحیاه جلد سوم، صفحه ۳۰۹ می پردازم که می تواند گشایش بیشتری در بحث ایجاد نماید و آن این است که «به درستی که خداوند متعال بر ثروتمندان واجب کرده است تا از اموالشان به قدری که فقیران را بی نیاز کند به آن ها بپردازند؛ بنابراین اگر فقیران تلف شوند یا به مشقت بیفتند یا برهنه بمانند، به سبب آن است که اغنیا از پرداخت اموال خود به آن ها خودداری می کنند؛ پس خداوند به همین جهت، روز قیامت از آن ها حساب می کشد و آن ها را به عذابی دردناک گرفتار می کند.
عضو هیأت علمی دانشگاه شاهد افزود: در تکافل اجتماعی، مسأله فراتر از ادای واجبات مالی مانند خمس و زکات و… است و تأکید بر این نکته است که توانگران به عنوان یک فضیلت به انفاق و رفع گرفتاری مستمندان بپردازند.
وی در پایان گفت: بیانی از پیامبر اسلام در این خصوص تکان دهنده است و نشان دهنده مسئولیت آحاد جامعه می باشد. ایشان فرمودند: «ایما اهل عرصه اصبح فیهم امرو جائعا فقد برئت منهم ذمه الله و رسوله. (احمد بن حنبل، مسند, ج ۲, ح ۴۸۸۰) » هرگاه اهل هر سرزمینی بخوابند در حالی که شخصی گرسنه ای در میان آنان باشد، ذمه خدا و رسولش از آنان بری است. امام علی (ع) نیز همواره تأکید می کردند که «خداوند را درباره کم داران و نیازمندان. باید ایشان را در امور زندگی شریک قرار دهید.»
پرسش و پاسخ در
مسئولیت دولت، رافع مسئولیت مردم نیست / تکافل اجتماعی به چه معناست
گفتگو با هوش مصنوعی