انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ایران به پایان رسید و مسعود پزشکیان با کسب بیش از ۵۰ درصد آرا به عنوان رئیس دولت چهاردهم انتخاب شد و مراسم تنفیذ و تحلیف وی در روزهای آتی برگزار خواهد شد.

طبق قانون رئیس جمهور منتخب بعد از تنفیذ حکم ریاست جمهوری توسط مقام معظم رهبری باید کابینه خود را برای کسب رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کند و اقدامات پزشکیان و تیم همراهش با حضور افرادی مانند محمد جواد ظریف آغاز شده است.

سیاست خارجی یکی از مناقشه برانگیزترین حوزه های سیاست گذاری در هر جا بوده و هست. در نگاهی عام، سیاست خارجی یکی از متعالی ترین امور عمومی در دولت ها است؛ چرا که وظیفه خطیر تولید امنیت را بر عهده دارد.

تولید امنیت گستره پهناوری را از حفظ بقای سرزمین تا توسعه امکانات اقتصادی و فرهنگی در بر می گیرد و صرفا با ابزارهای نظامی تحقق پذیر نیست. ابزار دیپلماتیک اگر اصلی ترین راه تامین امنیت نباشد، بی تردید یکی از عمده ترین مسیرهای شناخته شده آن می باشد.

سیاست خارجی و دستگاه اداره کننده سیاست خارجی در حقیقت نیمی از نظام سیاسی است که رابطه و حدود و منافع کشور را در اقطار عالم دنبال می کند. هر چه هم که دنیا از ارتباطات بیشتری و نزدیکتری برخوردار بشود، این نقش اهمیت بیشتری پیدا می کند. خیلی از مشکلات کشور ها را دیپلماسی توام با ابتکار و اقتدار می تواند حل کند.

در واقع دیپلماسی ابزار کار آمد اقتدار نظام سیاسی است. اقتدار نظام سیاسی را بیش از بسیاری از دستگاههایی که حافظ و موظف به حفظ امنیت ملی هستند، دستگاه دیپلماسی و اداره کننده سیاست خارجی می تواند به عهده بگیرد و تحقق ببخشد.

در دیدگاه رهبری سیاست خارجی از جمله مسائل درجه اول نظام محسوب شده و همچون مهم ترین مسائل اقتصادی و خطوط اقتصادی کشور که غالبا با نظر مسئولین طراز اول نظام انجام می گیرد.

به گفته مقام معظم رهبری دیپلماسی کار مجموعه نظام است، یعنی اختصاص به وزارت خارجه ندارد. مجموعه مدیریت کلان نظام، متصدی مسئله دیپلماسی است. اما دستگاه تخصصی و کارخانه دیپلماسی و ستاد اصلی دیپلماسی، وزارت خارجه است. ایشان میدان دیپلماسی را به میدان نبرد نظامی تشبیه می کنند و معتقدند که در این میدان هم نباید به دشمن اعتماد کرد، زیرا دشمن هم به ما اعتمادی ندارد

سیاست خارجی، خط مشی و روشی است که دولتها در برخورد با امور و مسائل خارج از کشور برای حفظ حاکمیت و دفاع از موجودیت و منافع خود اتخاذ می کنند. در عرصه روابط بین الملل، سیاست خارجی کشور ها از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است.

رفتار دولتها در محیط بین المللی بر اساس اتخاذ سیاستهایی شکل می گیرد که به بهترین وجه منافع ملی آنها را تاءمین کند. نظام بین المللی در برگیرنده کلیه اعمال و رفتار دولتهاست. دولت ها همچنان که بر نظام بین المللی اثر می گذارند، از آن نیز تاثیر می پذیرند. اهداف و منافع دولت ها در چهارچوب سیاست خارجی مورد مطالعه قرار می گیرد.

سیاست خارجی در اندیشه سیاسی رهبر معظم انقلاب، استمرار سیاست های بنیانگذار جمهوری اسلامی حضرت امام خمینی (ره) است. ایشان در بیان اصول سیاست خارجی معتقد به ادامه خط امام و اصل تغییرناپذیر ((نه شرقی، نه غربی)) است و بر این نکته تاءکید دارند که مهم ترین اصل در سیاست خارجی ما، حمایت از هویت نظام اسلامی و پافشاری بر اصول و ارزشهاست و سه اصل ((عزت، حکمت و مصلحت)) را یک مثلث الزامی برای چارچوب ارتباطات بین المللی نظام جمهوری اسلامی می دانند که نباید هیچ گونه خدشه ای به آن وارد شود.

از دیدگاه رهبری، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی هیچ گونه گردن کلفتی و ژست ابر قدرتی از هیچ کس پذیرفته نیست. کنار نیامدن با ظالم، رشوه نپذیرفتن از زورمند و زرمند، پافشردن بر حقیقت و حمایت از مظلومان و طرفداری از اسلام، از جمله اصول مستحکم سیاست خارجی محسوب می شود که جنجال های هوچیگرانه دشمنان هم هرگز قادر به منحرف ساختن آن نخواهد بود. مقاله حاضر در برگیرنده برخی از دیدگاههای مقام معظم رهبری پیرامون سیاست خارجی نظام جمهوری اسلامی ایران است.

علی باقری سرپرست وزارت امور خارجه درباره دستاورد های مهم سیاست خارجی دولت سیزدهم گفت: یکی از سرفصل های مهم سیاست خارجی دولت سیزدهم موضوع سیاست همسایگی بود، دیپلماسی اقتصادی و چند جانبه و تحرکات بین المللی و دیپلماسی مقاومت در این دوره به ویژه بعد از عملیات طوفان الاقصی موضوعات درخشان دیگری بودند. بخش دیگر، فعالیت های دیپلماسی عمومی در این عرصه بود.

باقری افزود: تفاوت های کشور ها را نمی توان از بین برد برای مثال زبان دو کشور متفاوت است، اما نکته مهم این است که دشمنان ما در تلاشند این تفاوت ها را به اختلاف و به نزاع تبدیل کنند. سیاست همسایگی این بستر را فراهم کرد که حتی تفاوت ها موجب همکاری شود نه اختلاف. در شانگهای بزرگترین تولیدکنندگان انرژی مانند ایران و روسیه و بزرگترین مصرف کنندگان مانند چین و هند را داریم که این سازوکار ها می تواند تعاملاتی را بین طرف عرضه و تقاضا ایجاد کند. درست است بازیگران دیگری نیز وجود دارند، اما این کشور ها به دلیل ظرفیت عظیمی که دارند می توانند نقش بزرگی ایفا کنند.

روح الله مدبر در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان درباره سیاست خارجه دولت چهاردهم گفت: ما امیدواریم همانگونه که رهبر انقلاب عنوان کرده بودند دستاورد هایی که در دولت شهید رئیسی خصوصا در سیاست خارجی عملی شده باید پیگیری شود. چرا که ما اکنون در مرحله چیدن دستاورد های تعامل خودمان با کشور هایی مثل روسیه هستیم و رویکرد روسیه به ایران خصوصا در سال های گذشته رویکرد برد و برد و منافع مشترک بوده است. اکنون فصل همکاری و حرکت به سمت منافع عملی است.

وی افزود: دستگاه دیپلماسی امروز برگ برنده ای دارد که می تواند با آن توانمندی در مذاکرات شرکت کند. ایران امروز در مذاکرات، ایران عضو شانگهای است. ایران عضو مهمترین پیمان امنیتی و اقتصادی جهانی است و تیم مذاکراه کننده بعدی که انشاالله تیم معتدلی باشد می تواند در این زمان برای منافع ملی بهترین دستاورد را داشته باشد.

حسن بیادی کارشناس سیاسی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان در این باره اظهار کرد: هر رئیس جمهوری با یک سیاست و تفکر خاص خود به میدان رقابت و صحنه انتخابات وارد می شود و در این رابطه حتما از مشاوره دوستان متخصص خود استفاده می کند.

بیادی گفت: آقای پزشکیان حزبی نیست و تفکراتش مستقل و معتدل است؛ باید منتظر بود و دید چه افرادی را برای کابینه معرفی خواهد کرد.

او درباره سیاست خارجی دولت چهاردهم نیز بیان کرد: در خصوص سیاست خارجی و اجرای هر سیاستی حتما باید با مقام معظم رهبری هماهنگ باشند.