دعای وداع با <a href="/fa/dashboard/ ir/ماه مبارک رمضان" class="text info">ماه مبارک رمضان</a>

دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه

| کتاب شناسی یا ارجاعات این مقاله ناقص است. می توانید با اصلاح نحوهٔ ارجاع به منابع بر طبق شیوه نامه ارجاع به منابع، به ویکی شیعه کمک کنید.
---|---

نیایش

نمازهای مستحب
نافله های روزانه•عید•جعفر طیار•استغاثه•استسقاء

دعاها
کمیل•توسل•افتتاح•ابوحمزه•عرفه•ندبه•سمات•فرج

مناجات ها
مناجات خمس عشر•مناجات شعبانیه

زیارات مشهور
عاشورا•وارث•امین الله•جامعه کبیره•آل یاسین

اذکار
تکبیر•تحمید•تهلیل•تسبیح•تسبیحات حضرت زهرا•صلوات•ذکر یونسیه•استغفار•تعقیبات

کتاب های دعا
مفاتیح الجنان•صحیفه سجادیه•مصباح المتهجد•اقبال الاعمال•مفتاح الفلاح

روزها و ماه ها
شب قدر•نیمه شعبان•روز عرفه•رمضان•رجب•ذی الحجه•لیلةالرغائب

مفاهیم وابسته
دعا•مناجات•زیارت•عبادت•تسبیح•استجابت دعا

دعای چهل وپنجم صحیفه سجادیه، از دعاهای صحیفه سجادیه امام سجاد (ع). این دعا ۵۶ بخش دارد و به دعای «وداع با ماه رمضان» مشهور است. امام در ابتدای دعا اوصاف خداوند را بیان می کند و سپس در ۲۰ بخش ۲۰ بار بر ماه رمضان درود می فرستد و به توصیف آن می پردازد. در آخر دعا درخواست های دعاکننده از خداوند آمده است.

محتویات

۱ آموزه های دعا

۲ شرح ها

۲٫۱ شرح های فارسی

۲٫۲ شرح های عربی

۲٫۳ شرح های لغوی

۳ متن و ترجمه دعا

۴ جستارهای وابسته

۵ پانویس

۶ منابع

۷ پیوند به بیرون

آموزه های دعا

خدا در برابر آنچه می دهد، پاداشی نمی خواهد و از بخشش خود پشیمان نمی شود.

خدا پاداش بنده اش را هم وزن عمل او نمی دهد [بلکه افزون تر می دهد].

خدا بی استحقاق ما نعمت می دهد و از روی تفضل، گناهان را می آمرزد.

خدا اگر عطایی کند، آن را با منت نمی آمیزد و اگر منع کند از روی ستم نیست.

خدا به هر کس که حمد الهی گوید، پاداش می دهد و حال آنکه خودش حمدگفتن را به او الهام کرده است.

خدا با کسی که او را نافرمانی کند، بردبارانه رفتار می کند و تا وقتی توبه کند، عذابش را تأخیر می اندازد.

خدا برای بندگان دری به سوی آمرزش گشوده و آن را «توبه» نامیده است.

خدا به کسی که کار نیک کند، ده برابر پاداش می دهد و کسی را که مرتکب کار بد شود، فقط به همانند آن کیفر می کند.

ماه رمضان از ویژه ترین واجبات است.

ماه رمضان ممتازترین ماه و برتر از همه اوقات است؛ زیرا خدا در این ماه، قرآن را نازل کرده و ایمان بندگان را به کمال رسانده و مردم را به شب زنده داری راغب کرده و شب قدر را در آن قرار داده است.

خدا با ماه رمضان ما را بر امت های دیگر برتری داده است.

«کار آنان که دارایی خود را در راه خدا انفاق می کنند، به کار دانه ای ماند که هفت خوشه برویاند و در هر خوشه صد دانه باشد و خدا این شماره را برای هر کس که بخواهد چند برابر می افزاید».[۱]

اگر کسی از داخل شدن به منزلگاه توبه، پس از بازبودن در و بودن راهنما، غفلت کند، چه بهانه ای می تواند داشته باشد؟!

اگر خداوند آنچه از عالم غیب فرستاده نمی فرستاد، اندیشه بندگان به آن راهی نداشت.

امام سجاد(ع) در ۲۰ فراز، ۲۰ بار بر ماه رمضان درود و سلام می فرستد و این ماه را توصیف می کند. «السلام علیک» در زبان عربی به معنای خداحافظی هم می آید و در اینجا نیز همین مراد است[۲]:

سلام بر تو ای بزرگ ترین ماه خدا و ای عید دوستان.

سلام بر تو ای گرامی ترین اوقات که همنشین ما بودی …

سلام بر تو ای همنشین پرقدر و منزلت …

سلام بر تو که با برکت بسیار به ما روی آوردی و ما را از چرک های گناه شستشو دادی.

سلام بر تو و آن شب قدری که بهتر از هزار ماه است.

خدا روز فطر را برای مؤمنان روز عید و شادی قرار داد.

خدا بزرگوارترین کسی است که رو به سوی او می آورند و کارسازترین کسی است که به او توکل می کنند.

شرح ها

این دعا در این آثار شرح شده است:

شرح های فارسی

دیار عاشقان اثر حسین انصاریان، جلد ۷، صفحه ۴۷۱ تا ۴۹۶.

شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی، جلد ۳، صفحه ۴۳۵ (به صورت مختصر).

حکمت عبادات اثر عبدالله جوادی آملی، صفحه ۱۶۶ تا ۱۸۰.

شرح صحیفه سجادیه اثر محمدعلی مدرسی چهاردهی.

سروش رمضان:شرحی بر دونیایش امام سجاد در آغاز وانجام ماه رمضان اثر [[سید رضا باقریان موحد]. تهران موسسه فرهنگی دین پژوهی بشرا

سیمای رمضان در صحیفه سجادیه اثر [[علی کریمی جهرمی].

شرح های عربی

آفاق الروح اثر سید محمدحسین فضل الله.

ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین اثر سید علیخان حسینی، جلد ۶، صفحه ۹۳ تا ۱۹۷.

فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمد جواد مغنیه، صفحه ۵۱۵ تا ۵۳۹.

شرح های لغوی

آثاری که لغات دعا را توضیح داده و معنا کرده اند:

تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر محمد بن مرتضی فیض کاشانی.

حل لغات الصحیفه السجادیه اثر محمدباقر شفیع حسینی.

شرح الصحیفه السجادیه اثر عزالدین جزائری.

متن و ترجمه دعا

دعای چهل و پنجم صحیفه سجادیه

متن | ترجمه
---|---
و کان من دعائه علیه السلام فی وداع شهر رمضان
(۱) اللهم یا من لا یرغب فی الجزاء (۲) و یا من لا یندم علی العطاء (۳) و یا من لا یکافئ عبده علی السواء. (۴) منتک ابتداء، و عفوک تفضل، و عقوبتک عدل، و قضاؤک خیرة (۵) إن أعطیت لم تشب عطاءک بمن، و إن منعت لم یکن منعک تعدیا. (۶) تشکر من شکرک و أنت ألهمته شکرک. (۷) و تکافئ من حمدک و أنت علمته حمدک. (۸) تستر علی من لو شئت فضحته، و تجود علی من لو شئت منعته، و کلاهما أهل منک للفضیحة و المنع غیر أنک بنیت أفعالک علی التفضل، و أجریت قدرتک علی التجاوز. (۹) و تلقیت من عصاک بالحلم، و أمهلت من قصد لنفسه بالظلم، تستنظرهم بأناتک إلی الإنابة، و تترک معاجلتهم إلی التوبة لکیلا یهلک علیک هالکهم، و لا یشقی بنعمتک شقیهم إلا عن طول الإعذار إلیه، و بعد ترادف الحجة علیه، کرما من عفوک یا کریم، و عائدة من عطفک یا حلیم. (۱۰) أنت الذی فتحت لعبادک بابا إلی عفوک، و سمیته التوبة، و جعلت علی ذلک الباب دلیلا من وحیک لئلا یضلوا عنه، فقلت- تبارک اسمک-: «توبوا إلی الله توبة نصوحا عسی ربکم أن یکفر عنکم سیئاتکم و یدخلکم جنات تجری من تحتها الأنهار (۱۱) یوم لا یخزی الله النبی و الذین آمنوا معه، نورهم یسعی بین أیدیهم و بأیمانهم، یقولون: ربنا أتمم لنا نورنا، و اغفر لنا، إنک علی کل شیء قدیر»[۳] فما عذر من أغفل دخول ذلک المنزل بعد فتح الباب و إقامة الدلیل! (۱۲) و أنت الذی زدت فی السوم علی نفسک لعبادک، ترید ربحهم فی متاجرتهم لک، و فوزهم بالوفادة علیک، و الزیادة منک، فقلت- تبارک اسمک و تعالیت-: «من جاء بالحسنة فله عشر أمثالها، و من جاء بالسیئة فلا یجزی إلا مثلها».[۴] (۱۳) و قلت: «مثل الذین ینفقون أموالهم فی سبیل الله کمثل حبة أنبتت سبع سنابل فی کل سنبلة مائة حبة، و الله یضاعف لمن یشاء»[۵] و قلت: «من ذا الذی یقرض الله قرضا حسنا فیضاعفه له أضعافا کثیرة»[۶] و ما أنزلت من نظائرهن فی القرآن من تضاعیف الحسنات. (۱۴) و أنت الذی دللتهم بقولک من غیبک و ترغیبک الذی فیه حظهم علی ما لو سترته عنهم لم تدرکه أبصارهم، و لم تعه أسماعهم، و لم تلحقه أوهامهم، فقلت: «فاذکرونی أذکرکم، و اشکروا لی و لا تکفرون»[۷] و قلت: «لئن شکرتم لأزیدنکم، و لئن کفرتم إن عذابی لشدید».[۸] (۱۵) و قلت: «ادعونی أستجب لکم، إن الذین یستکبرون عن عبادتی سیدخلون جهنم داخرین»،[۹] فسمیت دعاءک عبادة، و ترکه استکبارا، و توعدت علی ترکه دخول جهنم داخرین. (۱۶) فذکروک بمنک، و شکروک بفضلک، و دعوک بأمرک، و تصدقوا لک طلبا لمزیدک، و فیها کانت نجاتهم من غضبک، و فوزهم برضاک. (۱۷) و لو دل مخلوق مخلوقا من نفسه علی مثل الذی دللت علیه عبادک منک کان موصوفا بالإحسان، و منعوتا بالامتنان، و محمودا بکل لسان، فلک الحمد ما وجد فی حمدک مذهب، و ما بقی للحمد لفظ تحمد به، و معنی ینصرف إلیه. (۱۸) یا من تحمد إلی عباده بالإحسان و الفضل، و غمرهم بالمن و الطول، ما أفشی فینا نعمتک، و أسبغ علینا منتک، و أخصنا ببرک! (۱۹) هدیتنا لدینک الذی اصطفیت، و ملتک التی ارتضیت، و سبیلک الذی سهلت، و بصرتنا الزلفة لدیک، و الوصول إلی کرامتک (۲۰) اللهم و أنت جعلت من صفایا تلک الوظائف، و خصائص تلک الفروض شهر رمضان الذی اختصصته من سائر الشهور، و تخیرته من جمیع الأزمنة و الدهور، و آثرته علی کل أوقات السنة بما أنزلت فیه من القرآن و النور، و ضاعفت فیه من الإیمان، و فرضت فیه من الصیام، و رغبت فیه من القیام، و أجللت فیه من لیلة القدر التی هی خیر من ألف شهر. (۲۱) ثم آثرتنا به علی سائر الأمم، و اصطفیتنا بفضله دون أهل الملل، فصمنا بأمرک نهاره، و قمنا بعونک لیله، متعرضین بصیامه و قیامه لما عرضتنا له من رحمتک، و تسببنا إلیه من مثوبتک، و أنت الملیء بما رغب فیه إلیک، الجواد بما سئلت من فضلک، القریب إلی من حاول قربک. (۲۲) و قد أقام فینا هذا الشهر مقام حمد، و صحبنا صحبة مبرور، و أربحنا أفضل أرباح العالمین، ثم قد فارقنا عند تمام وقته، و انقطاع مدته، و وفاء عدده. (۲۳) فنحن مودعوه وداع من عز فراقه علینا، و غمنا و أوحشنا انصرافه عنا، و لزمنا له الذمام المحفوظ، و الحرمة المرعیة، و الحق المقضی، فنحن قائلون: السلام علیک یا شهر الله الأکبر، و یا عید أولیائه. (۲۴) السلام علیک یا أکرم مصحوب من الأوقات، و یا خیر شهر فی الأیام و الساعات. (۲۵) السلام علیک من شهر قربت فیه الآمال، و نشرت فیه الأعمال. (۲۶) السلام علیک من قرین جل قدره موجودا، و أفجع فقده مفقودا، و مرجو آلم فراقه. (۲۷) السلام علیک من ألیف آنس مقبلا فسر، و أوحش منقضیا فمض (۲۸) السلام علیک من مجاور رقت فیه القلوب، و قلت فیه الذنوب. (۲۹) السلام علیک من ناصر أعان علی الشیطان، و صاحب سهل سبل الإحسان (۳۰) السلام علیک ما أکثر عتقاء الله فیک، و ما أسعد من رعی حرمتک بک! (۳۱) السلام علیک ما کان أمحاک للذنوب، و أسترک لأنواع العیوب! (۳۲) السلام علیک ما کان أطولک علی المجرمین، و أهیبک فی صدور المؤمنین! (۳۳) السلام علیک من شهر لا تنافسه الأیام. (۳۴) السلام علیک من شهر هو من کل أمر سلام (۳۵) السلام علیک غیر کریه المصاحبة، و لا ذمیم الملابسة (۳۶) السلام علیک کما وفدت علینا بالبرکات، و غسلت عنا دنس الخطیئات (۳۷) السلام علیک غیر مودع برما و لا متروک صیامه سأما. (۳۸) السلام علیک من مطلوب قبل وقته، و محزون علیه قبل فوته. (۳۹) السلام علیک کم من سوء صرف بک عنا، و کم من خیر أفیض بک علینا (۴۰) السلام علیک و علی لیلة القدر التی هی خیر من ألف شهر (۴۱) السلام علیک ما کان أحرصنا بالأمس علیک، و أشد شوقنا غدا إلیک. (۴۲) السلام علیک و علی فضلک الذی حرمناه، و علی ماض من برکاتک سلبناه. (۴۳) اللهم إنا أهل هذا الشهر الذی شرفتنا به، و وفقتنا بمنک له حین جهل الأشقیاء وقته، و حرموا لشقائهم فضله. (۴۴) أنت ولی ما آثرتنا به من معرفته، و هدیتنا له من سنته، و قد تولینا بتوفیقک صیامه و قیامه علی تقصیر، و أدینا فیه قلیلا من کثیر. (۴۵) اللهم فلک الحمد إقرارا بالإساءة، و اعترافا بالإضاعة، و لک من قلوبنا عقد الندم، و من ألسنتنا صدق الاعتذار، فأجرنا علی ما أصابنا فیه من التفریط أجرا نستدرک به الفضل المرغوب فیه، و نعتاض به من أنواع الذخر المحروص علیه. (۴۶) و أوجب لنا عذرک علی ما قصرنا فیه من حقک، و ابلغ بأعمارنا ما بین أیدینا من شهر رمضان المقبل، فإذا بلغتناه فأعنا علی تناول ما أنت أهله من العبادة، و أدنا إلی القیام بما یستحقه من الطاعة، و أجر لنا من صالح العمل ما یکون درکا لحقک فی الشهرین من شهور الدهر. (۴۷) اللهم و ما ألممنا به فی شهرنا هذا من لمم أو إثم، أو واقعنا فیه من ذنب، و اکتسبنا فیه من خطیئة علی تعمد منا، أو علی نسیان ظلمنا فیه أنفسنا، أو انتهکنا به حرمة من غیرنا، فصل علی محمد و آله، و استرنا بسترک، و اعف عنا بعفوک، و لا تنصبنا فیه لأعین الشامتین، و لا تبسط علینا فیه ألسن الطاعنین، و استعملنا بما یکون حطة و کفارة لما أنکرت منا فیه برأفتک التی لا تنفد، و فضلک الذی لا ینقص. (۴۸) اللهم صل علی محمد و آله، و اجبر مصیبتنا بشهرنا، و بارک لنا فی یوم عیدنا و فطرنا، و اجعله من خیر یوم مر علینا أجلبه لعفو، و أمحاه لذنب، و اغفر لنا ما خفی من ذنوبنا و ما علن. (۴۹) اللهم اسلخنا بانسلاخ هذا الشهر من خطایانا، و أخرجنا بخروجه من سیئاتنا، و اجعلنا من أسعد أهله به، و أجزلهم قسما فیه، و أوفرهم حظا منه. (۵۰) اللهم و من رعی هذا الشهر حق رعایته، و حفظ حرمته حق حفظها، و قام بحدوده حق قیامها، و اتقی ذنوبه حق تقاتها، أو تقرب إلیک بقربة أوجبت رضاک له، و عطفت رحمتک علیه، فهب لنا مثله من وجدک، و أعطنا أضعافه من فضلک، فإن فضلک لا یغیض، و إن خزائنک لا تنقص بل تفیض، و إن معادن إحسانک لا تفنی، و إن عطاءک للعطاء المهنا. (۵۱) اللهم صل علی محمد و آله، و اکتب لنا مثل أجور من صامه، أو تعبد لک فیه إلی یوم القیامة. (۵۲) اللهم إنا نتوب إلیک فی یوم فطرنا الذی جعلته للمؤمنین عیدا و سرورا، و لأهل ملتک مجمعا و محتشدا من کل ذنب أذنبناه، أو سوء أسلفناه، أو خاطر شر أضمرناه، توبة من لا ینطوی علی رجوع إلی ذنب، و لا یعود بعدها فی خطیئة، توبة نصوحا خلصت من الشک و الارتیاب، فتقبلها منا، و ارض عنا، و ثبتنا علیها. (۵۳) اللهم ارزقنا خوف عقاب الوعید، و شوق ثواب الموعود حتی نجد لذة ما ندعوک به، و کأبة ما نستجیرک منه. (۵۴) و اجعلنا عندک من التوابین الذین أوجبت لهم محبتک، و قبلت منهم مراجعة طاعتک، یا أعدل العادلین. (۵۵) اللهم تجاوز عن آبائنا و أمهاتنا و أهل دیننا جمیعا من سلف منهم و من غبر إلی یوم القیامة. (۵۶) اللهم صل علی محمد نبینا و آله کما صلیت علی ملائکتک المقربین، و صل علیه و آله کما صلیت علی أنبیائک المرسلین، و صل علیه و آله کما صلیت علی عبادک الصالحین، و أفضل من ذلک یا رب العالمین، صلاة تبلغنا برکتها، و ینالنا نفعها، و یستجاب لها دعاؤنا، إنک أکرم من رغب إلیه، و أکفی من توکل علیه، و أعطی من سئل من فضله، و أنت علی کل شیء قدیر. | دعا در وداع ماه رمضان
(۱) ای خدایی که در برابر احسان به بندگان پاداش نخواهی، (۲) و از عطا و بخشش پشیمان نمی گردی، (۳) ای کسی که مزد بنده خود را بیش از عمل او می دهی، (۴) نعمتت بی استحقاق به بندگان رسد، و عفوت تفضل، و مجازاتت عدالت، و قضایت عین خیر است. (۵) اگر بخشش کنی عطایت را به منت آلوده نکنی، و اگر عنایت نکنی از باب ستم نیست، (۶) آن که تو را شکر کند شکرش کنی، در صورتی که خودت آن شکر را به او الهام فرمودی، (۷) و هر که تو را بستاید پاداشش می دهی در حالی که آن ستایش را خودت به او تعلیم کردی، (۸) پرده می پوشی بر آن که اگر می خواستی رسوایش می کردی، و جود و کرم کنی بر آن که اگر می خواستی از وی دریغ می کردی، در صورتی که هر دو مستحق رسوایی و دریغ تو اند، اما تو تمام امورت را براساس تفضل بنا نهاده ای، و قدرتت را بر آئین گذشت مقرر کرده ای، (۹) و با آن که با تو به مخالفت برخاسته با بردباری روبرو می شوی، و به آن که در حق خویش ستم کرده مهلت می دهی، با صبر و بردباری خود مهلتشان می دهی تا به حضرتت بازگردند، و در مؤاخذه عاصیان شتاب نمی کنی تا به توبه موفق شوند، تا هلاک شونده آنان بدون رضای تو هلاک نشود، و تیره بختشان به نعمتت بدبخت نگردد مگر پس از قطع بهانه و بعد از اتمام حجت همه جانبه بر او، و این همه بزرگواری و آقایی از عفو و گذشت توست ای بزرگوار، و بهره ای است از محبتت ای بردبار. (۱۰) تویی که بر بندگانت دری به سوی بخشش خود باز کرده ای، و آن را باب توبه نامیده ای، و بر آن در گشوده راهنمایی از وحی خود قرار داده ای، تا آن را گم نکنند، پس خود - که نامت والا و مبارک است - فرمودی: «به سوی خدا توبه خالص و بی پیرایه آورید، باشد که پروردگارتان گناهان شما را محو کند، و شما را داخل بهشت هایی نماید که نهرها از زیر آن روان است، (۱۱) در آن روزی که خداوند پیامبر خود و آنان را که به او ایمان آوردند خوار وذلیل نمی کند، درحالی که نورشان پیش رویشان و از جانب راستشان روان است می گویند: خداوندا نورمان را کامل کن، و ما را مورد مغفرت قرار ده، که تو بر هر چیز توانایی». پس عذر کسی که از ورود به آن خانه غفلت کند پس از گشوده شدن در و به پا داشتن راهنما چه خواهد بود؟ (۱۲) و تویی که در معامله با بندگانت بر عطای خود افزوده ای، تا در این تجارتشان از عنایت تو سود برند، و در حرکت کردن به جانب تو کامیاب گردند، و از حضرتت بهره ای افزون دریافت نمایند، به همین خاطر، تو خود - که نامت مبارک است و بس والایی - فرمودی: «هر کس که یک کار نیک کند ده برابر آن پاداش دارد، و هر کس یک کار بد کند جز به مانند کارش عقوبت نبیند»، و نیز فرمودی: «مثل آنان که اموالشان را در راه خدا انفاق می کنند مانند دانه ای است که هفت خوشه رویانده، در هر خوشه صد دانه باشد، و خداوند برای هر که بخواهد آن را چند برابر کند»، (۱۳) و فرمودی: «کیست آن که به خداوند قرض الحسنه دهد تا خدا آن را چندین برابر سازد؟» و امثال و نظائر این وعده ها که در قرآن درباره چند برابر کردن کارهای نیک فرو فرستاده ای. (۱۴) و تویی آن خداوندی که با گفتار از غیب خود و به سبب ترغیبت که در برگیرنده سود ایشان است آنان را به چیزی راهنمایی فرمودی که اگر از آنان می پوشاندی دیدگانشان درک نمی کرد، و گوشهاشان فرانمی گرفت، و فکرشان به آن نمی رسید، چرا که فرمودی: «مرا یاد کنید تا شما را یاد کنم، و مرا سپاس آورید و کفران نورزید»، و فرمودی: «هرآینه اگر شکر آرید شما را افزونی دهم، و اگر ناسپاسی کنید همانا عذاب من شدید است»، (۱۵) و فرمودی: «مرا بخوانید تا شما را اجابت کنم، آنان که از عبادت من (دعا کردن) تکبر ورزند به زودی خوار و ذلیل وارد جهنم می شوند». پس نیایش و دعا را عبادت، و ترکش را کبر و خودخواهی نامیدی، و بر ترک دعا به دخول دوزخ با ذلت و خواری تهدید فرمودی. (۱۶) بدین سبب بندگان واقعی به نعمتت تو را یاد کردند، و به بخششت شکر آوردند، و به فرمانت به دعا برخاستند، و به خاطر گرفتن عطای افزونت صدقه دادند، و تنها راه آزادی آنان از خشم تو، و دستیابی به رضای حضرتت در آن بود. (۱۷) و اگر مخلوقی مخلوق دیگر را از سوی خود به مثل آنکه حضرت تو بندگانت را از سوی خود راهنمایی نمودی هدایت می کرد موصوف به احسان، و موصوف به امتنان و بخشش بود، و به هر زبانی مورد ستایش قرار می گرفت، پس سپاس توراست تا آنجا که در سپاس تو راهی وجود داشته باشد، و تا آنجا که برای سپاس کلمه ای که تو به آن ستوده شوی، و معنایی که به سپاس منصرف گردد باقی باشد. (۱۸) ای کسی که با احسان و فضلت بندگان را به سپاس فرا خوانده ای، و آنان را غرق عطا و بخشش خود نموده ای، چه آشکار و پخش است نعمت تو در ما! و چه فراوان است عطایت برما! و چه مخصوص است نیکی تو به ما! (۱۹) ما را به دین برگزیده ات راه نمودی، و به آئین پسندیده ات رهنمون شدی، و سالک راهی فرمودی که آن را هموار کردی، و ما را به راه تقرب به پیشگاهت، و وصول به کرامتت بینایی دادی. (۲۰) خداوندا تو از خالص ترین آن وظایف، و برگزیده ترین آن فرائض، ماه رمضان را قرار دادی که آن را از میان سایر ماه ها برگزیدی، و از میان همه زمان ها و عصرها اختیار کردی، و بر تمام اوقات سال ترجیح دادی، به خاطر آنکه در آن قرآن و نور نازل نمودی، و ایمان را در این ماه چند برابر ساختی، و روزه گرفتن را در آن واجب فرمودی، و به شب زنده داری در آن ترغیب کردی، و شب قدر را در آن که از هزار ماه با ارزش تر است بزرگ داشتی، (۲۱) پس ما را محض این ماه بر سایر امم برتری دادی و در پرتو فضل آن، ما را از میان همه ملت ها برگزیدی، پس به فرمانت روزش را روزه گرفتیم، و در شبش به کمک تو به عبادت برخاستیم، و به وسیله روزه و نمازش طالب رحمتی که برای ما مهیا فرمودی شدیم، و آن را وسیله رسیدن به ثواب تو قرار دادیم، و تو بر آنچه بندگانت بدان رغبت دارند قادری، و آنچه را که از احسانت خواسته شود بخشنده ای، و به آن که جهت رسیدن به قرب تو بکوشد نزدیکی. (۲۲) و همانا این ماه در نزد ما ستوده زیست، و با ما همنشینی پسندیده بود، و برترین منفعت جهانیان را برای ما به ارمغان آورد، پس به هنگام پایان گرفتن وقت، و سرآمدن مدت، و کامل شدن روزهایش از ما جدا شد، (۲۳) اینک آن را وداع می گوییم وداع کسی که هجرانش بر ما غم انگیز است، و روی گرداندنش ما را به اندوه و وحشت دچار کرده، و بر عهده ما پیمان ناگسستنی، و حرمت در خور توجه، و حق لازم دارد، به این خاطر می گوییم: سلام بر تو ای بزرگ ترین ماه خدا و ای عید عاشقان حق. (۲۴) سلام بر تو ای کریم ترین همنشین از میان اوقات، و ای بهترین ماه در روزها و ساعات. (۲۵) سلام بر تو ای ماهی که در طی تو برآورده شدن آمال نزدیک گشته، و اعمال در آن پخش و فراوان است. (۲۶) سلام بر تو ای همنفسی که قدر و منزلتت بزرگ، و فقدانت بسیار دردناک است، و ای مایه امیدی که دوریت رنج آور است. (۲۷) سلام بر تو ای همدمی که چون رو کنی ما را مونس شاد کننده ای، و چون سپری شوی وحشت آور و دردناکی. (۲۸) بر تو ای همسایه ای که دل ها نزد تو نرم شد، و گناهان در تو نقصان گرفت. (۲۹) سلام بر تو ای یاوری که ما را در مبارزه با شیطان یاری دادی، و ای مصاحبی که راه های احسان را هموار و آسان ساختی. (۳۰) سلام بر تو که چه بسیارند آزاد شدگان حضرت حق در تو، و چه سعادتمند است کسی که حرمتت را به واسطه خودت رعایت نمود! (۳۱) سلام بر تو که چه بسیار گناهان را از پرونده ما زدودی، و چه عیب ها که بر ما پوشاندی! (۳۲) سلام بر تو که زمانت بر گنهکاران چه طولانی بود، و در دل مؤمنان چه هیبتی داشتی! (۳۳) سلام بر تو ای ماهی که هیچ زمانی با تو پهلو نزند. (۳۴) سلام بر تو ای ماهی که از هر نظر مایه سلامتی. (۳۵) سلام بر تو که مصاحبتت ناپسند و معاشرتت نکوهیده نیست. (۳۶) سلام بر تو همچنان که با برکات بر ما وارد شدی، و ناپاکی معاصی را از پرونده ما شستی. (۳۷) سلام بر تو که وداع با تو نه از باب خستگی، و فراغت از روزه ات نه به خاطر ملالت است. (۳۸) سلام بر تو که قبل از آمدنت در آرزویت بسر می بردیم، و پیش از رفتنت بر هجرانت محزونیم. (۳۹) سلام بر تو که چه بدی ها که به سبب تو از جانب ما گشته، و چه خوبی ها که از برکت تو به سوی ما سرازیر شده! (۴۰) سلام بر تو و بر شب قدری که از هزار ماه بهتر است. (۴۱) سلام بر تو که دیروز چه سخت بر تو دل بسته بودیم، و فردا چه بسیار شائق تو می شویم! (۴۲) سلام بر تو و بر فضیلت تو که از آن محروم گشتیم، و بر برکات گذشته ات که از دست ما گرفته شد. (۴۳) بارالها ما اهل این ماهیم که ما را به آن شرافت بخشیدی، و توفیق ادراکش را به ما عنایت فرمودی آنگاه که تیره بختان وقتش را نشناختند، و از بخت بدشان از فضلش محروم شدند. (۴۴) تویی سرپرست آنچه از معرفتش که ما را بدان برتری دادی، و آنچه از سنتش که ما را بدان رهنمون شدی، و ما به توفیق تو به روزه و نماز آن برخاستیم همراه با تقصیر، و در آن اندکی از بسیار را بجا آوردیم. (۴۵) خداوندا پس تو را سپاس همراه با اقرار به بدی هامان، و اعتراف به سهل انگاریمان، در حالی که در قلوبمان ندامت قطعی، و بر زبانمان عذر صادقانه داریم، پس ما را با توجه به اعتراف به تقصیری که در این ماه داشتیم مزدی عنایت کن که تدارک کننده فضیلت های دلخواهمان، و جایگزین ذخیره هایی که مورد علاقه ماست باشد، (۴۶) و عذر ما را در کوتاهی از ادای حقت قبول کن، و آینده عمرمان را به ماه رمضان آینده که در پیش داریم برسان، و چون ما را به آن رساندی ما را بر انجام عبادتی که سزاوار توست یاری ده، و به انجام طاعتی که شایسته آن ماه است موفق دار، و عمل صالحی را که موجب تدارک حق تو در آن دو ماه از ماه های زمان خواهد بود به دست ما جاری فرما. (۴۷) خداوندا هر گناه کوچکی یا بزرگی که در این ماه به آن دست زدیم، یا معصیتی که به آن آلوده گشتیم، یا خطایی که مرتکب شدیم، از روی عمد یا فراموشی، که در آن به خود ظلم کرده، یا حرمت دیگری را بدان دریده باشیم، پس بر محمد و آلش درود فرست، و ما را از همه آنها در پرده ستاری حضرتت بپوشان، و به عفوت از ما بگذر، و ما را در آن ماه شهره به پیش دیده شماتت کنندگان قرار مده، و زبان طعنه زنندگان را بر ما باز مکن، و ما را به کاری بدار که سبب فرونهادن گناهان و پوشاندن آن چیزی شود که در آن ماه بر ما نمی پسندی، به مهربانیت که پایان ندارد، و احسانت که کاستی نمی پذیرد. (۴۸) خداوندا بر محمد و آلش درود فرست، و ضایعه دردآور از دست رفتن رمضانمان را جبران کن، و روز عیدمان و فطرمان را بر ما مبارک گردان، و آن را از بهترین روزهایی قرار ده که بر ما گذشته، که بیشترین عفو را موجب، و بیشترین معاصی را محو کننده باشد، و گناهان پنهان و آشکار ما را مورد مغفرت قرار ده. (۴۹) بارالها پایان یافتن این ماه را پایان یافتن خطاهایمان قرار ده، و به دنبال خارج شدنش ما را از بدیهامان خارج کن، و ما را از سعادتمندترین اهل این ماه به آن، و پرنصیب ترین آنان در آن، و بهره مندترین ایشان از خودت قرار ده. (۵۰) بار الها هر کس که این ماه را آن طور که بایسته است رعایت کرده، و احترامش را آنچنان که باید حفظ نموده، و حدودش را به بهترین صورت بپاداشته، و از گناهانش به نحو صحیح پرهیز کرده، یا به وسیله کار خیر به تو تقرب جسته که موجب خشنودیت از وی گشته، و رحمتت را متوجه او نموده، پس مانند آنچه به او بخشیدی از توانگری خود به ما ببخش، و چندین برابر آن را از فضل خود به ما عطا فرما، زیرا که فضلت کاستی نگیرد، و خزائنت نقصان نپذیرد بلکه افزون می شود، و معادن احسانت از بین نمی رود، و همانا عطای تو گوارا عطایی است. (۵۱) بارالها بر محمد و آلش درود فرست، و همانند پاداش آنان که تا روز رستاخیز این ماه را روزه گرفته اند، یا به بندگی تو در آن اقدام کرده اند برای ما ثبت کن. (۵۲) بارالها در این روز فطر که آن را برای اهل ایمان عید و شادی، و برای اهل آیین خود روز اجتماع و گردهمایی قراردادی به درگاهت توبه می کنیم، از هر معصیتی که دچارش شدیم، یا هر کار بدی که به آن دست زدیم، یا اندیشه سوئی که در دل داشتیم، مانند توبه کسی که خیال بازگشت به گناه را ندارد، و پس از توبه به جانب هیچ خطایی برنمی گردد، توبه پاک و خالصی که از شک و تردید پیراسته باشد، پس آن را از ما بپذیر، و از ما راضی شو، و ما را بر آن استوار بدار. (۵۳) بارالها ترس از عذاب وعده داده شده، و رغبت به ثواب موعود را روزی ما کن، تا لذت آنچه را که از تو می خواهیم بیابیم، و غصه آنچه را که از آن به تو پناه می بریم دریابیم، (۵۴) و ما را در پیشگاهت از توبه کنندگانی قرار ده که محبتت را بر ایشان حتم ساخته ای، و بازگشتشان را به طاعت خود قبول نموده ای، ای عادل ترین عادل ها. (۵۵) بارالها از پدران و مادران و اهل دین ما همگی، چه آن که از ایشان از دنیا رفته، و چه آن که تا قیامت به آنان خواهد پیوست درگذر. (۵۶) بارالها بر محمد پیامبر ما و بر آلش درود فرست همچنان که بر فرشتگان مقربت درود فرستادی، و بر او و بر آلش درود فرست آن طور که بر پیامبران مرسلت درود فرستادی، و بر او و بر آلش درود فرست آن طور که بر بندگان شایسته ات درود نثار کردی، و بهتر از آن ای خدای عالمیان، چنان درودی که برکتش به ما برسد، و سودش نصیب ما گردد، و به خاطر آن دعاهایمان مستجاب شود، زیرا که تو بزرگوارترین کسی هستی که به او توجه شده، و بی نیاز کننده ترین کسی هستی که بر او اعتماد شده، و بخشنده ترین کسی هستی که از احسانش درخواست شده، و تو بر هر چیز توانایی.