به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم٬ فردا در ترکیه٬ در شرایطی انتخابات شهرداری ها و شوراهای ۸۱ استان این کشور برگزار می شود که رجب طیب اردوغان در مقام رهبر حزب عدالت و توسعه و رئیس نظام سیاسی ریاستی کشورش همچون یک سازمان دهنده حزبی و انتخاباتی حرفه ای عمل می کند و در تمام کمپین های انتخاباتی٬ به گونه ای رفتار می کند که گویی مهم ترین و اصلی ترین کار او٬ سخنرانی تهییج احساسات تحریک مردم و ایفای نقش یک موتور پیشران برای حزب و انتخابات است. بگذارید برای روشن تر شدن مطلب٬ به چند نمونه از مهم ترین کارها و شگردها و ویژگیۀای رفتار انتخاباتی اردوغان اشاره کنم که الزاما همه ی آنها سلبی نیستند و برخی از این ویژگی ها٬ می توانند ایجابی نیز تلقی شوند:

۱.اردوغان از لحاظ جسمی و روحی٬ انرژی فراوانی برای سفر و سخنرانی دارد. او ابایی از پروازهای مداوم و طولانی و سفرهای جاده ای ندارد و ترجیح می دهد شخصا به تمام ۸۱ استان ترکیه سفر کند و در برخی استان ها نیز صرفا به سخنرانی در مرکز استان٬ اکتفا نمی کند.

۲- اردوغان حافظه بسیار قدرتمندی دارد و در تمام سخنرانی های خود از این حافظه قوی به شکل جدی استفاده می کند. او به هر شهری که می رود یت اشعاری مرتبط با ویژگی های آن شهر یا شعرای آن شهر قرائت می کند سپس به نام دانشمندان٬ نخبه ها و چهره های برتر آن شهر یا منطقه اشاره می کند و در ادامه به شکل دقیق٬ آمار و ارقام مرتبط با خدمات حزب عدالت و توسعه در آن شهر یا استان را به شکل دقیق و با جزئیات بیان می کند. ارقامی که حتی از روی کاغذ هم خواندن آنها مشکل است اما اردوغان همه را یکجا تکرار می کند و تکرار این آمارها و قدرت نمایی با چنین حافظه ای٬ بر اذهان مردم تاثیر می گذارد.

۳- در ادبیات سیاسی و فضای سیاسی ترکیه٬ برخورداری از توانایی فصاحت و بلاغت و سخنرانی های قوی و اثرگذار به یکی از ویژگی های الزامی و حیاتی برای رهبران سیاسی تبدیل شده است و رهبری که توان ارائه یک سخنرانی خوب٬ اثرگذار و هیجانی نداشته باشد٬ در ترکیه شانس کمی برای جلب آرای گسترده مردم دارد. این مسئله باعث شده که چنین چیزی به عنوان یکی از مهمترین ویژگی های سیاسی اردوغان و حزب عدالت و توسعه تلقی شده و از آن بهره بگیرد. گاهی اردوغان در طول روز در چند جا سخنرانی می کند و معمولا در تمام دوره های انتخابات پس از ساعات پایانی شمارش رای و ارائه سخنرانی مشهور بالکن٬ اردوغان صدایش به شدت گرفته است و نمی تواند به راحتی صحبت کند. او به زبان مردم سخن می گوید و در انتخابت کلمات و اصطلاحات٬ وسواس به خرج می دهد و صد البته این ها همه هنر شخص او نیست و تیم قدرتمندی برای تنظیم این سخنرانی ها٬ فعالیت می کند.

۴.اگر چه شیوه و لحن سخنرانی اردوغان برای اغلب مردم ترکیه دلنشین و جذاب است اما از حق نباید گذشت که او در سخنرانی هایش به شکلی به مخالفین و رقبای خود می تازد که نسبت و انطباقی با انصاف و عدالت ندارد. اردوغان در مورد مخالفین و رقبای خود٬ ادبیات تند٬ تحقیرآمیز و تهدیدآمیز به کار می گیرد و ابایی از طرح اتهامات مختلف ندارد. او صفاتی برای مخالفین و رقبای خود انتخاب می کند که در اذهان جا بیفتد و در واقع برای شکست آنان از شیوه های جنگ روانی و کنترل ذهنی بهره می گیرد . ناگفته نماند دستگاه قضا در ترکیه تاکنون حتی یک بار به شکایت رقبا و مخالفین اردوغان پاسخ نداده و از او در مورد طرح اتهام و ارائه سخنرانی های تند و توهین آمیز بازخواست نکرده است. این در حالی است که خود اردوغان و تیم مشاورین حقوقی او در نهاد ریاست جمهوری٬ علیه بسیاری از فعالان سیاسی کشور به اتهام ارائه سخنرانی های توهین آمیز علیه رئیس جمهوری٬ طرح شکایت و اقامه دعوا کرده اند.

۵.اردوغان٬ فقط یک رهبر حزب نیست. او در عین حال٬ به تنهایی یک حزب و یک رسانه است و به خوبی می توان فهمید که قدرت و اختیارات در کنار حمایت هواداران و استعداد و تجربه٬ از اردوغان٬ چهره ای اثرگذار ساخته است.

ممکن است در نگاه اول این نقش ها و توصیف های مثبت و ایجابی ارزیابی شوند اما واقعیت این است که از یک رئیس جمهور انتظار بالاتری می رود. یکی از بدیهی ترین ویژگی های یک رئیس جمهور٬ حفظ ثبات٬ آرامش و امنیت کشور و مسئول بودن در برابر تمام شهروندان ترک کشور است. اما اردوغان به شدت به شکل حزبی و جانب گرایانه عمل می کند و تمام کسانی را که دور از تفکرات سیاسی حزب عدالت و توسعه و منش و روش زندگی فرهنگی و اجتماعی این حزب هستند٬ از دایره خودی ها بیرون می راند.

اردوغان٬ نقطه ضعف و قوت همزمان

گفته شد که فصاحت و بلاغت و ارائه سخنرانی های هیجانی و حماسی از مهم ترین ویژگی های اردوغان در مقام رهبری حزب عدالت و توسعه است. اما این ویژگی خیلی وقت ها کار دست آکپارتی داده است. به این معنی که مذاق هواداران محافظه کار به سخنرانی های او عادت کرده و اغلب مسئولین و روسای شاخه های استانی آکپارتی در ۸۱ استان کشور همواره با این مشکل مواجه می شوند که اگر سخنران انتخاباتی٬ فردی غیر از اردوغان باشد٬ مردم تمایل چندانی به حضور ندارند و همه توقع دارند که از خود اردوغان به تمام ۸۱ استان کشور سفر کند. البته مسئله فقط سخنرانی نیست. مسئله اینجاست که قدرت حزب و حکومت در دست خود اردوغان است و هیچ کدام از دیگر مقامات و چهره های حزب عدالت و توسعه و بزرگان این حزب٫ به اندازه اردوغان قدرت٬ محبوبیت٬ کاریزما و اعتبار ندارند و این یکی از مهم ترین پاشنه آشیل های حزب حاکم در ترکیه است. فاصله کارآمدی شخص اردوغان و حزب عدالت و توسعه٬ یکی از ویژگی های سیاسی خاص آکپارتی است که موجب تقویت نگرانی در مورد آینده حزب و نتایج انتخابات می شود. چرا که نظیر فعالیت مداوم و سخت و پویایی اردوغان را فقط باید در چند فرد حلقه ی نزدیک اردوغان مشاهده کرد و باید این واقعیت را پذیرفت که اساسا بخش قابل توجهی از مقمامات عالیرتبه و به ویژه کادرهای مسئول شاخه های استانی٬ به امید کسب نتیجه زا فعالیت خود اردوغان٬ دست بر دست می گذارند و هیچکدام از انها به اندازه او کار و فعالیت نمی کنند.

شواهد نشان می دهد که در شرایط فعلی اگر مشکلی برای اردوغان پیش بیاید٬ پیدا کردن یک جایگزین و رهبر قدرتمند برای این حزب دشوار است. به عبارتی روشن٬ اگر چه اردوغان با توانمندی ها و فعالیت مداوم خود٬ آکپارتی را به اوج رسانده و بسیاری از تهدیدات را رفع کرده است اما در عین حال٬ زمینه را برای آن فراهم نکرده که دیگران هم در قد و قامت رهبر و لیدر رشد کنند و این مساله می تواند در میان مدت٬ برای آکپارتی مشکلات بزرگی به وجود بیاود. اردوغان نه تنها جایگزین و لیدر تربیت نکرده بلکه راه بر طرح انتقادات جدی و کارساز هم بسته است و امروزه در حزب عدالت و توسعه٬ پس از نسل کادرهای موسس همچون عبدالله گل٬ بلنت آرنچ٬ علی باباجان و چهره های مهمی مانند بشیر آتالای٬ مهمت علی شاهین و دیگران٬ جوانانی به میدان آمده اند که برای انتقاد از اردوغان و تلاش برای تغییر برخی تصمیمات او٬ از قدرت٬ تجربه٬ دانش و جسارت بالا٬ برخوردار نیستند.

محمد علی دستمالی کارشناس مسائل سیاسی ترکیه