به گزارش خبرگزاری تسنیم، حجت الاسلام دکتر رضا غلامی رئیس مؤسسه مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، در ایام شب های قدر در مسجد حضرت خدیجه کبری سلام الله علیها به چهارده پیام آرام بخش قرآن اشاره کرد.

مشروح این سخنان را در ادامه می خوانید.

ماه مبارک رمضان، ماه میهمانی الهی، و یک فرصت استثنایی برای همه ماست. هر چه درباره قدر و منزلت ماه رمضان بگوییم کم است. از امام باقر علیه السلام) نقل شده که فرمود إن لله تعالی ملائکة موکلین بالصائمین یستغفرون لهم فی کل یوم من شهر رمضان إلی آخره، وینادون الصائمین کل لیلة عند إفطارهم، أبشروا عباد الله فقد جعتم قلیلا وستشبعون کثیرا؛

إن لله تبارک و تعالی ملائکة موکلین بالصائمین یستغفرون لهم فی کل یوم من شهر رمضان إلی آخره و ینادون الصائمین کل لیلة عند إفطارهم أبشروا عباد الله و قد جعتم قلیلا و ستشبعون کثیرا بورکتم و بورک فیکم حتی إذا کان آخر لیلة من شهر رمضان نادوهم أبشروا عباد الله فقد غفر الله لکم ذنوبکم و قبل توبتکم فانظروا کیف تکونون فیما تستأنفون؛ یعنی براستی برای خدای تبارک و تعالی ملائکه ای است موکل برای روزه داران که هر روز ماه رمضان تا پایانش برای آنها آمرزش جویند و هنگام افطار روزه روزه داران را ندا زنند که مژده گیرید بندگان خدا؛ اندکی گرسنه شدید و به زودی بسیار سیر شوید مبارک باشید و مبارک کنید تا شب آخر ماه رمضان. به آنها ندا کنند مژده گیرید بندگان خدا؛ به تحقیق خدا گناهان شما را آمرزید و توبه شما را پذیرفت. نظر کنید که در آینده چگونه خواهید بود.

بحث امشب در باب پیام های آرامش بخش و امیدبخش قرآن است. به نظر می رسد قرآن پیام های آرامش بخشی برای انسان ها دارد که بنده در این سخنرانی قصد دارم به چند مورد آن اجمالا اشاره کنم:

یک. ایمان به خدا و باور به مبدأ و معاد، و تصادفی و بی دلیل ندانستن خلقت هستی، ترس را از دلها می زداید. یکی از مهم رین دلایل ترس عمیق انسان ها بی خدایی و قائل نبودن به مبدأ و معاد است. سوره بقره آیه ۶۲ می فرماید: «إن الذین آمنوا والذین هادوا والنصاریٰ والصابئین من آمن بالله والیوم الآخر وعمل صالحا فلهم أجرهم عند ربهم ولا خوف علیهم ولا هم یحزنون»؛ یعنی کسانی که (به پیامبر اسلام) ایمان آورده اند، و کسانی که به آئین یهود گرویدند و نصاری و صابئان، هر گاه به خدا و روز رستاخیز ایمان آورند، و عمل صالح انجام دهند، پاداششان نزد پروردگارشان مسلم است؛ و هیچ گونه ترس و اندوهی برای آنها نیست.

دوم: آرامش فزاینده ای می دهد. آیه ۵۱ سوره توبه می فرماید: «قل لن یصیبنا إلا ما کتب الله لنا هو مولانا و علی الله فلیتوکل المؤمنون»؛ یعنی بگو: «هیچ حادثه ای برای ما رخ نمی دهد، مگر آنچه خداوند برای ما مقرر داشته است، او پشتیبان و سرپرست ماست و مؤمنان باید تنها بر خدا توکل کنند».

سه. خداوند همواره با انسان است. این همراهی دو نوع است: همراهی دائمی و حیاتی، از نوع تکوینی، که شامل همه انسانها اعم از مؤمن و غیر مؤمن می شود، لذا در سوره حدید آیه ۴ می فرماید: «و هو معکم أین ما کنتم»؛ یعنی و هر جا باشید او با شما است؛ و همچنین همراهی دائمی مضاعف و هدایت بخش که فقط شامل محسنین می شود؛ لذا در سوره عنکبوت آیه ۶۹ با تاکید می فرماید: «إن الله لمع المحسنین»؛ یعنی و بدرستی که خدا هر آینه با نیکوکاران است.

چهار. اینکه عالم معنادار و هدفمند است؛ بیهوده و برای بازی خلق نشده است؛ حساب و کتاب دارد؛ قدر و اندازه دارد، به انسان آرامش می دهد. سوره انبیاء آیه ۱۶ می فرماید: «و ما خلقنا السماء والأرض وما بینهما لاعبین»؛ یعنی ما آسمان و زمین، و آنچه را در میان آنهاست از روی بازی نیافریدیم.

پنج. دین خدا مشتی خرافات و موهومات نیست بلکه از جهت عقلی کاملا قابل بررسی و اثبات است. اصولا دین عقل است و عقل دین است. همین امر موجب می شود انسان بداند که هر انحراف و کجی ای هم در دین خدا ایجاد شود و هر سوء برداشتی حاصل شود، اسلام دستگاه عقل را برای محک زدن دین و متمایز سازی دین حقیقی از دین جعلی قبول دارد. در سوره بقره آیه ۱۱۱ می فرماید: «قل هاتوا برهانکم إن کنتم صادقین»؛ یعنی بگو: «اگر راست می گویید، دلیل خود را (بر این موضوع) بیاورید!» این منطق قرآن است که همه جا با زبان عقل صحبت می کند و عقل و برهان عقلی را مبنای سخن خود با انسان قرار می دهد.

ششم. انسان با چشیدن مرگ، بر مرگ غلبه می کند، اما مغلوب آن نمی شود. انسان موجودی ابدی است. آنچه چشیده می شود- یعنی مرگ- از بین می رود نه کسی که مرگ را می چشد. قرآن در سوره عنکبوت آیه ۵۷ می فرماید: «کل نفس ذائقة الموت ثم إلینا ترجعون»؛ یعنی هر انسانی مرگ را می چشد، سپس شما را بسوی ما باز می گردانند. این حرف خیلی بزرگی است و اگر انسانی چنین تلقی ای از مرگ داشت، یقینا بر ترس و اضطراب مرگ غلبه پیدا می کند. همچنین قرآن در سوره عنکبوت آیه ۶۴ می فرماید: وإن الدار الآخرة لهی الحیوان لو کانوا یعلمون؛ یعنی و زندگی واقعی سرای آخرت است، اگر می دانستند! حرف قرآن این است که این دنیا، سرای ابدی نیست، انسان هم فقط مساوی یک جسم خاکی نیست.

هفت. اعتدال و دوری از افراط و تفریط، ریشه بسیاری از عوامل ناآرامی را در آدمی می خشکاند. اعتدال منبع آرامش است، لذا قرآن مجید، مسلمانان را امت معتدل معرفی می کند و این معتدل بودن را امتیاز اختصاصی آنها می داند. در سوره بقره آیه ۱۴۳ می فرماید: «و کذٰلک جعلناکم أمة وسطا لتکونوا شهداء علی الناس ویکون الرسول علیکم شهیدا»؛ یعنی همان گونه (که قبله شما، یک قبله میانه است) شما را نیز، امت میانه ای قرار دادیم (در حد اعتدال، میان افراط و تفریط؛) تا بر مردم گواه باشید؛ و پیامبر هم بر شما گواه است.

هشت. عدالت اجتماعی به جامعه آرامش می دهد و امید می آفریند. اگر انسان طعم عدالت را بچشد و بداند پایانی برای تبعیض های ناروا و ظلم و ستم ها وجود دارد، بخش مهمی از اضطرابش کاهش پیدا می کند؛ لذاست که حضرت زهرا سلام الله علیها می فرماید: «فرض الله العدل تسکینا للقلوب»؛ یعنی خداوند عدالت را فریضه ای جهت تسکین قلب ها قرار داد. این خیلی مهم است که قرآن مجید برقراری عدالت را هدف اصلی انبیاء الهی و نزول کتب الهی می داند و در سوره حدید آیه ۲۵ می فرماید: «لقد أرسلنا رسلنا بالبینات وأنزلنا معهم الکتاب والمیزان لیقوم الناس بالقسط»؛ یعنی ما رسولان خود را با دلایل روشن فرستادیم، و با آنها کتاب (آسمانی) و میزان (شناسایی حق از باطل و قوانین عادلانه) نازل کردیم تا مردم قیام به عدالت کنند. در عین حال ممکن است انسان به هر دلیل مزه عدالت را آنطور که توقع دارد نچشد. در اینجا قرآن وعده آینده روشنی را می دهد که مهم رین شاخصه آن، تحقق حداکثری عدالت است. قرآن در سوره قصص آیه ۵ می فرماید: «و نرید أن نمن علی الذین استضعفوا فی الأرض ونجعلهم أئمة ونجعلهم الوارثین»؛ یعنی ما می خواهیم بر مستضعفان زمین منت نهیم و آنان را پیشوایان و وارثان روی زمین قرار دهیم!

نهم. انسان در جامعه ی خدامحور تنها نیست. اعضای جامعه با او هستند. انسان گرگ انسان نیست، اعضای جامعه با هم بیگانه و خصم یکدیگر نیستند؛ میان مردم برادری است. خود این تنها نبودن و همدیگر را برادر و خواهر دانستن که عامل کلیدی مفصل بندی اعضای جامعه محسوب می شود، ترس و اضطراب را از انسان دور می کند. قرآن در سوره حجرات آیه ۱۰ می فرماید: «إنما المؤمنون إخوة فأصلحوا بین أخویکم واتقوا الله لعلکم ترحمون»؛ یعنی مؤمنان برادر یکدیگرند؛ پس دو برادر خود را صلح و آشتی دهید و تقوای الهی پیشه کنید، باشد که مشمول رحمت او شوید».

دهم. خدمت به مردم یکی از خواسته های الهی است. خدمت به خلق خدا نه فقط برای خدمت کننده آرامش می بخشد بلکه برای خدمت گیرنده هم آرام کننده است. ضمنا همان طور که اشاره شد، خدمت به همدیگر خواسته الهی است و چیزی که خواسته الهی باشد و رنگ الهی پیدا کند، عبث و بی فایده نیست. یعنی هم ثمره دنیوی دارد و هم ثمره اخروی دارد. قرآن مجید در سوره بقره آیه ۲۳۷ می فرماید: «و لا تنسوا الفضل بینکم»؛ یعنی و گذشت و نیکوکاری را در میان خود فراموش نکنید. یا سوره بقره آیه ۱۹۵ می فرماید: «و أحسنوا إن الله یحب المحسنین»؛ یعنی و نیکی کنید که خداوند، نیکوکاران را دوست می دارد. امام صادق علیه السلام پس از بیان ثواب فرلوان هر دور طواف خانه خدا، می فرمایند: «قضاء حاجة المؤمن أفضل من طواف و طواف حتی عد عشرا»؛ یعنی گره گشایی از کار یک مؤمن، افضل از طواف کعبه است حتی ده برابر طواف کعبه فضیلت دارد!» اسلام برای خدمت مؤمنین به یکدیگر چنین رویکرد مترقی ای دارد.

انتهای پیام/