به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، محمدجواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام گفت: روند تولید و انتشارات علمی ایران از نظر کمی، کیفی و نیز مشارکت بین المللی در ۲ دهه اخیر در پایگاه های معتبر بین المللی «کلاریویت آنالیتکیس» و محصولات آن نظیر اسکوپوس، همچنین پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) نشان می دهد در طول ۲ دهه اخیر میزان تولید علم توسط پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران در سطوح ملی و بین المللی به طور مستمر در حال افزایش بوده و جنبش علمی ایجاد شده در کشور به رغم محدودیت های بین المللی با رشد و شتاب منحصر به فرد در دنیا به ویژه در میان ۲۰ کشور برتر دنیا ادامه دارد.

وی گفت: توجه به بعد کیفی تولید علم کشور در چند سال اخیر بسیار پر اهمیت است، به طوری که در سال ۲۰۱۹ میلادی که سهم تولید علم کشور در دنیا حدود ۲ درصد بود و سهم تولید علم برتر و یا کیفیت تولید علم حدود ۳٫۵ درصد رسید. سهم ایران از کل تولید علم در سال ۲۰۱۹ در کشورهای منطقه حدود ۲۹ درصد و در کشورهای جهان اسلام حدود ۲۰ درصد است.

مدارک علمی نمایه شده ایران

وی افزود: نتایج حاصله از بررسی ها نشان می دهد کل مدارک علمی نمایه شده در پایگاه استنادی اسکوپوس از ایران در سال های مختلف برابر با ۶۳۰ هزار و ۷۶۸ مورد بود که حدود ۴۰۹ هزار و ۶۰ مورد آن یعنی حدود ۶۵ درصد به سخت ترین شرایط تحریم همه جانبه کشور یعنی سال های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) اختصاص دارد.

به گفته دهقانی، کل مدارک علمی موجود نمایه شده توسط جمهوری اسلامی ایران در پایگاه «وب آو ساینس» در طول ۱۲۰ سال اخیر برابر با ۵۴۰ هزار و ۵۳۰ بود که حدود ۳۶۱ هزار و ۲۴۴ مدرک آن یعنی بیش از ۶۶ درصد مربوط به سال های اخیر (۲۰۲۰-۲۰۱۳) است. آخرین آمار مستخرج ( مرداد) از پایگاه های معتبر بین المللی تعداد مدارک علمی ثبت شده در ۲۰ سال اخیر (۲۰۰۰-۲۰۲۰) نشان می دهد جنبش علمی در کشور علیرغم فراز و نشیب ها و محدودیت های مختلف بخصوص در طول تحریم های ظالمانه با رشد و شتاب و با استمرار همواره ادامه داشته است.

میزان تولید علم ایران از سال ۲۰۱۶ میلادی

وی درباره میزان تولید علم ایران از سال ۲۰۱۶ میلادی تاکنون اظهار داشت: میزان تولید علم کشور در پایگاه بین المللی «وب آو ساینس» در سال ۲۰۱۲ برابر با ۳۱ هزار و ۴۱ مدرک بود که در سال ۲۰۱۶ به ۴۹ هزار و ۳۷۹ و در سال ۲۰۱۹ میلادی به ۶۱ هزار و ۶۸۲ مدرک افزایش یافت؛ در پایگاه اسکوپوس در سال ۲۰۱۲ میزان تولیدات علمی برابر با ۴۱ هزار و ۴۲۸ مورد بود که در سال ۲۰۱۶ به ۵۲ هزار و ۹۲۹ مورد و در سال ۲۰۱۹ به ۶۵ هزار و ۱۷۳ مورد افزایش یافت.

دهقانی گفت: از بدو تاسیس پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) از سال ۱۳۸۸ تاکنون یعنی در طول ۱۰ سال اخیر، بیش از ۵۰۰ هزار مقاله علمی توسط پژوهشگران کشور در این پایگاه نمایه شده است. بر اساس آمار فوق، پژوهش های علمی ثبت شده در این پایگاه استنادی به ترتیب در حوزه علوم انسانی و اجتماعی، پزشکی و کشاورزی و سایر حوزه های علمی اعلام شد.

به گفته وی، روند رشد تولید علم ثبت شده در این پایگاه در طول سال های اخیر به طور مستمر ادامه داشت، هرچند آمار مقالات نشریات نمایه شده در ISC مربوط به سال های اخیر به دلیل به روز نبودن نشریات در طول سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ هنوز تکمیل نشده است.

میزان رشد تولید علم ایران در پایگاه های معتبر WoS، Scopus

دهقانی در ادامه خاطرنشان کرد: درصد رشد تولید علم در هر سال نسبت به سال قبل نیز در هر ۲ پایگاه بین المللی اسکوپوس و «وب آو ساینس» افزایش داشت. به طور خاص میزان رشد علمی تولید علم در پایگاه «وب آو ساینس» در سال ۲۰۱۲ برابر ۴٫۱ درصد بود که در سال ۲۰۱۳ به ۱٫۲ کاهش و در سال های ۲۰۱۴ به بعد همواره نرخ رشد خوبی داشت. در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ نرخ رشد تولید علم ۱۰٫۴ درصد بود.

وی به این نکته اشاره کرد که ایران با نرخ رشد ۱۰٫۴ درصد در سال ۲۰۱۹ در میان ۲۵ کشور برتر دنیا در رتبه دوم و پس از کشور چین با ۱۲٫۹ درصد رشد قرار می گیرد. کشور پرتغال با ۷٫۸ درصد رشد نیز در رتبه سوم در میان ۲۵ کشور برتر دنیا قرار دارد. در پایگاه استنادی اسکوپوس نیز بالاترین میزان رشد تولید علم در طول هشت سال اخیر در سال ۲۰۱۹ نسبت به ۲۰۱۸ اتفاق افتاده و برابر با ۸٫۹ درصد بوده است.

سهم ایران از میزان تولید علم دنیا و جهان اسلام و منطقه

سرپرست ISC ادامه داد: سهم ایران در تولید علم کل دنیا در هر ۲ پایگاه بین المللی در هر سال افزایش یافت. در سال ۲۰۰۰ میلادی سهم جمهوری اسلامی ایران از تولید علم حدود ۰٫۱ درصد بود که در سال ۲۰۱۹ یعنی بعد از گذشت ۲۰ سال با افزایش ۲۰ برابری در هر دو پایگاه استنادی اسکوپوس و WoS به حدود ۲ درصد رسیده است.

وی تاکید کرد: در ۲۰ سال قبل، سهم تولید علم کل کشورهای اسلامی حدود ۲ درصد بود که در سال ۲۰۱۹ به بیش از ۹ درصد افزایش یافت؛ بر اساس سند ۱۰ ساله علم و فنآوری و نوآوری اجلاس سران کشورهای اسلامی (آستانه- قزاقستان) لازم است تا سال ۲۰۲۶ میلادی سهم تولید علم کشورهای اسلامی در دنیا به بیش از ۲ برابر افزایش یابد که به این معناست تا شش سال آینده سهم کل کشورهای اسلامی به حدود ۱۶ درصد برسد.

دهقانی خاطرنشان کرد: سهم ایران از کل تولید علم در هر ۲ پایگاه استنادی در سال ۲۰۱۹ در کشورهای منطقه حدود ۲۹ درصد (۲۸٫۹ درصد در وب آو ساینس و ۲۹٫۱ درصد اسکوپوس) و در کشورهای جهان اسلام حدود ۲۰ درصد (۲۱٫۲ درصد در وب آو ساینس و ۱۸٫۶ درصد اسکوپوس) رسیده است.

رتبه ایران از میزان تولید علم دنیا و جهان اسلام و منطقه

دهقانی گفت: بر اساس بررسی های انجام شده، در پایگاه «وب آو ساینس» بر مبنای تعداد و حجم تولید علم رتبه ایران در سال ۲۰۱۲، ایران با ۳۱ هزار و ۴۱ مدرک ثبت شده در جایگاه ۲۱ دنیا و در همین سال ترکیه در رتبه ۱۸ قرار داشت. در سال ۲۰۱۵ رتبه ایران به ۱۹ و در سال ۲۰۱۶ به رتبه ۱۸ و از سال ۲۰۱۷ تاکنون یعنی سه سال متوالی در رتبه ۱۶ بین المللی قرار دارد. این در حالی است که ترکیه در سال ۲۰۱۹ در رتبه ۱۷ قرار داشت.

به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، در پایگاه بین المللی اسکوپوس ایران در سال ۲۰۱۲ در جایگاه ۱۸ قرار داشت که از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ در سه سال متوالی در رتبه ۱۶ قرار گرفت؛ در سال ۲۰۱۹ جایگاه بین المللی ایران در این پایگاه بین المللی ۱۵ شد.

رتبه استنادات و ارجاعات به تولیدات علمی ایران

دهقانی در ادامه تشریح رشد علمی ایران در هفت سال اخیر، گفت: بر اساس آمار مستخرج از پایگاه بین المللی «وب آ. ساینس»، رتبه استنادی ایران در هشت سال اخیر همواره سیر صعودی داشت و از رتبه ۲۴ در سال ۲۰۱۲ به رتبه ۲۰ در سال ۲۰۱۵ و سپس به رتبه ۱۸ در سال ۲۰۱۸ و نهایتا به رتبه ۱۶ در سال ۲۰۱۹ ارتقا یافته است.

مشارکت بین المللی در تولید علم و دیپلماسی علمی

دهقانی در ادامه اظهار داشت: توسعه مشارکت های علمی در سطح بین المللی یکی از سیاست های اصلی جمهوری اسلامی ایران است که نظام آموزش عالی کشور نیز تاکید ویژه ای بر آن دارد. بررسی پایگاه استنادی کلاریویت آنالتیکس «وب آو ساینس» در فاصله سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ نشان می دهد مقالات با مشارکت بین المللی کشور در سال ۲۰۱۹ میلادی به به ۲۳ درصد رسیده است.

وی افزود: در سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۶ میلادی مقالات با مشارکت بین المللی کشور ۲۱ درصد از کل تولید علم کشور را در بر می گرفتند. میزان مشارکت بین المللی کشور در سال ۲۰۱۷، به ۲۲درصد و در سال ۲۰۱۸، به ۲۵ درصد افزایش یافت. با افزایش مجدد مشارکت های علمی بر اساس پایگاه های استنادی بین المللی می بینیم که این مقدار در سال ۲۰۱۹ به ۲۸ درصد رسید.

به گفته سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام، در فاصله سال های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹ تعداد مقالات با مشارکت بین المللی کشور ۷۷ هزار و ۹۴۱ مورد بود؛ این مقدار در سال ۲۰۱۳ به میزان هفت هزار و ۴۳۳ بود که در سال ۲۰۱۴ به هشت هزار و ۲۲۷ رسید. در سال ۲۰۱۵ این مقدار دوباره افزایش یافته و به هشت هزار و ۸۱۳ مورد افزایش یافت.

وی تاکید کرد: در سال های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ این مقدار دوباره افزایش یافت و به ۱۰ هزار و ۲۳۰ همچنین ۱۲ هزار و ۷۰ مورد افزایش یافت. این افزایش در سال های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ نیز همچنان ادامه داشت و به ۱۳ هزار و ۸۶۹ همچنین ۱۷ هزار و ۲۹۹ مورد رسید.

انتهای پیام/