امروزه یکی از مهم ترین روش های توسعه اشتغال و افزایش درآمد در کشور و به خصوص در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی است که نبود این صنایع مشکلاتی را برای بخش کشاورزی استان اردبیل به وجود آورده است.

خبرگزاری فارس- اردبیل؛ سرویس اقتصادی: امروزه یکی از مهم ترین روش های توسعه اشتغال و افزایش درآمد در کشور و به خصوص در مناطق روستایی، ایجاد و توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی در بخش کشاورزی است.

با توجه به اینکه حدود یک چهارم از تولیدات کشاورزی در نتیجه ی نبود صنعت و امکانات تبدیل و نگهداری، ضایع می شود، صنایع فرآوری کشاورزی می تواند در راستای جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی، ایجاد ارزش افزوده در بخش کشاورزی، افزایش سطح درآمد روستاییان، بالا بردن بهره وری بخش کشاورزی، افزایش سهم اشتغال صنعتی در مناطق روستایی و نیز به عنوان جزئی از فرآیند توسعه روستایی ایفای نقش کنند.

در جوامع امروزی ارتباط بین صنعت و کشاورزی به خوبی قابل لمس است و این صنعت است که به محصولات کشاورزی تولید شده معنا و مفهوم می بخشد به این گونه که محصولات کشاورزی با استفاده از صنایع تبدیلی به شکل محصولات جدید درآمده و مورد استفاده قرار می گیرد که این موضوع مانع از هدر رفت محصولات می شود.

بسیاری از محصولات کشاورزی دارای زمان تولید و مصرف متفاوتی هستند، تولید یا برداشت آن ها معمولا در یک زمان مشخص و کوتاه، ولی مصرف در زمان طولانی تری صورت می گیرد، صنایع تبدیلی می تواند با حفظ و نگهداری محصولات، در آن ها به گونه ای تغییر و تبدیل ایجاد نماید که امکان مصرفشان در طی سال میسر باشد.

اصولا در تعریف صنایع تبدیلی می توان به مجموعه فعالیت های صنعتی که با فرآوری محصولات کشاورزی از طریق تغییرات فیزیکی و شیمیایی، ذخیره سازی، بسته بندی و توزیع، به تبدیل و نگهداری آن ها کمک می کند، اشاره کرد.

باوجود تولید محصولات مختلف کشاورزی در استان اردبیل و به خصوص تولید بیش از ۴۲۰ هزار تن انواع محصولات باغی در این استان، نبود صنایع تبدیلی و کارخانه های بسته بندی، عامل هدر رفت بسیاری از این محصولات می شود.

ایجاد صنایع تبدیلی باعث افزایش عمر مصرف محصولات کشاورزی، عدم خام فروشی و ایجاد اشتغال در منطقه خواهد شد؛ البته امید داریم مسؤولان امر علاوه بر بیان نیازهای استان به خصوص صنایع تبدیلی در جهت عملیاتی شدن و ایجاد این صنایع که قطعا موجب شکوفایی استان و ایجاد اشتغال در منطقه می شود، اهتمام جدی داشته باشند.

استان اردبیل با توجه به قرارگیری در موقعیت جغرافیایی ویژه، دارای آب و هوای مناسب و خاک حاصلخیز به عنوان یکی از مناطق مستعد کشاورزی کشور محسوب می شود به طوری که این استان در حال حاضر سالانه بیش از ۴ و نیم میلیون تن انواع محصولات کشاورزی را تولید کرده و ۴ درصد کل محصولات کشاورزی کشور در این استان تولید و به بازار عرضه می شود.

به طورکلی اقتصاد استان اردبیل اقتصادی وابسته به کشاورزی بوده و از این رو نیاز اساسی به توسعه بخش کشاورزی در این استان وجود دارد و از این رو نگاهی اجمالی به میزان تولید انواع محصولات کشاورزی در استان اردبیل می اندازیم تا با اهمیت این بخش در توسعه اقتصادی استان اردبیل بیشتر آشنا شویم.

افزایش ۳ برابری تولید گندم در استان اردبیل

تولید محصولات استراتژیک یکی از معیارهای توسعه و رشد کشاورزی در هر منطقه ای محسوب می شود، بر همین اساس در استان اردبیل نیز تولید محصول استراتژیک گندم با رشد مناسبی نسبت به گذشته برخوردار بوده، به طوری که میزان تولید گندم در استان اردبیل در سال جاری به بیش از ۷۰۰ هزار تن رسیده است.

درحالی که این میزان در سال زراعی ۹۷-۹۶، ۵۸۵ هزار تن و در سال زراعی ۹۲-۹۳ این میزان ۲۲۰ هزار تن بوده است که این امر نشان از سعی و اهتمام متصدیان و بهر ه برداران در تولید محصول استراتژیک گندم دارد و استان اردبیل به پیشرفت های قابل ملاحظه ای در تولید محصول استراتژیک گندم دست یافته که از جمله آن می توان به کسب رتبه چهارم کشوری اشاره کرد.

سهم ارزش افزوده بخش کشاورزی استان در تولید ناخالص داخلی استان ۲۸ درصد است که این امر گویای پویایی و تأثیر قابل ملاحظه بخش کشاورزی در اقتصاد این استان است؛ به گونه ای که یک سوم جمعیت شاغل استان در این بخش مشغول به کار بوده و از این رو توجه جدی به مشکلات و نیازهای اساسی این بخش کمک بسزایی در توسعه و رشد اقتصادی منطقه خواهد داشت.

در کنار رتبه قابل قبول استان اردبیل در تولید محصول استراتژیک گندم، این استان دارای رتبه های مناسب در تولید سایر محصولات کشاورزی همانند رتبه اول کشوری در تولید عدس، رتبه دوم در تولید سیب زمینی، کلزا، سویا، پرورش گاومیش و رتبه سوم در تولید عسل است.

تولید ۷۵۰ هزار تن سیب زمینی در استان اردبیل

استان اردبیل با تولید سالانه ۷۵۰ هزار تن سیب زمینی حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد سیب زمینی تولیدی کشور را به خود اختصاص داده و به عنوان یکی از قطب های مهم تولید این محصول در کشور محسوب می شود که از لحاظ کیفیت، وجود کمترین میزان باقی مانده سموم و کود و همچنین درصد ماده خشک در سطح کشور جایگاه خاصی را در اختیار خود قرار داده است.

تمام این مزایا باعث شده که این محصول خواهان زیادی در کشورهای دیگر داشته باشد و سالانه مقداری از تولیدات سیب زمینی استان اردبیل به کشورهای همسایه همانند جمهوری آذربایجان، عراق و … ارسال شود.

سیب زمینی تولیدی در استان اردبیل از لحاظ کیفیت و کمیت در سطح بسیار بالایی قرار دارد، به طوری که توان رقابت با سیب زمینی های تولیدی در کشورهای اروپایی را دارا بوده و حتی از لحاظ محتویات نسبت به ارقام اروپایی برتر است.

تولید بیش از ۶ هزار تن عسل در استان اردبیل

استان اردبیل همچنین به لحاظ قرارگیری در منطقه کوهستانی و بهره مندی از پوشش گیاهی بی نظیر و وجود گل های وحشی فراوان در دامنه کوه ها و دشت ها به عنوان مهد عسل ایران مطرح است و همچنین عسل سبلان شهرت جهانی دارد.

این استان به عنوان یکی از مناطق مهم در تولید عسل در کشور محسوب می شود، به نوعی که میزان تولیدات عسل در این استان با افزایش هزار تنی نسبت به سال های گذشته به بیش از ۶ هزار تن در سال می رسد و از این میزان هزار تن مصرف داخلی استان بوده و الباقی نیز به سایر استان ها و یا کشورهای حوزه خلیج فارس صادر می شود.

در حال حاضر ۳ هزار و ۸۵۰ زنبوردار ماهر و فنی در استان اردبیل در حال فعالیت بوده و ۱۴ واحد کارگاه بسته بندی و ایستگاه پرورش ملکه زنبور عسل با ظرفیت اسمی سالانه ۱۴ هزار و ۸۷۵ و همچنین تعداد دو واحد کارگاه موم عاج کنی به ظرفیت ۷۷۵ تن در سال در استان اردبیل مشغول به فعالیت هستند که این آمار نشان از ظرفیت و پتانسیل بالقوه استان اردبیل در جهت تولید و توسعه انواع محصولات عسل است.

برداشت بیش از ۷۵ هزار تن انواع دانه های روغنی از مزارع استان

قبل از انقلاب میزان تولید دانه های روغنی فقط ۶ هزار تن بوده درحالی که امسال بیش از ۷۵ هزار تن انواع دانه های روغنی از مزارع استان برداشت شد و سیاست افزایش سطح زیرکشت دانه های روغنی به دلیل استراتژیک بودن آن با هدف کاهش و به حداقل رساندن روغن گیاهی از کشورهای بیگانه با جدیت دنبال می شود.

استان اردبیل یکی از مناطق مهم دامپروری کشور بوده و در اقتصاد منطقه نقش مؤثری را ایفا می کند و در حال حاضر در این استان ۳ میلیون ۹۰۰ هزار واحد دامی و تعداد ۴۸۲ مرغداری با ظرفیت ۹ میلیون و ۶۵۰ هزار قطعه در هر دوره پرورش داده می شود و وجود دامداران و مرغداران باتجربه در استان و امکانات بالقوه خدادادی و مراتع سرسبز و دشت حاصل خیز مغان، عشایر ایل شاهسون، شتر دو کوهان و … همگی از پتانسیل های استان اردبیل در جهت تولید گوشت قرمز و فرآورده های لبنی است.

میزان تولیدات دامی در سال جاری به بیش از ۳۶۶ هزار تن افزایش یافته و این افزایش تولید شامل انواع فرآورده های دامی اعم از گوشت سفید و قرمز، لبنیات و فرآورده های شیری می شود و طبق آمار به دست آمده میزان تولید گوشت قرمز در استان اردبیل۳۰ هزار تن، شیر خام ۲۶۵ هزار تن، گوشت طیور ۴۲ هزار تن و تخم مرغ خوراکی ۸ هزار تن است.

تولید بیش از ۴۲۶ هزار تن محصولات باغی در استان اردبیل

یکی دیگر از پتانسیل های کشاورزی استان اردبیل تولید انواع محصولات باغی است، به طوری که سطح کشت کل باغات مثمر و غیر مثمر این استان در حدود ۳۸ هزار و ۴۳۴ هکتار با میزان تولید ۴۲۶ هزار و ۱۸۵ تن بوده و میزان تولید انواع محصولات سردرختی نیز به ۱۵۰ هزار تن رسیده است.

محصولات باغی استان اردبیل شامل؛ سیب، گلابی، گیلاس، آلبالو، زردآلو و بسیاری دیگر از محصولات سردرختی می شود؛ ضمن اینکه در راستای سیاست اصلاح الگوی کشت بسیاری دیگر از محصولات سردرختی همچون زیتون و پسته نیز در چرخه تولید محصولات سردرختی استان قرار گرفته اند.

تمامی این موارد گفته شده گوشه ای از پتانسیل های موجود در استان اردبیل برای تولید انواع محصولات کشاورزی و باغی بوده و آمار موجود نشان از اهمیت بخش کشاورزی در اقتصاد استان اردبیل دارد و با توجه به این موضوع و سهم این بخش در تولید ناخالص داخلی استان، توجه ویژه به این بخش موجب بهبود وضعیت معیشت کشاورزان و فعالان این بخش خواهد شد.

اما با گذر از توانایی ها و پتانسیل های موجود در استان اردبیل در حوزه کشاورزی یکی از مهم ترین مشکلات و دغدغه های پیش روی صنعت کشاورزی کشور به خصوص استان اردبیل عدم وجود بازار فروش مناسب بوده و این موضوع همه ساله باعث ضرر و زیان عظیمی به کشاورزان می شود، از این رو باید تصمیمات مدبرانه و عملیاتی در راستای حل مشکلات حوزه کشاورزی از سوی مسؤولان ذی ربط اتخاذ شود.

علی رغم حجم زیاد تولید انواع محصولات کشاورزی در استان اردبیل، نبود بازار فروش مناسب و همچنین کمبود صنایع تبدیلی در استان، درد و زخم کهنه ای بر پیکره کشاورزی استان بوده و این امر همه ساله سبب ضرر و زیان کشاورزان شده و علاوه برآن باعث خام فروشی محصولات کشاورزی استان می شود.

در سال جاری نیز این خاطره تلخ و تکراری کشاورزان بار دیگر در استان اردبیل اتفاق افتاد و کشاورزان اردبیلی از عدم فروش محصول سیر، گوجه فرنگی و همچنین سیب در بازار، ضرر هنگفتی را متحمل شدند.

حمایت از سرمایه گذاران حوزه صنایع تبدیلی استان

خلیل نیکشاد، مدیرکل جهاد کشاورزی استان اردبیل با اشاره به وضعیت صنایع تبدیلی استان اردبیل اظهار کرد: در حال حاضر مجوز بیش از یک و نیم میلیون تن صنایع تبدیلی انواع محصولات کشاورزی توسط مدیریت صنایع تبدیلی سازمان جهاد کشاورزی در استان اردبیل صادرشده است.

وی بیان کرد: سیاست های هدایتی و حمایتی از سرمایه گذارانی که قصد ورود به حوزه صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی را داشته باشند، انجام می گیرد تا از خام فروشی محصولات کشاورزی جلوگیری شده و در کنار آن باعث افزایش ارزش افزوده و اشتغال زایی در استان خواهد شد.

نیکشاد تصریح کرد: در سال گذشته مجوز تولید ۱۴۰ هزار تن صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات کشاورزی و برای ۸۰ هزار تن نیز پروانه بهره برداری صادر شده و هدفمندی برای سال جاری نیز ۱۲۰هزار تن است.

مدیرکل جهاد کشاورزی استان اردبیل تشریح کرد: در حوزه محصولات کشاورزی باید بعضی سیاست های حمایتی که فرابخشی است،در ارتباط با سایر وزارتخانه ها اعمال شود و هماهنگی های لازم بین دستگاه های مرتبط انجام گیرد؛همانند ارائه تسهیلات بانکی کم بهره که نظام بانکی باید اهتمام بیشتری در این خصوص داشته باشد.

لزوم تغییر نظام سنتی بازار محصولات کشاورزی به نظام مدیریتی مدرن

نیکشاد ادامه داد: ضوابط و مقررات گمرکی مسئله دیگری است که باید در خصوص تعرفه ها و عوارضی که برای صادرات و واردات محصولات کشاورزی در زمان های مختلف اعمال می شود، مورد توجه قرار گیرد و تأمین سرمایه در گردش مورد نیاز برای صادرکنندگان نیز یکی دیگر از موارد حمایتی از این بخش بوده است.

وی گفت: در کنار این موارد باید مدیریت بازار فروش و جریان سازی بازار با خرید تضمینی محصولات کشاورزی انجام گیرد و با راهبرد نوین از نظام سنتی به مدیریت بازار مدرن وارد شویم که برای تحقق آن باید تمامی اتحادیه ها و تشکل ها به صورت تخصصی به این موضوع ورود کنند و همچنین ورود محصولات کشاورزی به بازار بورس نیز یکی دیگر از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.

صنایع تبدیلی یکی از نیازهای اساسی امروزی بخش کشاورزی است

عیسی شاهی زارع، رئیس گروه کشاورزی اتاق بازرگانی اردبیل نیز اظهار کرد: محصولات کشاورزی بعد از فرآیند تولید، تبدیل به یک ماده خام برای کشاورزی می شود که اگر این ماده خام فرآیند صنعتی را در یک یا دو مرحله سپری کند، تبدیل به یک محصول باارزش جهت عرضه به بازار می شود.

وی در خصوص اهمیت صنایع تبدیلی بیان کرد: در جهان امروزی تبدیل محصولات کشاورزی به محصولات موازی و باارزش یک اصل است که این موضوع سبب تولید ثروت مشروع و مضاعف می شود و همچنین از ضرر و زیان کشاورزان و از بین رفتن محصولات زراعی و باغی جلوگیری می کند.

نبود صنایع تبدیلی در استان یک عقب ماندگی ارثی است

شاهی گفت: نبود صنایع تبدیلی در استان اردبیل یک عقب ماندگی مضاعف به ارث رسیده است که باید در ۲۰ سال گذشته همزمان با دیگر استان ها در اردبیل نیز احداث صنایع تبدیلی صورت می گرفت، اما متأسفانه هیچ پیشرفت در حوزه صنایع تبدیلی نداشته ایم که جای دارد در ادامه توجه بیشتری به این حوزه شود.

رئیس گروه کشاورزی اتاق بازرگانی اردبیل تأکید کرد: با توجه به آمار تولیدات محصولات زارعی، دامی، باغی و … در سطح استان در حال حاضر در کلیه حوزه های کشاورزی از جمله شیلات، طیور، زراعت، باغ و … به صنایع تبدیلی نیاز داریم.

صنایع بسته بندی از مهم ترین صنایع کنونی جهان است

شاهی زارع افزود: در ارتباط با شیلات هیچ صنایع تبدیلی در استان وجود ندارد و همچنین در حوزه طیور، دام و باغداری نیز در حد بسته بندی های نه چندان مطلوب فعال هستیم، باید بدانیم که بسته بندی در جهان معاصر ارزش کالا را در بازار بالا می برد و نقش بسیار مؤثری در فروش محصولات دارد.

وی گفت: برای مثال دانه های روغنی تولیدشده در کشت و صنعت مغان بعد از برداشت برای تبدیل به مواد خام اولیه برای تولید روغن نباتی به کرمانشاه ارسال می شود و بعد دوباره به اردبیل بازمی گردد تا در تولید روغن های نباتی بکار گرفته شود، لذا اگر این زنجیره تولید در خود استان تکمیل شود، ۱۰ هزار تن دانه های روغنی تولیدی استان، در همین جا تبدیل به مواد خام جهت تولیدات محصولات غذایی می شود.

صنعت اردبیل نیازمند ارائه مشوق های سرمایه گذاری است

رئیس گروه کشاورزی اردبیل عنوان کرد: استانداری، سازمان برنامه و بودجه، اداره صنایع و معادن و کشاورزی باید مشوق هایی برای سرمایه گذاران در نظر بگیرند و در اقصی نقاط استان از سرمایه گذاران حمایت کنند تا شاهد ایجاد صنایع تبدیلی مختلف در سطح مختلف استان باشیم که در پی آن رونق اقتصادی و اشتغال زایی نیز رخ خواهد داد.

مسؤولان به داد کشاورزان و باغداران برسند

باغداری که خود را احمدی معرفی کرد، در گفت وگو با خبرنگار فارس در اردبیل اظهار داشت: حدود ۲۰سال است که در حوزه باغداری فعالیت دارم و در طی این مدت علاوه بر سودی که داشتم، شاهد ضرر و زیان های زیادی نیز بوده ام، به طوری که در برخی از سال ها که فروش کم است محصولاتمان که سیب درختی است به روی هم تلنبار شده و از بین می رود.

وی بیان کرد: در استان های دیگر شاهد این همه ضرر و زیان و از بین رفتن محصولات کشاورزی نیستیم، زیرا در جوار تولید محصولات، کارخانه هایی وجود دارد تا این محصولات را تبدیل به دیگر مواد غذایی از جمله کمپوت، آبمیوه و … کنند که متأسفانه استان اردبیل از وجود چنین امکاناتی به حد کافی برخوردار نیست.

وی گفت: در ایام برداشت میوه به خصوص در شهرستان مشگین شهر شاهد انباشت سیب به صورت گسترده در کنار باغ ها بودیم، چراکه بازار فروش مناسب وجود نداشت و اگر در این شرایط صنایع تبدیلی مناسبی مرتبط وجود داشت، هیچ یک از این مشکلات به وجود نمی آمد.

این باغدار تأکید کرد: مسؤولان استان در اسرع وقت به وضعیت باغداران که بدون هیچ چشم داشتی در حال فعالیت هستند، رسیدگی کنند و همچنین با ایجاد صنایع تبدیلی باعث رشد و توسعه کشاورزی و باغداری استان شوند.

به گزارش خبرنگار فارس از اردبیل، بحث عدم وجود بازار فروش و کمبود صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی در استان اردبیل، درد و زخم کهنه ای بوده و با توجه به وضعیت کنونی استان چنین به نظر می رسد که مسؤولان امر در طی سال های گذشته موفق به حل این مشکل و اتخاذ تدبیر اساسی در این حوزه نشده اند و برای التیام بخشی به این درد حرکت جدی انجام نشده است.

با توجه به اینکه بخش عمده ای از تولید ناخالص کشور و استان از محل محصولات کشاورزی و صنایع وابسته به آن است، باید حجم بیشتری از سرمایه گذاری ها و ایجاد جذابیت برای کارآفرینان را در حوزه کشاورزی و صنایع مرتبط با آن قرار دهیم تا این بخش در کنار سودآوری زمینه اشتغال مضاعف و محرک را فراهم آورد.

بخش کشاورزی با داشتن ظرفیت های بی نظیر و متنوع پیشران و رکن اساسی رونق تولید محسوب می شود بنابراین باید در این حوزه برنامه ریزی ها درست و هدفمند صورت گیرد.

امروزه کمبود صنایع تبدیلی و عدم زیرساخت های لازم آن یکی از مشکلات اساسی استان بوده که این موضوع باعث خام فروشی محصولات کشاورزی و منابع آبی موجود در استان می شود و حل این مشکل نیاز به برنامه مدون دارد و بنابراین افزایش تعداد کارخانه های صنایع تبدیلی در استان اردبیل لازم و ضروری است.

با توجه به آن که بنا به اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی دولت در بحث سرمایه گذاری با محدودیت مواجه شده، تنها راه چاره، بسترسازی برای فعالیت بخش خصوصی است و باید زیرساخت های لازم جهت احداث کارخانه های صنایع تبدیلی در استان مهیا شود و حمایت های لازم از این سرمایه گذاران انجام گیرد تا فعالان بخش خصوصی برای کسب مجوزهای خود دچار بروکراسی های اداری نشوند.

در این میان علاوه بر لزوم ایجاد صنایع تبدیلی برای ماندگاری هر چه بهتر محصولات کشاورزی و باغی در استان و عدم خام فروشی این محصولات، توجه به نیاز بازار، اقلیم منطقه و امکان کاشت محصولات مختلف باید مدنظر باشد.

توجه مسؤولان و متولیان امر به نیازسنجی محصولات کشاورزی و باغی و امکان فروش آنها یکی از مسائلی است که می تواند باعث ایجاد انگیزه در کشاورزان برای تولید بیشتر و بهتر نماید.

ایجاد اتاق فکر در سازمان های جهاد کشاورزی برای نیازسنجی و اقلیم سنجی محصولات مختلف کشاورزی و توجیه کشاورزان برای کاشت محصولات براساس خروجی این اتاق فکر باعث عدم ضرر و زیان کشاورز و توسعه کشاورزی آن منطقه خواهد شد.

به گزارش خبرگزاری فارس، ایجاد صنایع تبدیلی و کنترل کاشت محصولات براساس نیاز بازار و وضعیت اقلیم منطقه می تواند باعث رونق تولید محصولات کشاورزی در منطقه و در نتیجه اشتغال زایی و در بسیاری از مواقع مهاجرت معکوس به روستاها شود که همین عوامل توسعه اقتصادی استان را در بر دارد که این مسائل باید از سوی مسؤولان امر کشاورزی و کشاورزان عزیز مدنظر قرار گیرد.

***گزارش: مهران عقلمند***

انتهای پیام/۳۴۶۳/۷۱۷/ی